Đức Phật dạy: "Tâm hiếu là tâm Phật, hạnh hiếu là hạnh Phật"

Chữ Hiếu của Bao Công

Bao Công (hay Bao Chửng) là người Hợp Phì, Lộ Châu. Cha của ông là Bao Nghi, làm quan Đại phu trong triều. Sau này chết được truy phong làm Hình bộ Thị lang. Bao Công từ bé đã nổi tiếng là đứa con hiếu thảo, tính tình đôn hậu, chính trực.

Năm 1027 - Năm Thiên Thánh thứ 5 đời Tống Nhân Tông, Bao Chửng thi đỗ Tiến sĩ (28 tuổi). Ông nhận chức quan Bình sự của Đại Lý Tự, sau đó được bổ nhiệm là tri huyện Kiến Xương.

Khi đó cha mẹ ông tuổi đã cao, không muốn cùng ông bôn ba nơi đất khách quê người nên. Thương cha mẹ già, Bao Chửng không nghĩ ngợi liền xin từ chức về chăm sóc cha mẹ già. Lòng hiếu thuận của ông khiến bá quan văn võ vô cùng kính nể, ngợi khen.

Vài năm sau khi cha mẹ qua đời. Hết mãn tang, ông vẫn ở nhà lo thờ cúng. Sau này được bà con chòm xóm khuyên nhủ, Bao Chửng mới quay lại đường quan lộ.

Chữ Hiếu của bậc Thánh nhân Thuấn

Cha của vua Thuấn là người vừa mùa vừa điếc, tính tình nóng nảy. Mẹ của ông thì mất sớm, cha lấy vợ kế sinh được em trai đặt tên là tượng. Mẹ kế là người nhỏ nhen, ích kỷ, hay nói xấu Thuấn với cha nên ông hay bị cha đánh mắng.

Nhưng Thuấn là đứa con đại hiếu, vẫn ân cần hiếu kính cha mẹ, nhường nhịn em. Mẹ kế sợ Thuấn thừa kế gia nghiệp nên nghĩ cách hãm hại hết lần này đến lần khác.

Thuấn trưởng thành trong tiếng chửi bới, đánh mắng của cha và sự hãm hại của mẹ kế cùng em trai. Thế nhưng ông chưa từng oán hận họ, cũng chẳng để tâm đến hành vi độc ác của họ.

Năm 20 tuổi, danh hiếu thuận của Thuấn nổi tiếng khắp nơi. Ông được quan địa phương tiến cử với vua Nghêu. Vua cảm động trước đạo hiếu của ông nên đã gả con gái cho.

Đức hạnh hiếu thảo của Thuấn cuối cùng cũng đã khiến mẹ kế và em trai cảm động, cả nhà hòa hợp vui vẻ. Sau này Thuấn được vua Nghiêu nhường ngôi trị vì thiên hạ, và trở thành một Thánh đế nổi tiếng trong lịch sử, gây dựng thái bình thịnh trị đời Nghiêu – Thuấn.

Chữ Hiếu của thường dân

Khổng Tử từng giảng: "Dụng Đạo của Trời, phân chia cái lợi của đất, cẩn thận bản thân, tiết kiệm tiêu dùng, để phụng dưỡng cha mẹ, đó là cái hiếu của thứ dân”.

Nghĩa là những người thường dân, khi làm việc cần phải hợp với lẽ trời. Con người phải giữ tròn bổn phận của mình, không được sinh lòng tham và làm những việc ngoài phận sự. Họ phải cần kiệm giữ gìn nếp nhà, hiếu kính và phụng dưỡng cha mẹ. Đây là chữ Hiếu của bậc thường dân. Tức là, bậc thường dân coi việc an lạc của bản thân, gia đình và việc phụng dưỡng cha mẹ làm đạo Hiếu.

Chữ hiếu của bậc quân tử

Chữ Hiếu của bậc quân tử là đại hiếu. Khổng Tử từng nói: "Giáo hóa của bậc quân tử là chữ Hiếu, không phải đến từng nhà hàng ngày nói về Hiếu. Giáo hóa bằng chữ Hiếu, do đó kính trọng các bậc cha mẹ trong thiên hạ. Giáo hóa bằng chữ Đễ, do đó cung kính các bậc huynh trưởng trong thiên hạ. Giáo hóa bằng chữ Thần, do đó tôn kính các bậc quân vương trong thiên hạ”.

Đạo hiếu của người quân tử không chỉ gói gọn trong nhà mình mà trái tim phải ôm trọn thiên hạ, nhân từ bác ái, coi người trong thiên hạ như cha mẹ, anh chị em của mình. Kiểu hiếu thuận này có thể khiến con người trở nên nhân từ và bác ái hơn, chứ không phải là sự ích kỷ và hẹp hòi. Cho nên chữ Hiếu của người quân tử là đại hiếu.

Chữ Hiếu của bậc thiên tử

Chữ Hiếu của bậc thiên tử được Khổng Tử giảng như sau: "Người yêu thương cha mẹ, sẽ không ác với người khác. Người kính trọng cha mẹ, sẽ không khinh nhờn người khác. Yêu thương kính trọng là ở việc hết lòng phụng sự cha mẹ, mà việc giáo hóa đạo đức được thực thi cho bách tính, làm khuôn mẫu cho bốn biển. Đó là cái hiếu của bậc thiên tử vậy”.

“Trăm nết người ta hiếu đứng đầu

Đạo làm trai gái, đạo làm dâu…”.

Đức Phật dạy rằng: “Hiếu thảo đứng đầu muôn hạnh”; “Tâm hiếu là tâm Phật, hạnh hiếu là hạnh Phật”. Dù là con trai, con gái hay con dâu thì hiếu thảo vẫn là cái nết tốt đứng đầu, hiếu thảo là đạo trọng. 

Xem thêm: Tiền bạc đã chi phối chữ "HIẾU" như thế nào?