Ba trí huệ của nhân sinh: Biết đủ, biết dừng, biết thuận theo tự nhiên

Biết đủ

Biết đủ chính là một cảnh giới của trí huệ nhân sinh. Đây là cảnh giới mà con người không dễ dàng đạt được. 

Đời này, điều khó thực hiện nhất chính là rèn cho mình tâm thái biết đủ. Bởi lẽ, con người trong tâm có quá nhiều dục vọng, chưa thể thỏa mãn, nên vẫn mãi truy cầu đến mức lao tâm khổ tứ. Kết quả là, chúng ta bị cuốn vào vòng xoáy dụng vọng, chẳng thể nào thoát ra được.

Cổ nhân có câu: "Tri túc thường lạc", biết đủ thường vui. Người không biết đủ thì cho dù sống trong nhung gấm lụa là, ở trên đỉnh cao của danh vọng cũng vẫn đứng núi này trông núi nọ, khổ công vớt trăng nơi đáy nước. Còn người biết đủ thì cho dù cuộc sống có mệt nhọc, họ cũng vẫn tìm được niềm vui.

Vương Dương Minh là triết gia tiêu biểu nhất của phái Tâm học ở Trung Quốc. Hồi còn ở Long Trường, những tùy tùng đi theo ông đều lần lượt ngã bệnh, có người qua đời, duy chỉ còn lại mình ông vẫn bình an vô sự.

Lý giải về điều này, ông nói: "Đến Long Trường hai năm, cũng bị chướng khí xâm hại, nhưng tôi vẫn bình an vô sự. Đây là bởi bản thân tôi trước sau luôn duy trì tâm thái tích cực, thái độ lạc quan, không có bi thương đau khổ, thiểu não u sầu như những người khác".

Con người nếu có thể thanh tâm quả dục, biết đủ nhiều hơn một chút thì dục vọng sẽ bớt đi, niềm vui tăng thêm một phần, muộn phiền giảm xuống một phần.

Người có tâm thái biết đủ sẽ trân quý những gì mình đang có, nắm giữ những gì mình có thể, không theo đuổi những mục tiêu viển vông, hay những thứ không thuộc về mình.

Biết dừng

Lão Tử từng giảng trong "Đạo Đức Kinh" như sau: "Biết đủ thì không nhục, biết dừng thì không nguy". Con người cần giữ chừng mực, biết dừng lại đúng lúc, không nên tham vọng quá nhiều.

Biết dừng nghĩa là biết tiến biết lui, lúc cần tiến thì tiến, khi cần dừng thì dừng lại. Con đường nhân sinh phía trước, ta khó tránh khỏi mắc sai lầm trong một số việc, đi sai một vài đoạn đường.

Khi nhận ra bản thân sai lầm, hãy dừng lại, đừng cố lao về phía trước. Nếu cứ bước tiếp trên con đường sai đó thì kết quả chắc chắn sẽ chẳng mấy tốt đẹp, cuối cùng chỉ là vực thẳm, bi thương.

Biết dừng không phải là buông xuôi, chịu thua mà là nhận thức rõ hiện trạng, dám tìm lại một con đường mới và một hành trình tốt hơn. Ở những ngã rẽ cuộc đời, nếu bạn chưa biết đi theo hướng nào, thì hãy tạm dừng lại và tĩnh tâm suy ngẫm để đưa ra quyết định đúng đắn nhất. Biết dừng lại đúng lúc, bạn sẽ nhận ra cuộc sống vẫn còn nhiều điều tốt đẹp đang chờ đón.

Biết sống thuận theo tự nhiên

Cổ nhân cho rằng, người biết thuận theo tự nhiên mà sống thì cuộc đời mới hạnh phúc, an yên. Thuận theo tự nhiên chính là tùy cảnh mà an, dùng tâm thái bình thản đối mặt với mọi chuyện. Có được trái tim bình thản, mới có thể coi nhẹ tiền tài và quyền thế, mới có thể "tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến", thản đãng đối mặt với thành công và thất bại.

Từng có người thỉnh giáo một vị thiền sư rằng thế nào là tu hành, thiền sư đáp: "Những lúc bụng đói, ăn cơm thì cứ một lòng ăn cơm. Những lúc buồn ngủ, ngủ thì cứ một lòng mà ngủ thôi".

Người này lấy làm lạ, bèn hỏi: "Những người khác đều làm như vậy cả, lẽ nào họ lại không dụng công giống như ngài hay sao?".

Thiền sư trả lời rằng: "Không phải vậy, những lúc họ ăn cơm thì nghĩ đến ngủ, những lúc ngủ lại nghĩ đến ăn cơm. Còn tôi, ăn cơm thì chỉ lo ăn cơm, ngủ thì chỉ lo ngủ, vậy nên không giống nhau".

Mọi chuyện ở đời chỉ thoảng qua như khói mây. Khi bạn nhìn thông nghĩ thoáng, bạn sẽ cảm thấy rằng thuận theo tự nhiên là trạng thái tốt nhất. Có thể sự huy hoàng nhất thời khiến con người ngưỡng vọng, nỗi thất bại nhất thời khiến con người thảng thốt, nhưng cuộc sống cuối cùng cũng đều quy về sự bình thản. Sống thuận theo tự nhiên con người mới không cao ngạo khi ở ngôi cao, không tự ti khi ngồi chỗ thấp.

Một câu đối rất hay được ghi chép trong sách "U song tiểu ký": "Không quan tâm điều hơn lẽ thiệt, ngắm trước sân hoa nở hoa tàn; Tùy ý ra đi hay ở lại, nhìn khung trời mây tụ mây tan".

Biết đủ thường vui, biết dừng mới có thể tiến xa hơn, sống thuận theo tự nhiên con người mới biết cách nếm trải cuộc sống.

Xem thêm: Đọc xong bài này mọi buồn lo của bạn dường như tan biến, chuyện nhân sinh chỉ như nước chảy mây trôi