Muốn sinh huệ cần loại bỏ bụi bẩn trong tâm hồn

Thời này, chúng ta thường cho rằng những người thông minh là những người có ngộ tính tốt, có tuệ căn, có trí huệ lớn,… từ đó khiến không ít người nhầm lẫn giữa thông minh và trí huệ. Trong văn hóa truyền thống, cổ nhân phương Đông nhìn nhận thông minh và trí huệ là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau.

Thông minh là năng lực của con người còn trí huệ là cảnh giới trong tâm hồn. Người thông minh đương nhiên khó tìm, là nhân tài 10 người chỉ chọn được 1. Thế nhưng, người có trí huệ lại càng hiếm thấy hơn, có khi đi ngàn dặm cũng chẳng tìm được ai.

Thiển đàm về nội hàm của “trí huệ”

Từ chữ Hán mà xét, “Trí” có nghĩa là không gì không biết, có thể thấu hiểu tường tận mọi việc trong thiên hạ. Trong kết cấu của chữ Trí (智) gồm có chữ Tri (知) ở trên và chữ Nhật (日) ở dưới, có hàm ý nhắc nhở thế nhân muốn thành bậc Trí giả uyên bác thì cần kiên trì không buông lơi, mỗi ngày (Nhật) đều cần thu thập thêm tri thức (Tri), liên tục minh bạch ra các đạo lý và lẽ sống ở đời, liên tục hoàn thiện chính mình.

Kết cấu của chữ Huệ (慧) gồm chữ Tuệ (彗) ở bên trên chữ Tâm (心).  Chữ Tuệ giống như một câu chổi, mang ý nghĩa dùng chổi để quét sạch rác rưởi và bụi bặm trong tâm hồn của mỗi người. Đó là những dục vọng, chấp nhất bao gồm các loại phiền não u sầu trong cuộc sống. Khi tâm hồn được thanh tẩy “Huệ” chân chính liền được sinh ra.

Ngoài ra trong tiếng Hán, Huệ (慧) và Hội (会) là hai chữ đồng âm (đều có cùng một âm đọc là “huì”), người ta nếu thường xuyên quét dọn sạch sẽ tâm hồn của mình (Huệ) thì nhất định sẽ có được thu hoạch to lớn (Hội).

Vậy nên theo cổ nhân, trí huệ của con người đến từ việc người ta không ngừng tu dưỡng đạo đức và hoàn thiện chính mình. Loại bỏ những dục vọng, thẩu tỏ đạo lý trong trời đất chứ không đơn thuần chỉ dừng lại ở việc thu thập bao nhiêu kiến thức hay năng lực xuất sắc đến đâu.

Người xưa đối với người không có trí huệ không phụ thuộc vào việc họ thông minh hay không mà chính là nói tâm hồn của họ đã bị “bụi bặm” phủ kín, họ bị chấp trước và dục vọng làm mờ mắt, giống như viên ngọc bụi bao phủ bởi tạp chất, không thể phát ra ánh sáng được nữa. Vì thế, muốn sinh huệ cần loại bỏ bụi bẩn trong tâm hồn.

Người thông minh không dễ chịu thiệt, còn người trí huệ có thể thản nhiên trước khó khăn

Trong cuộc sống hằng ngày những người thông minh thường không chấp nhận việc bản thân chịu thiệt thòi. Thế nên làm việc gì cũng đi trước người khác để dành được nhiều lợi ích về mình.

Ngược lại, người có trí huệ lại thản nhân đối mặt với khó khăn, mỉm cười đối diện với nghịch cảnh, cũng không vì được nhiều hơn người khác mà đắc ý, lại càng không vì mất nhiều hơn người khác mà căm phẫn.

Người thông minh sẽ thường tìm mọi cách để bảo vệ lợi ích của bản thân, chiếm được nhiều tiện nghi hơn người khác thế nên tâm trạng sẽ không được thảnh thơi, ăn không ngon ngủ không yên. Chính vì thế mà tinh thần và thể lực đều bị suy kiệt.

Còn người có trí huệ thì lại thuận theo tự nhiên, thanh tâm quả dục, không cố cưỡng cầu những thứ không thuộc về mình, không vì lợi ích cá nhân mà đấu đá với những người khác. Cũng bởi vì buông bỏ được dục vọng mà tâm họ cũng không có phiền muộn, người lúc nào cũng vui vẻ, an hòa. Thế nên tình thần được ổn định, sức khỏe và tuổi trẻ cũng được kéo dài hơn so với người khác.

Trong lịch sử có Vương Dương Minh một nhà chính trị xuất sắc thời nhà Minh khi đến sống ở Long Trường, do  ở đó hoàn cảnh khắc nghiệt nên những tùy tùng đi theo ông đều lần lượt ngã bệnh chỉ có ông là vô sự. Vương Dương Minh nói “Đến Long Trường hai năm, tôi và mọi người đều bị nhiễm chướng khí, nhưng tôi vẫn bình an vô sự. Đây là bởi vì bản thân tôi luôn duy trì tâm thái tích cực, thái độ lạc quan, không nghĩ đến điều bi thương đau khổ, không thường hay lo lắng u sầu như họ.”

Càng lâm vào hoàn cảnh khó khăn, càng suy nghĩ lạc quan, bảo trì tâm thái tích cực, an hoàn, yêu đời, không chìm đắm trong những lo nghĩ, u sầu,… thì càng khỏe mạnh. Ngược lại càng lo nghĩ thì càng không giải quyết được vấn đề, trái lại chỉ khiến mình dễ bị mắc bệnh hơn thôi. Nên muốn sinh huệ tâm lúc nào cũng phải tích cực, vui tươi.

Người muốn sinh huệ cần cố gắng hoàn thiện chính mình

Người thông minh thể hiện tài năng cho người khác thấy, còn người trí huệ lại hiểu được tài năng của người khác và biết cách lắng nghe. Người diễn thuyết như ấm trà, còn người lắng nghe như tách trà vậy, nước trong ấm trà sẽ rót hết vào tách trà.

Người thông minh thường cho rằng bản thân đã hoàn thiện nên ít khi tự nhìn lại chính mình, hễ có chuyện xảy ra lại nhìn vào sai lầm của người khác, muốn thay đổi người khác, muốn thay đổi hoàn cảnh. Nếu không được lại bắt đầu oán trời, trách người, cho rằng bản thân bị đối xử bất công.

Còn người trí huệ lại thường xuyên quét dọn tâm hồn của chính mình, không ngừng tự nhìn nhận lại bản thân, không ngừng tìm ra thiếu sót của bản thân để sửa đổi hoặc buông bỏ. Khi xảy ra chuyện thay vì đổi lỗi cho người khác, người trí huệ sẽ im lặng, ngẫm nghĩ về những khuyết điểm còn chưa sửa đổi được của bản thân.

Người thông minh vì muốn bảo vệ chính mình và thay đổi thế giới xung quanh những mối quan hệ của họ thường rất phức tạp, dễ xuất hiện căng thẳng và tranh chấp. Còn người trí huệ lại biết cách thuận theo tự nhiên, tôn trọng vẻ đẹp của người khác, không ngừng hoàn thiện chính mình nên các mối quan hệ cũng rất hài hòa, dễ chịu.

Thông minh phần nhiều là do trời sinh, còn trí huệ có được từ việc không ngừng tu dưỡng đạo đức và trừ bỏ dục vọng cá nhân. Như vậy, thông minh là nhờ vào phúc phận mà đến chứ khó có thể cầu, còn trí huệ hoàn toàn có thể đạt được thông qua rèn luyện. Muốn sinh huệ cần phải buông bỏ cách thứ chấp trước và dục vọng của chính mình. 

Xem thêm: Hành thiện giúp người vui nhất là không cầu người biết