Nóng giận gọi là “Nổi cơn tam bành”, vậy “tam bành” trong câu có ý nghĩa là gì?

“Tam bành” trong câu “Nổi cơn tam bành” là gì?

Đạo gia giảng rằng: Trong mỗi người đều có ba cái thây ma (tam thi), lần lượt là thượng thi, trung thu và hạ thi. Vì chúng trú ngụ trong thân người, cùng tồn tại với thân người từ khi sinh ra cho đến lúc mất đi nên mới được ví là trường tồn như Thọ Tinh, sống lâu như Bành Tổ. Chủng thây ma này vì thế nên lấy chữ “Bành” làm họ. Ở hồi thứ 27 Tây du ký, khi Bạch Cốt Tinh hóa thân thành ông lão cũng được miêu tả giống như Thọ Tinh, Bành Tổ.

Trong Thái Thượng Tam Thi Trung Kinh viết: “Thượng thi tên Bành Cư, thích báu vật, ở trong đầu con người; Trung thi tên Bành Chất, thích ngũ vị, ở nơi bụng con người; Hạ thi tên Bành Kiểu, thích sắc dục, ở trong chân con người”. Vì có ba chủng thây ma này trong cơ thể nên con người mới mê đắm tiền tài vật chất, thích hưởng lạc, coi sắc dục là bản tính của mình. Kỳ thực, đó đều là tâm ma!

Văn của Liễu Tông Nguyên thời nhà Đường có nói, ba thứ “thi trùng” này thường rình rập, hễ người ta làm gì lầm lỡ, lén lút thì đến ngày Canh Thân nó liền tâu Ngọc Hoàng Thượng Đế. Vì vậy, người ta tin rằng sự nóng nảy giận dữ của một người là do “tam bành” làm ra. Thế nên người xưa mới có câu “nổi cơn tam bành”.

Trong danh tác Truyện Kiều của Nguyễn Du, khi Thúy Kiều bị Mã Giám Sinh lừa gạt mang về Lâm Truy, mượn tiếng là cưới vợ lẽ nhưng thực ra là mua về làm gái lầu xanh. Khi Tú Bà (vợ Mã Giám Sinh) bảo Kiều lạy mình là “mẹ”, Mã Giám Sinh là “cậu” (bố) thì Kiều ngơ ngác phân trần mình đã được cưới hỏi ra sao, “chung chạ” với Mã thế nào khiến Tú Bà hầm hầm nổi cơn giận:

“Mụ nghe nàng nói hay tình

Bấy giờ mới nổi tam bành mụ lên

Này này! Sự đã quả nhiên

Thôi đà cướp sống chồng min đi rồi!”.

Mấy chữ “Nổi tam bành mụ lên” này khiến người đọc liên tưởng đến câu cửa miệng “nổi cơn tam bành” xưa nay thường dùng. Lúc này hẳn là ba cái “thi trùng” trong thân thể mụ đột nhiên trỗi dậy, khiến mụ văng ra những lời tục tĩu và hành hạ Thuý Kiều không ngơi tay.

Phật gia tuy không giảng về “tam bành” nhưng cũng đề cập đến “thất tình lục dục” của con người. Trong đó có Nộ (giận) là một trong số 7 loại tình cảm thuộc ‘thất tình”. Ngoài ra còn có: hỉ, ái, ố, bi, lạc, dục, mừng, yêu, ghét, thương, vui, muốn. Chúng đều là những từ thể hiện ma tính bên trong con người. Con người sống trong thế tục thường bị các chủng ma tính này can nhiễu tư tưởng, che mờ lý trí khiến hành xử sai lệch với đạo lý. Ví như khi tức giận thì mắng cha chửi mẹ, đánh đập vợ con, đây chính là bị ma chướng can nhiễu. Nên Phật mới khuyên răn con người nên tu luyện để từ bỏ ma tính, bồi đắp Phật tính trong người để không làm những điều trái với đạo lý luân thường.

Tiêu đề của hồi thứ 27 trong Tây du ký cũng gọi Bạch Cốt Tinh là “thây ma”, cụ thể: “Thây ma ba lượt trêu Tam Tạng, Đường Tăng giận đuổi Mỹ Hầu vương”. Ngộ Không ba lần đánh Bạch Cốt Tinh, phải chăng cũng chính là ba lần diệt trừ thây ma trong thân người – diệt bỏ Tam Bành? Hạ được Bạch Cốt Tinh, phải chăng chính là hàm ý là khống chế được thất tình lục dục trong thân người?

Xem thêm: Cổ nhân dạy: “Người có lông mọc nhiều ở 4 vị trí này tài lộc đến không cản được”