Người xưa căn dặn: “Dù nghèo cũng chớ ăn lươn trông trăng”, vì sao?
Người xưa căn dặn: “Dù nghèo đến đâu cũng không nên ăn lươn trông trăng”, thoạt nghe ta dễ nghĩ đây chỉ là một kinh nghiệm ăn uống dân gian, nhưng kỳ thực, đó là lời nhắc nhở con cháu về cái gốc làm người, về phẩm giá và sự cẩn trọng trước những thứ dễ dàng mà nguy hiểm.
Theo kinh nghiệm dân gian, “ăn lươn trông trăng” tức là ăn lươn vào những đêm trăng sáng. Khi ấy, lươn thường bơi nhiều, nhưng cũng dễ mang độc tố hoặc ký sinh, khiến người ăn vào dễ bị ngộ độc. Người xưa nhắc: dù có thèm, có thiếu thốn, cũng phải kiềm lòng, tránh cái lợi trước mắt mà mang họa vào thân.
Nhìn ở góc độ này, câu nói là một bài học về sự thận trọng đôi khi, từ chối một miếng ngon là cách giữ cho mình một đời bình an.
Nếu coi “lươn trông trăng” là một hình ảnh ẩn dụ, ta sẽ thấy câu nói còn chất chứa thông điệp sâu hơn. Đó là lời răn đừng vì nghèo khó mà đánh đổi phẩm giá, đừng vội vã vươn tay lấy thứ mình thấy sáng lóa nhưng bên trong ẩn nguy.
“Lươn trông trăng” là những thứ đẹp đẽ, hấp dẫn nhưng không sạch, không an toàn, không bền lâu. Chúng có thể là món lợi bất ngờ, cơ hội làm giàu nhanh, hay lời mời gọi từ những mối quan hệ không minh bạch. Người thiếu tỉnh táo sẽ bị ánh sáng của “trăng” làm lóa mắt, mà quên mất phía sau là cái bẫy của số phận.
Người xưa từng dạy: “Biết đủ là giàu, biết dừng là an”. Sự giàu có không chỉ ở tiền bạc, mà ở tâm hồn không bị cám dỗ dẫn lối. Người nghèo vật chất nhưng giữ được sự trong sạch và tự trọng vẫn là người giàu trong nhân cách.
Câu nói “Dù nghèo đến đâu cũng không nên ăn lươn trông trăng” chính là lời khuyên: Hãy chọn con đường an toàn, trong sạch, dẫu chậm nhưng bền vững, thay vì mạo hiểm lao vào thứ hào nhoáng mà nguy hại.
Giữa một thời đại đầy cơ hội nhưng cũng lắm cạm bẫy, câu nói xưa của cha ông vẫn còn nguyên giá trị. Nó nhắc ta rằng: Sự khôn ngoan không chỉ là biết tìm cái lợi, mà còn là biết từ bỏ cái lợi không đáng lấy. Và đôi khi, sống một đời giản dị nhưng trong sạch mới là thứ giàu sang bền lâu nhất.
Tin liên quan
Ông nắm tay bà, những giọt nước mắt lăn dài trên gương mặt. Ông cám ơn bà nhiều lắm! Cảm ơn cách “xử đẹp” của bà suốt hơn 20 năm qua để gia đình được vẹn tròn, êm ấm.
Cổ nhân nói: “Không thể nói chuyện biển cả với con ếch ngồi đáy giếng, chẳng thể bàn về băng tuyết với lũ côn trùng mùa hè”. Chỉ một câu nói đơn giản nhưng ẩn sâu là lời cảnh tỉnh sâu sắc về nhận thức, tầm nhìn và giới hạn tư duy của con người.
Nhìn 5 người con của cụ Cự ai cũng giỏi giang, thành đạt, mọi người trong làng ai nấy đều ngưỡng mộ, nghĩ rằng kiểu gì tuổi già của cụ cũng được hưởng phúc.
Bài mới
Cổ nhân từng dạy: “Dưỡng hình không bằng dưỡng thần, điều thân không bằng điều tâm”. Một câu nói tưởng chừng đơn giản, nhưng ẩn chứa đạo lý sâu xa về cách con người nuôi dưỡng thân – tâm – trí để đạt được sự an lạc trong đời. Bởi lẽ, thân thể khỏe mạnh chỉ là phần nổi của tảng băng, còn tinh thần và tâm thái mới là gốc rễ của hạnh phúc thật sự.
Khổng Tử, bậc hiền triết vĩ đại của phương Đông, từng để lại một lời răn nổi tiếng: “Đừng bao giờ kết bạn với người không có gì tốt hơn mình.” Thoạt nghe, câu nói này dễ bị hiểu lầm là sự kiêu ngạo, tự cho mình cao hơn người khác. Nhưng nếu suy ngẫm kỹ, ta sẽ nhận ra đây là lời khuyên thấm thía về cách chọn bạn, giữ bạn và tự hoàn thiện bản thân trong dòng chảy nhân sinh.
Khổng Tử nói: “Biết thì nói là biết, không biết thì nói là không biết, đó mới là biết”. Nghe qua, tưởng chừng chỉ là một lời khuyên về cách trả lời khi có ai hỏi. Nhưng nếu suy ngẫm kỹ, đây là triết lý sống vô cùng thực tế và minh triết, dạy con người cách đối diện với tri thức, với bản thân và với cuộc đời.
Trong dân gian vẫn truyền tụng câu: “Tháng Bảy mưa ngâu, ai sầu nấy chịu – Mùng Một tháng Bảy, quỷ mở cổng trần”. Từ xưa, tháng 7 âm lịch luôn gắn liền với nỗi ám ảnh mơ hồ, được gọi là “Tháng Cô Hồn”. Câu nói ấy không chỉ phản ánh nỗi sợ hãi khó gọi thành tên mà còn thể hiện hệ thống niềm tin tâm linh đã ăn sâu trong văn hóa người Việt từ đời này sang đời khác.











