Con cái không tài đức, cha mẹ để lại bao nhiêu của cải cũng vô dụng

Là cha mẹ, ai cũng muốn để lại cho con cái những điều tốt đẹp nhất. Thế nhưng, dù có bao nhiêu tiền bạc, của cải đi chăng nữa cũng chỉ là vật chất ngoài thân. Muốn con ổn định lâu dài, tương lai sáng lạn, cha mẹ nên dạy con trọng đức hướng thiện ngay từ nhỏ.

Bằng cách này, con cái lúc nào cũng duy trì được sự thanh tĩnh sáng suốt, phân biệt được thiện ác đúng sai và chọn cho mình con đường đúng đắn, tương lai tốt đẹp. Đặc điểm của giáo dục gia đình là lời nói, việc làm mẫu mực, cha mẹ làm gương cho con cái. Trẻ nhỏ vốn dễ thích nghi, thế nên việc giáo dục phẩm hạnh con cái lại càng trở nên quan trọng. 

Những đạo lý trẻ chưa hiểu được, sau này cũng sẽ tiếp xúc. Vì thế, cha mẹ cần hướng dẫn con đúng đắn, giúp con xây dựng nền tảng vững chắc để tự tin hơn. Từ Miễn - một vị quan thời nhà Lương từng nói rằng: “Người ta để lại tài sản cho con cháu, còn tôi thì để lại tiếng thơm. Con cháu mà có đức có tài ắt tự nhiên sáng lập nên gia nghiệp. Nếu con cái không tài đức, cha mẹ có để lại bao nhiêu của cải cũng vô dụng. 

Dù có địa vị cao, Từ Miễn luôn nghiêm khắc với bản thân, làm việc cẩn thận, công chính, tiết kiệm và không tham lam. Ông không quan tâm đến tiền tài, của cải, gia sản của bản thân mà đem phần lớn bổng lộc của mình chia cho người thân, bạn bè và những người nghèo khổ. Vì thế, trong nhà ông không có của cải gì đáng giá. 

Từ Miễn cũng luôn dạy bảo con cháu phải coi trọng phẩm hạnh đạo đức. Ông từng viết thư nhắc nhở Từ Tung - con trai của mình - rằng: “Gia thế nhà ta nhiều đời thanh liêm, cuộc sống thường ngày kham khổ. Việc mua sắm sản nghiệp từ trước tới nay chưa hề đề cập đến chứ chưa nói gì tới việc kinh doanh. 

Cổ nhân từng nói: “Để lại cho con cháu cả sọt vàng không bằng dạy chúng siêng năng học tập một quyển kinh thư”. Ngẫm kỹ, đây không chỉ là những lời nói suông. Dù cha không tài cán gì nhưng tuân theo lời giáo huấn của cổ nhân, không dám bỏ dở. Đã gần 30 năm cha có được quyền cao chức trọng, một số bạn bè khuyên cha thừa dịp có chức có quyền mà tùy cơ hành sự, mua sắm ruộng vườn để lại cho con cái. Tuy nhiên, cha phản đối. Cha cho rằng để lại sự thanh bạch cho đời sau mới là thứ quý giá nhất, mới khiến con cháu được hưởng phúc về sau”.

Sau này, con cái của Từ Miễn đều trở thành những người tài đức nổi tiếng gần xa, cống hiến hết mình cho xã tắc.

Có thể thấy, cách dạy của người xưa chủ yếu tập trung vào việc tu tâm dưỡng tính. Theo người xưa, đây là mấu chốt để “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Nhiều bậc cha mẹ trước khi “gần đất xa trời” vẫn còn sáng suốt để lại cho con những bài học sâu sắc. Điển hình như mẹ của Tể tướng Khấu Chuẩn triều Bắc Tống.

Từ nhỏ, Khấu Chuẩn đã mồ côi cha. Cả gia đình dựa vào nghề dệt vải của mẹ mà sống qua ngày. Đêm đêm, bà mẹ vẫn vừa kéo sợi, vừa dạy con trai đọc sách, đôn đốc con khổ học thành tài. Không phụ công mẹ, Khấu Chuẩn lớn lên tới kinh thành dự thi và đỗ tiến sĩ. Tin vui về làng đúng lúc Khấu mẫu đang bệnh nặng.

Trong lúc lâm chung, Khấu mẫu giao bức họa bản thân tự vẽ cho người thân dặn dò: “Ngày sau Khấu Chuẩn nhất định làm quan. Nếu nó phạm lỗi lầm, hãy đưa cho nó bức họa này”. Sau này, Khấu Chuẩn lên làm Tể tướng thì có chút buông lỏng. Một lần tổ chức sinh nhật, ông mời rất nhiều người tới. Lúc này, người ngày xưa được Khấu mẫu giao phó tìm tới đưa cho Khấu Chuẩn bức họa.

Mở ra, Khấu chuẩn thấy bên trong là một bức “Hàn song khóa tử đồ”, tức là một cậu học trò đang gian khổ học tập. Trên bức họa có đề bài thơ:  

Cô đăng khóa độc khổ hàm tân,

Vọng nhĩ tu thân vi vạn dân.

Cần kiệm gia phong từ mẫu huấn,

Tha niên phú quý mạc vong bần.  

Tạm dịch nghĩa là:

Cô nhi khổ học dưới đèn dầu,

Mong con tu dưỡng vì muôn dân.

Gia phong cần kiệm, mẹ hiền dạy,

Phú quý giàu sang chẳng quên nghèo.

Khấu Chuẩn đọc đi đọc lại nhiều lần, nước mắt rơi như mưa. Ông lập tức giải tán tiệc mừng thọ, từ đó về sau luôn giữ mình trong sạch, công minh liêm chính, hết lòng vì dân. Ông cũng trở thành vị Tể tướng tài đức nổi tiếng thời nhà Tống.  

Xem thêm: 8 năm đầu đời gần như quyết định con là ai: Đừng để tuổi thơ con thiếu sự đồng hành của cha mẹ