Dạy và học – Câu chuyện ý nghĩa về cách giáo dục của một thiên tài

Câu chuyện “Dạy và học”

Có một đề thi vật lý trong trường đại học như sau: “Hãy xác định chiều cao của một cao ốc bằng một cái phong vũ biểu”.

Một sinh viên bị đánh trượt vì lời giải: “Buộc một sợi dây vào chiếc phong vũ biểu, sau đó thả từ tầng thượng cao ốc xuống mặt đất. Độ dài sợi dây cộng với chiều dài của chiếc phong vũ biểu sẽ là chiều cao của tòa nhà”.

Khi sinh viên đó đề nghị phúc khảo, nhà trường cho rằng đáp án của anh ta thực ra rất đúng nhưng chưa áp dụng kiến thức vật lý nào. Vì thế, trường quyết định cho học sinh đó 10 phút để thi lại, sau đó vấn đáp trực tiếp với hội đồng chấm thi.

Trong 9 phút đầu cậu sinh viên ngồi im lặng suy nghĩ và viết. Khi giáo viên nhắc rằng thời gian đã gần hết, cậu trả lời:

“Cách thứ nhất: Nếu cao ốc có một cái thang thoát hiểm bên ngoài, có thể áp cái phong vũ biểu rồi vạch phấn lên tường từng phát từ mặt đất lên tầng thượng. Chiều cao tòa nhà bằng tổng số vạch phấn nhân với chiều cao cái phong vũ biểu. Cái này thì học sinh cấp 1 cũng tính được.

Cách thứ hai: Nếu đang có nắng, các thầy có thể đo chiều cao của cái phong vũ biểu, sau đó đặt thẳng đứng và đo bóng đổ của nó. Sau đó, lại đo chiều dài bóng đổ của toàn nhà. Rồi áp dụng công thức tính hình tam giác đồng dạng để tìm ra chiều cao của tòa nhà. Cái này chắc học sinh cấp 2 cũng tính được.

Cách thứ ba: Các thầy có thể mang cái phong vũ biểu lên trên tầng thượng, thả nó xuống và bấm giờ khi nó rơi chạm đất. Chiều cao của tòa nhà bằng ½ gia tốc trọng trường nhân với thời gian rơi bình phương. Em nghĩ cái này học sinh cấp 3 nào cũng làm được. Nhưng theo em các thầy không nên làm thế, phong vũ biểu sẽ bị vỡ nát như vậy rất lãng phí.

Cách thứ tư: Nếu các thầy chỉ đơn thuần muốn một cách tính truyền thống và tẻ nhạt cho câu hỏi này, thì tất nhiên có thể dùng cái phong vũ biểu để đo áp suất khí quyển tại nóc nhà và tại mặt đất. Sau đó, quay đổi theo công thức từ milibar sang mét để có chiều cao của tòa nhà này. Điều này giống hệt cách dạy và học mà hàng năm các thầy truyền thụ lại cho sinh viên.

Cách thứ năm: Các thầy có thể buộc một sợi dây ngắn vào các phong vũ biểu, đu đưa nó giống như con lắc. Trước hết là ở mặt đất, sau đó là ở trên tầng thượng. Chiều cao tòa nhà được tính bằng các tính toán dài và phức tạp mà các thầy chưa chắc đã hiểu được, thế nên em đã viết sẵn trong tập giấy này.

Cách thứ sáu: Chẳng cần phải học bất kỳ trường lớp nào, bất cứ ai cũng có thể gõ cửa và hỏi chính người chủ toàn nhà “Tôi sẽ tặng ngài chiếc phong vũ biểu này, ngài cho tôi biết chiều cao của tòa nhà được chứ?”.

Bạn có ấn tượng với câu trả lời của cậu sinh viên này không? Đó thực ra là Niels Henrik David Bohr thời còn đi học, ông là nhà vật lý đặt nền tảng cho lý thuyết cấu trúc nguyên tử và cơ học lượng tử đoạt giải Nobel Vật Lý vào năm 1922.

Câu chuyện ngắn này cho chúng ta nhận thức sâu sắc về cách dạy và học theo sách vở đã trở thành lối mòn của hầu hết nền giáo dục hiện nay. Thử hỏi xem, liệu có bao nhiêu giáo viên sẽ hướng được cho học sinh của mình cách tư duy như thế? Hay đa phần chỉ đọc vẹt, dạy vẹt…

Xem thêm: Thăng quan tiến chức – Câu chuyện sâu sắc đầy thâm thúy