Chiếc chậu thau đồng – Câu chuyện nhân văn xúc động

Bà Hải có một chiếc chậu thau đồng nhỏ, cũ kỹ và móp méo. Thời sơ tán, đi đâu bà cũng tha cái chậu ấy đi, nhưng chỉ để đựng gạo chứ không bao giờ dùng nó để giặt giũ.

Sau này, mấy bận dọn nhà mới, bà Hải vứt đi nhiều thứ, duy chỉ có chiếc chậu thau đồng là bà vẫn giữ cẩn thận, mang theo, cất kỹ trong tủ. Việc duy nhất bà dùng đến cái chậu thau đồng bé nhỏ ấy là hóa vàng vào những ngày rằm, mồng một và chỗ chạp trong năm. Hóa vàng xong bà lại rửa sạch sẽ, lau khô rồi đem cất tủ.

Con cháu lâu dần cũng quen với việc bà Hải đặc biệt quý cái chậu thau đồng cổ lỗ sĩ ấy và coi nó như một thói lẩn thẩn của người già.

Bà Hải có một thói lẩn thẩn nữa là sợ nước. Đi sơ tán, việc gì khó mấy, vất vả mấy bà cũng xung phong nhận, chẳng hề nà gì, nhưng chỉ xin các thủ trưởng hãy tha cho bà chuyện lội đồng, xuống ao, ra sông, ra suối. Hồi trước, mỗi lần cơ quan tổ chức liên hoan du thuyền Hồ Tây, bà Hải đều tìm cách vắng mặt. Mấy chú thanh niên cứ nằng nặc lôi bà đi cho bằng được. Ngồi trên du thuyền đi vòng hồ, mặt bà trắng bệch như không còn giọt máu và tuyệt nhiên bà không cầm đũa gắp lấy một miếng thức ăn nào.

Hôm qua, thằng con trai đầu của bà đi Hà Tĩnh về. Cơ quan nó tổ chức một đoàn đại biểu vào tận nơi trao quà cho các gia đình bị nạn. Quà gồm 40 phong bì, mỗi phong bì 500 ngàn, tổng cộng được 20 triệu. Thằng con cả bà kể nhiều chuyện thương tâm lắm. Có gia đình chết 2-3 người, có nhà chết người lớn, để lại đàn con thơ, có nhà thì vợ mất chồng, chồng mất vợ.

Bà Hải yên lặng ngồi nghe, gần cuối mới hỏi: “Thế đoàn các anh đi ba ngày chi phí hết bao nhiêu?”.

Người con trai làm kế toán trưởng thật thà trả lời: “Dạ, khoảng 80 triệu ạ!”.

Bà Hải nghe xong mím môi không nói gì. Mãi sau bà mới nói với anh con cả: “Mai mẹ làm cơm, con báo cho con cháu tập trung ở đây nhé!”.

Người con trai biết tính mẹ nên không dám hỏi mai là ngày gì mà lại đột nhiên tập trung ăn cơm, chỉ gật đầu bảo “Dạ vâng, để con thông báo!”.

Khoảng 11 giờ hôm sau, 4 gia đình, dâu con rể cháu tập trung đủ cả. Cô dâu trưởng chạy vào bếp định giúp một tay thì người giúp việc bảo bà làm xong hết rồi, bà dặn mọi người chờ bà tụng kinh xong thì ăn cơm.

Tiếng bà Hải tụng kinh gõ mõ từ tầng 4 vọng xuống. Không ai dám ồn ào khi bà đang tụng kinh. Nửa giờ sau, bà Hải từ từ bước xuống, khoác bộ đồ nâu, tay cầm gói vàng mã. Rồi bà mở tủ lấy cái chậu thau đồng ra, đặt ở sân, từ từ hóa xong chỗ vàng mã rồi mới vào nhà bảo con cháu dọn cơm ra ăn.

Bữa liên hoan gặp mặt đại gia đình chỉ có 2 món là đậu phụ rán và rau muống luộc. Đám trẻ con nhìn nhau, người lớn thì cắm cúi nhìn mâm chẳng dám hé nửa lời. Bà Hải mời cả nhà ăn cơm rồi bảo ăn xong bà có chuyện muốn nói.

Nhìn bữa cơm đạm bạc, ai cũng thất vọng ra mặt, nhưng ăn vào vẫn thấy rất ngon. Mấy đứa trẻ quen ăn thịt nay ăn một bữa cơm chay thấy cũng hay hay.

Ăn xong, bà Hải gọi mọi người quây quần quanh bàn nước. Nhìn thái độ bà khác mọi ngày, con cháu ai cũng nơm nớp.

“Mỗi lần nhà ta có việc, mỗi gia đình đóng góp bao nhiêu thì hôm nay bỏ ra bấy nhiêu”, bà Hải nói.

Bác cả nộp 1 triệu, 3 người em mỗi người nộp 500 ngàn. Bà Hải cho số tiền 2 triệu rưỡi vào phong bì rồi đặt lên bàn thờ. Sau đó, bà ra sân lấy cái chậu thau đồng đã nguội, bỏ tro vào túi ni lông, xong cẩn thận đem rửa sạch cái chậu, lau khô, kính cẩn đặt cái chậu cũ lên mặt bàn nước. “Năm 1956, quê mình lụt to lắm, nước ngập hết cả. Nhà mình nước lên gần đến kèo. Bố bà, tức là cụ của các cháu khi ấy đang công tác xa. Ở nhà chỉ có mỗi cụ bà, bà và 2 người em nhỏ. Khi ấy bà 7 tuổi ngồi lên kèo tre, ông Hòa 3 tuổi ngồi trong cái thúng bọc vải mưa, còn bà Hiền mới 6 tháng thì nằm trong cái chậu thau đồng này”, nói đoạn bà Hải chỉ tay vào cái chậu bé tí.

“Bà lấy tay giữ cái thúng với cái chậu để hai em khỏi bị lật úp xuống nước. Thỉnh thoảng mẹ bà lại trèo lên, nhìn qua lỗ mái tranh xem trời bên ngoài mưa gió thế nào. Khi ấy rất lạnh. Bà ngồi ngâm chân trong nước, ông Hoàn với bà Hiền tuy không bị ướt nhưng cũng lạnh. Bà Hiền khi ấy nằm trong chậu thau đồng còn lạnh hơn. Có mấy củ khoai sống, ông Hoàn được ưu tiên gặm nên chịu nằm yên. Riêng bà Hiền khóc ghê lắm vì khát sữa. Cụ cố gắng nhét vú vào miệng con, nhưng sau 2 ngày không ăn không uống, ngâm mình trong nước lạnh nên sữa cạn khô. Bà Hiền khóc khản tiếng, rồi tự dưng im bặt suốt nửa ngày. Bà mới hỏi cụ: “Sao em Hiền không khóc nữa”. Cụ nói mà mắt nhìn đi chỗ khác: “Chắc em thiếu sữa nên lã đi thôi”. Lúc đó bà bé quá, đâu có biết là bà Hiền đã chết, chết khi mới tròn 6 tháng tuổi, chết ngay trong cái chậu thau đồng này, chết vì đói lạnh”, bà Hải nghẹn ngào kể.

“Mấy ngày sau nước rút, cụ mang bà Hiền đi chôn, quấn vào trong cái chiếu rách, lúc ấy làm gì có quan tài như giờ. Chôn con xong thì cụ ngồi khóc, khóc nức nở đến lả đi. Nếu còn sống chắc bà Hiền năm nay đã 54 tuổi rồi đó. Quê mình hay bị thiên tai bão lũ. Tháng tháng bà đều để dành khi được dăm chục, khi được một trăm. Cứ hễ nghe tin có bão lụt gì trong quê là bà lại gửi về ngay cho bác Thiện làm ở ủy ban xã để bác ấy chuyển cho các gia đình khó khăn, bị nạn. Cái phong bì 2 triệu rưỡi mà các con đóng góp khi nãy, mẹ sẽ chuyển về cho bác Thiện. Hôm nay, cảm ơn mọi người đã cùng bà ăn chay niệm Phật, chia sẻ với bà con vùng bão lụt”, bà Hải nhìn con cháu, xúc động nói.

Mọi người nghe bà Hải kể, mắt ai nấy đều đỏ hoe, kính cẩn nhìn chiếc chậu thau đồng. Bác cả đứng dậy, chắp tay lạy cái chậu thau đồng rồi mở ví, có bao nhiêu trong đó là bỏ hết vào chậu hết. Mấy người em thấy vậy cũng làm theo. Bọn trẻ con nhìn nhau, đứa nào trong túi có đồng nào cũng bỏ hết vào chậu.

Xem thêm: Tính toán từng đồng với mẹ - Câu chuyện đáng suy ngẫm