Khổng Tử: Quân tử và tiểu nhân khác biệt ở hai chữ "đức hạnh"

Khổng Tử cho rằng quân tử và tiểu nhân phân biệt nhau ở hai chữ “đức hạnh”. Quân tử coi đức hạnh là lẽ sống mà tự ước thúc bản thân, còn tiểu nhân coi đức hạnh là trò viển vông.

Loan Nguyễn Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Những câu nói hay của Khổng Tử về quân tử

Khổng Tử (551-479 TCN) hay còn gọi là Khổng Phu Tử, nguyên danh: Khổng Khâu, biểu tự: Trọng Ni. Thân phụ là Khổng Hột, thân mẫu là Nhan Thị. Nguyên quán ở Làng Xương Bình, nước Lỗ đời Chu, nay là huyện Khúc Phụ, tỉnh Sơn Đông.

Khổng Tử được coi là một trong những thầy giáo và triết gia vĩ đại nhất trong lịch sử Trung Quốc. Ông có ảnh hưởng rất lớn đến nền nghệ thuật và đạo đức của người Trung Quốc. Trong những năm sau này, ông đã chu du nhiều nước để truyền rộng học thuyết của mình. Ông hay dạy học trò của mình về đạo đức của nười quân tử.

Dưới đây là những câu nói vẫn còn nguyên giá trị mà Khổng Tử để lại cho đời sau, hãy cùng chiêm nghiệm:

1. Người quân tử giúp người mà không so đo tính toán, kẻ tiểu nhân so đo tính toán mà không giúp đỡ người. Người quân tử hòa mình chứ không cùng người khác câu kết, móc ngoặc nhưng kẻ tiểu nhân lại câu kết với người khác mà không hòa mình cho dù bề ngoài thì tưởng như hòa mình với mọi người.

2. Có ba hạng bạn bè ích lợi và có ba dạng làm nguy hại. Bạn ngay thẳng, bạn trung thực và bạn nghe nhiều học rộng là bạn lợi ích. Bạn làm nhiều bộ tịch, bạn ưu chiều chuộng và gian sảo, nịnh bợ là bạn nguy hiểm.

3. Người quân tử hòa mà không đồng, kẻ tiểu nhân đồng mà không hòa. 

4. Người quân tử yêu cầu chính là bản thân, kẻ tiểu nhân yêu cầu chính là mọi người.

5. Người quân tử luôn hướng lên, hướng xa còn kẻ tiểu nhân thì lại mỗi ngày sa xuống dưới.

khong-tu-cho-rang-quan-tu-va-tieu-nhan-khac-biet-o-duc-hanh-1

6. Điều mà người quân tử suy nghĩ và lo âu chính là “đức hạnh”, điều mà kẻ tiểu nhân đăm chiêu lo nghĩ chính là bổng lộc, lợi ích. 

7. Trước khi bạn bắt tay vào một cuộc hành trình trả thù, hãy đào hai cái mộ.

8. Người quân tử nghiêm khắc với mình, kẻ tiểu nhân khắt khe với người.

9. Làm ơn chớ mong đền đáp, mong cầu đền đáp ấy là có mưu tính.

10. Thấy lợi đừng nhúng tay, nhúng tay hắc ám tâm trí.

14. Người không có chữ Tín sẽ chẳng làm nên việc gì.

15. Mất niềm tin vào bạn bè còn xấu hổ hơn bị chính họ lừa dối.

11. Người tài đức làm rồi mới nói và nói theo những việc đã làm.

12. Nếu ai đó nói xấu sau lưng bạn, điều đó có nghĩa là bạn đang đi trước mặt họ.

13. Nếu ghét một người, tức là bạn đang thất bại trước người đó.

Khác biệt giữa quân tử và tiểu nhân ở hai chữ "đức hạnh"

Khổng Tử cho rằng quân tử và tiểu nhân phân biệt nhau ở hai chữ "đức hạnh". Quân tử coi đức hạnh là lẽ sống mà tự ước thúc bản thân, còn tiểu nhân coi đức hạnh là trò viển vông. 

Tài liệu ghi chép lại, một lần, Khổng Tử cùng các môn đồ của mình tới nước Trần (một nước chư hầu của nhà Chu trong lịch sử Trung Quốc) thì bị cạn lương thực. 

khong-tu-cho-rang-quan-tu-va-tieu-nhan-khac-biet-o-duc-hanh-2

Một số môn đồ của ông ngã bệnh. Tử Lộ - một học giả nổi tiếng - là một trong số đó - than rằng: "Than ôi, người quân tử cũng có lúc phải khốn cùng vậy ư!".

Khổng Tử đáp: "Người quân tử khi khốn cùng vẫn có thể giữ được tiết tháo; còn kẻ tiểu nhân khi khốn cùng thì sẽ hành động theo sở dục".

Dẫu rằng hoàn cảnh biến đổi khôn lường thì tiêu chuẩn đạo đức làm người vẫn không hề thay đổi. Nghịch cảnh nhiều khi là phép kiểm nghiệm đối với phẩm chất đạo đức của chúng ta, xem chúng ta có thể kiên trì bất động trong các loại tình huống hay không. Nhiều người sẽ thỏa hiệp trước hoàn cảnh, và họ dần dần rời xa các nguyên tắc của chính họ.

Đạo lý làm người được Khổng Tử răn dạy có giá trị quý báu cho đến muôn đời sau. Lời dạy của ông giúp duy trì quy phạm đạo đức của dân tộc Trung Hoa trong hơn 2000 năm. Trong xã hội hiện đại, nhiều người không hiểu mà chế nhạo lời dạy của Khổng Tử. Do đó, họ đã làm suy thoái những tiêu chuẩn đạo đức xã hội.

Xem thêm: Sống ở đời: Người tưởng thông minh mà hóa ra lại dại, kẻ tưởng dại mà lại hóa khôn

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Người dân quận Ninh Kiều (Cần Thơ) đã quá quen với hình ảnh người đàn ông họa mặt trắng bệnh, dắt xe đạp đi khắp phố nhặt ve chai. Thế nhưng, ít ai biết, đằng sau gương mặt đó là một cuộc đời buồn và nỗi khát khao về cuộc sống tươi sáng.

Khát vọng về cuộc sống tươi sáng ẩn sau gương mặt họa trắng bệch của ông cụ nhặt ve chai
0 Bình luận

Thay vì tách rời công việc - cuộc sống, CEO Microsoft Satya Nadella giữ lửa đam mê bản thân hợp lý, đó là tìm cách "hòa hợp" nhiều hơn.

Không phải cân bằng công việc - cuộc sống, đây mới là cách CEO Microsoft giữ lửa đam mê một cách hợp lý
0 Bình luận

Nếu bạn đang cảm thấy mệt mỏi, mất phương hướng trong cuộc sống thì 8 câu nói ý nghĩa của sư Viên Minh dưới đây sẽ giúp bạn thay đổi và có thêm nghị lực theo đuổi lý tưởng của mình.

8 câu nói của sư Viên Minh giúp con người nhận ra giá trị đích thực của cuộc sống
0 Bình luận

Được biết, cô gái V.P.A. gây bão mạng xã hội vì được tiêm vaccine COVID-19 nhờ "ông ngoại" có gia thế giàu có, là Hoa khôi Báo chí năm 2016.

Chân dung Hoa khôi Báo chí V.P.A. được tiêm vaccine COVID-19 nhờ 'ông ngoại': Lộ ảnh cưới xa hoa, có cuộc sống vạn người mơ
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Cổ nhân răn dạy “Người đi lưu danh, nhạn bay để tiếng”, càng ngẫm càng thấm!

Cổ nhân răn dạy “Người đi lưu danh, nhạn bay để tiếng” không chỉ là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng, mà còn là một lời cảnh tỉnh sâu sắc về dấu ấn mà mỗi con người để lại trong cuộc đời.

Hải An
Hải An 3 giờ trước
Bài học cổ nhân: 3 kiểu người kẻ trí thường tránh xa, người dại lại muốn làm thân

Cổ nhân xưa có câu: “Kẻ trí chọn bạn như chọn cây để trú, người dại chọn bạn như nhặt củi giữa rừng  thấy gì cũng ôm vào, rồi có ngày bị đâm ngược trở lại”. Vậy nên, người khôn ngoan không chỉ học cách tiến tới, mà còn biết khi nào nên rút lui. Dưới đây là ba kiểu người mà bậc trí giả xưa nay luôn tìm cách tránh xa, trong khi kẻ dại lại dễ bị cuốn vào, chuốc lấy khổ đau.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Vào viện dưỡng lão – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Sau khi được xuất viện tôi và vợ suy tính suốt một thời gian dài rồi quyết định sẽ dọn đến sống tại một viện dưỡng lão trong thành phố để không phải làm phiền đến các con, lại nhận được sự chăm sóc tốt nhất.

Thanh Tú
Thanh Tú 5 ngày trước
Người xưa răn dạy: “Không mắc kẹt trong sự oán giận là đã đạt được một nửa hạnh phúc”, càng ngẫm càng thấm!

Người xưa nói: “Không mắc kẹt trong sự oán giận là đã đạt được một nửa hạnh phúc” không phải một lời sáo rỗng khuyên người ta “buông bỏ cho nhẹ lòng”, mà là một minh triết sâu sắc về bản chất của hạnh phúc: Hạnh phúc không chỉ đến từ những gì ta có, mà còn đến từ những gì ta không để tâm mình bị trói buộc.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Chị dâu tôi – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Có lẽ ông trời cho 2 con người kém may mắn được gặp nhau và mang đến tiếng cười, sự ấm áp cho nhau, hay nói đúng hơn, chị dâu chính là “Thiên sứ” thắp sáng cho cuộc đời tăm tối của anh trai.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Cổ nhân dạy rằng: 'Người nuôi dưỡng cây, cây giúp người thịnh vượng', ý nghĩa của câu nói này là gì?

Cổ nhân răn dạy: “Người nuôi dưỡng cây, cây giúp người thịnh vượng” không chỉ là lời nhắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, mà còn là chân lý về sự bền vững, sự trao đi và nhận lại trong cuộc đời.

Hải An
Hải An 02/07
Mẹ ruột mẹ kế dọn về sống chung - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Tôi từng nghĩ mẹ ruột và mẹ kế là kẻ thù không đội trời chung, nào ngờ giờ lại họ lại đòi dọn về sống chung với nhau. Người ta mẹ chồng nàng dâu còn chưa chắc ở chung được với nhau huống hồ gì là mẹ chồng, mẹ kế. Tôi càng nghĩ càng thấy đau đầu.

Hải An
Hải An 01/07
Cổ nhân nói: “Vô dụng chỉ là hữu dụng đặt sai chỗ”, càng ngẫm càng thấy thấm!

Mượn chuyện cây cối, cổ nhân truyền dạy cho hậu thế đạo lý ngàn đời về “hữu dụng” và “vô dụng”, đó là vật vô dụng nếu được đặt đúng chỗ thì cũng thành có ích.

Gửi con về quê – Câu chuyện đáng suy ngẫm

Mới gửi con về quê cho mẹ chồng trông được mấy ngày con dâu đã mặt hầm hầm bế thẳng cháu nội lên thành phố vì cho rằng bà không thương cháu khi chăm cháu theo kiểu "nhà quê".

Hải An
Hải An 29/06
Người xưa dặn “Vay gạo không vay củi, mượn áo không mượn giày”, càng ngẫm càng thấm!

Người xưa dặn “Vay gạo không vay củi, mượn áo không mượn giày”, nghe qua tưởng đơn giản, nhưng nếu hiểu trọn ý, ta sẽ thấy đây là lời dặn dò thấm đẫm sự từng trải và tinh tế của cha ông về đạo lý sống, phép cư xử và cách giữ gìn tình người trong đời sống thường ngày.

Hải An
Hải An 28/06
Tình yêu đích thực – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Mãi sau này cô mới hiểu, tình yêu không phải chỉ là những gì nói ra ngoài miệng, mà chính sự hy sinh thầm lặng mới là tình yêu đích thực trong đời!

Hải An
Hải An 27/06
Cổ nhân nói “đầu người giàu không có tóc, chân người nghèo không có lông”, nghĩa là gì?

Cổ nhân nói “đầu người giàu không có tóc, chân người nghèo không có lông” nghe qua thì có vẻ dí dỏm, nhưng đằng sau là sự chiêm nghiệm sâu sắc về đời sống của hai tầng lớp trong xã hội: người giàu và người nghèo.

Hải An
Hải An 26/06
Bát bún ân tình – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Nhìn ông cụ nằm co quắp trên chiếc giường gỗ, tay chân teo tóp. Tôi nghẹn lại, bát bún ân tình năm nào vẫn còn nóng trong ký ức, còn ông thì đang ngày một héo mòn theo những cơn đau.

Hải An
Hải An 25/06
Cổ nhân răn dạy: “Người dại ngoan cố, kẻ trí biết buông”, càng ngẫm càng thấm

Cổ nhân thường răn dạy con cháu: “Người dại ngoan cố, kẻ trí biết buông. Sống trên đời, ám ảnh là liều thuốc độc tai hại nhất.” Một câu nói ngắn, nhưng đủ để trở thành chiếc gương soi chiếu cả một đời người từ cách đối diện với thất bại, khổ đau, đến cách vượt qua những u uẩn trong tâm trí.

Hải An
Hải An 24/06
Nghỉ hưu đi du lịch là sai sao? – Câu chuyện đáng suy ngẫm

Tôi từng nghĩ về hưu sẽ là khoảng thời gian để tôi sống chậm, để bù đắp cho những tháng ngày thanh xuân đã hi sinh vì công việc. Nhưng hóa ra, về hưu lại là lúc tôi phải nghe lời con cái giảng dạy đạo lý làm cha, là lúc tôi bị ép giam trong 4 bức tường nhà để làm “ông nội tốt”, “người cha biết nghĩ”, “người già không ích kỷ”.

Hải An
Hải An 23/06
 Lời xin lỗi muộn màng từ mẹ chồng cũ – Câu chuyện đáng suy ngẫm

Hai năm sau ly hôn tôi chưa từng nghĩ mình sẽ gặp lại mẹ chồng cũ, lại càng không nghĩ tới bà sẽ chủ động đến nhà bố mẹ đẻ tôi để nói lời xin lỗi.

Hải An
Hải An 22/06
PC Right 1 GIF
Đề xuất