Bên bến sông Yên – Câu chuyện nhân văn giản dị về tình cảm mẹ chồng nàng dâu

Câu chuyện “Bên bến sông Yên”

Đêm đầu tiên về làm dâu, trút hết mớ son phấn, quần áo trên người, chị liền xuống bếp. Tới nơi thì thấy má xếp chồng chén bát vô cái mủng đem ra sau hè, thấy chị đứng xớ rớ, má xách xô nước vô, chỉ cây lau nhà trên hàng rào giọng chát ngầm: “Quơ cái nền nhà đi, làm chi cái tay cũng phải lẹ lẹ!”. Má nói, không nhìn chị.

Cái thai đã bốn tháng còn hành, chị lau xong cái nhà quay qua thì thấy má đã rửa chén xong. Chị cất chổi rồi ra hiên ngồi thở. Có tiếng anh gọi từ buồng trong: “Thôi nghỉ đi em, để đó mai làm”.

Nghe vậy, chị liền xè sẹ đổ xô nước rồi vô buồng, chưa kịp ngồi xuống giường đã nghe tiếng má gọi giật: “Diệu à, đi ngâm lon nếp để còn nấu xôi ăn mai, nhà ni không có cái lệ ăn hàng quán mô”.

Chị bèn đứng dậy, lẳng lặng xuống bếp, ngó trước ngó sau cũng không biết nếp má cất ở đâu. Tuy má đứng gần đó nhưng chị không dám hỏi. Vừa xếp trứng gà vào vỉ, má vừa đẩy cái thùng sắt từ gầm chạn ra trước mặt chị: “Không biết phải hỏi, không hiểu phải học”. Chị cúi đầu, xúc ba lon nếp vô cái nồi gang rồi đem ra ảng nước sau nhà, vừa bước nước mắt vừa ứa ra.

Đêm, lúc xung quanh đã yên ắng, chỉ còn tiếng ếch nhái sau hè chị mới đặt lưng xuống giường. Chồng nằm bên cạnh đã ngáy khò khò từ lúc nào, chị nằm co ro người, thầm thũi khóc. Đêm đầu tiên lạ nhà, chị không sao ngủ được, chị nhớ mẹ và cả đứa em ở nhà, nhớ quá.

Lúc đưa chị về nhà chồng, ra tới ngõ mẹ dừng lại, kéo tay chị thủ thỉ: “Mẹ không đưa con về bên đó được, nhà người ta chừ là nhà con…về bên đó, ráng sống cho tốt, đừng để người ta trả về,….mà có trả thì về đây với mẹ”. Chị nghe thế, bịn rịn không nỡ rời, mắt cay cay, quay đi tay xách hai ống quần dài thượt lên cho khỏi vấp.

Sáng sớm, chị thức giấc thì thấy má chồng đã xì xụp bên bếp lửa, nồi xôi đã chín tự bao giờ đang được ủ bên trên lớp lá chuối, tỏa mùi thơm lừng. Thấy chị, má không nhìn lên, lật đật sắp đôi quang gánh ra hiên, rồi quay vô dặn: “Chợ làng sáu giờ là tan, mau ra kiếm con cá về kho, dưa muối trong khạp, đàn bà chửa không ai dậy quá năm giờ”. Nói xong, má quẩy đôi gánh ra đầu ngõ, rồi quay nói vọng vô: “Trứng lấy ra xếp luôn vô vỉ, bà Sáu Khuê xóm trên dặn năm hục, coi đủ thì đem luôn cho bả”.

Cái dáng gầy gầy của má khuất sau hàng chè tàu. Chị bỗng cất tiếng thở dài, ngước nhìn xung quanh căn nhà từ nay là nhà của chị. Cái mái đã mủn ra đen sì, tường vôi vữa loang lổ, bạc phếch, trên rui mè, xà ngang tiếng mối mọt kẽo kẹt, dưới nền đất một vệt mối dài đùn lên.

Chị bàn với chồng mở tiệm tạp hóa nhỏ trước nhà, chỗ này bên bến sông, đò ngang đò dọc qua lại dễ có khách, mở tiệm vừa được cơm nước, vừa chăm được đàn gà. Rồi chị bàn với má, má không ư không hử gì, lát sau thì thủng thẳng nói: “Thì sức vóc chừng đó không mở tạp hóa làm chi ăn!”. Chị lặng lẽ ra sau hè ngồi khóc.

Cuối ngày, lúc nào về trong gánh của má cũng có gạo thơm, cá khô, nước mắm… Má lẳng lặng chất hết lên quầy cho chị, miệng thì làu bàu: “Tạp hóa bên sông mà có mỗi cây kim, sợ chỉ, bót đánh răng,… mấy thứ nớ đói đâu ăn được mà bán”.

Chị mang thai, cái thai hành nên chị nghén suốt, ngày hai dạo ói ra mật xanh mật vàng. Người ta bầu bí nghén mỗi mấy tháng đầu, đằng này chị nghén tới tận ngày đẻ. Thứ gì chị ngửi vào cũng nghén thành ra không ăn được gì, chỉ có mỗi bắp luộc là ăn vào không nghén. Thế là chị ăn bắp phải tính bằng chục, ăn thay cả cơm từ lúc mới cấn bầu đến lúc sắp đẻ. Thấy chị ốm nghén, má tỉnh rụi: “Tao lúc xưa nghé thằng Thông còn bẻ cả cục gạch ra nhai, tối ngủ còn cạo luôn tường vôi bên giường ra nhấm”. Thấy chị kiêng bao gạo từ nghe ngoài ngõ vô tới hiên đã đứng thở, má lầm bầm: “Ngày xưa, bầu thằng Thông, chiều đẻ sáng tao còn gánh đất, gặt thêm sào ruộng chứ đâu có như giờ”.

Về nhà chồng bốn năm tháng chị vẫn chưa quen nấu bếp củi, nồi cơm nấu chỗ sống chỗ chín, nhìn chị mồ hôi nhễ nhại má đi qua thủng thẳng nói: “Cởi tro bếp cho thoáng, lấy đũa sơ nồi cơm cái đã”. Ngày giỗ cha chồng, thấy chị run run cầm con dao không dám cắt cổ gà, thế là má đi xuống cầm ba con gà vặn ngoéo cổ, vất ra sân tỉnh queo.

Gần đến ngày sinh, chị xin má về nhà mẹ đẻ để tiện bề chăm sóc, má lầm bầm: “Nhà nào cũng là nhà, ở đây tao lo được hết”. Chị thầm thũi khóc ở lại nhà chồng. Chị sinh con Én được ba tháng má cũng chưa cho chị đụng tay vô nước: “Phải đủ ba tháng mười ngày, cứ đụng đi rồi già là biết chân tay rớt ra hết, để đó tao giặt”. Ba tháng đầu, chị chỉ biết cá kho nghệ, thịt kho tiêu, thèm tô canh rau nhưng mới nó má đã gạt đi: “Ăn vô cho mai mốt cả bụng ỏng ra, ai ngó cho được”.

Nằm đủ tháng má mới cắt đặt việc nhà cho chị, vừa trông coi hàng tạp hóa vừa cơm nước. Mỗi sáng, cất gánh lên vai má đều quay lại dặn: “Bữa trưa nấu ba lon, má chưa về sắp bay cứ ăn trước”. Má đi từ lúc mờ sáng, cái dáng nhỏ nhỏ lầm lũi trong sương, rồi lần nào về cũng đã qua trưa, xới tô cơm ăn luôn dưới bếp. Ăn xong, cơm còn lại trong nồi má xới vô cái âu rồi đem đi cất.

Tưởng mình nấu hơi nhiều nên lần sau chị bớt gạo, má biết được la bai bải. Âu cơm má cất, chiều lại chị lục lấy ra ăn nhưng không thấy, nhiều lần như vậy nên chị lấy làm lạ, bắt đầu để ý. Một lần, chị thấy má cho âu cơm vô quang gánh, gánh về bến dưới, chị tò mò đi theo đến lều cỏ ven sông thì thấy má lấy âu cơm ra cho thằng bé chừng mười lăm tuổi đang ngồi trong lều.

Chị tò mò bèn hỏi người làng xung quanh thì mới biết đó là thằng Đợi. Từ lúc ra đời nó đã không được lành lặn như người ta, mặt mũi biến dạng một bên mắt bị kéo sụp xuống dưới tận gò má. Ông thằng Đợi làm nghề chèo đò bên bến sông Yên, đã mất được hơn năm. Giờ nó theo nghề của ông, cả ngày ở bến sông tối mới về lều cỏ. Những ngày sau đó ra bến, má đều đặn cho âu cơm vô gánh chị đứng nhìn theo dáng lầm lũi của má mà tự nhiên nước mắt ứa ra. Từ hôm đó, đến bữa nấu cơm chị đong gạo dư ra chút nữa. Có ai qua sông là mẹ đẻ nhắn chị bồng con Én về chơi nhưng từ bao giờ chị không còn muốn rời nhà chồng một bước, đi đâu cũng vội về.

Buổi chiều ngoài bến về, má than nhức đầu chị chạy nhanh ra vườn hái mớ lá xông nấu nước cho má xông. Má xông xong kêu khỏe rồi đi nằm. Sáng sớm, chị thức dậy nhóm lửa, khi nồi cơm đã sôi quay qua thấy má vẫn chưa dậy, nghĩ má mệt nên chị để má ngủ thêm lúc nữa. Tới giờ cơm, chị bảo con Én vào kêu bà nội thí nó hét toáng lên. Chị vội chạy vào thì thấy má không còn dậy được nữa, má đi từ hồi đêm, đi một cách nhẹ nhàng. Chị cầm bàn tay lạnh toát của má, sụp xuống khóc còn hơn cái ngày mà ba chị mất. Ngày đưa má đi, thằng Đợi từ bến sông lao vô nhà khóc ngất.

Má như linh tính sự ra đi đột ngột này, mấy hôm trước chị đong dầu vào chai thì má kêu chị vô buồng đưa cái túi rút: “Má còn nhiêu đây, con cất giùm má, riêng chỉ vàng ni má cho con Én sau lớn lấy chồng”. Má lấy ra gói nhỏ đưa chị. Biết tính má ngần ngừ một lúc rồi cũng cầm. Qua khe gỗ nứt của cánh cửa buồng, một vệt sáng lờ mờ rọi vô, bóng chị và má chìm trong bóng tối của gian thờ lập lòe khói hương.

Dỗ con Én ngủ xong, chị ra bến sông. Thằng Đợi vừa neo ghe bên cây sào, đi về phía lều cỏ, chân nó như lê trên cát, đầu gục xuống khiến mớ tóc rối xù lên như tổ quạ. Chị vô lều lấy âu cơm để trên cái giường tre. Thằng Đợi nhìn thấy âu cơm nó ôm mặt khóc, chị xoa lên cái lưng gầy gò của nó, an ủi nó mà mắt chị cũng cay cay. Đợi thằng Đợi ăn xong, chị cầm cái âu cơm lật đật ra về.

Buổi chiều bên bến sông Yên, nhà ai đốt rơm đồng khói bay cay mắt, sương nhè nhẹ buông, chị kéo cái khăn trùm kín hai tai. Chị chợt thấy nhớ má, thấy như bên bến sông Yên dáng má nhỏ nhỏ gầy gầy đứng đó, khắc khổ nhưng bền bỉ, dẻo dai, chèo chống cả gia đình qua bao nhiêu năm tháng. Có tiếng gà nhói lên xa xa, trong màu chiều nhập nhoạng, bến sông buồn hiu hắt. Chị nghe gió từ sông đưa lên mùi tanh nồng, quyện trong gió mùi rạ đốt đồng ngún lên, ấm sực.

Xem thêm: Đời người đừng dùng tiền bạc để đo hạnh phúc