Bảy phần trà, tám phần rượu, ba khấu đầu - Đỉnh cao nghệ thuật đối nhân xử thế của cổ nhân

Bảy phần trà, tám phần rượu

Đây là câu nói dân gian có ý: Rót trà rót rượu không đầy, rót trà bảy phần, rót rượu tám phần là phù hợp. Nếu rót quá nhiều hoặc quá ít sẽ bị coi là thiếu hiểu biết về phép xã giao. Khi rót trà bằng ấm nên cầm bằng tay phải và giữ nắp tay trái. Khi rót trà trước mặt khách, thứ tự phục vụ nên theo độ tuổi, khách trước chủ nhà sau. Sau khi rót trà một lượt, ấm trà nên được đặt trên bàn, và vòi không được hướng về phía khác. Tốt nhất nên rót bảy phần của chén trà. Như câu nói: "Trà đầy lừa khác". Trà đầy sẽ khiến khách không vừa ý. Rót trà đầy cũng khó uống.

Nhắc đến việc này, có câu chuyện như sau: Khi Tô Đông Pha bị giáng xuống Hoàng Châu, Hồ Bắc. Ba năm sau, Tô Đông Pha trở lại thành đô, trên đường cố ý đến Tam Hiệp lấy nước. Tuy nhiên, mãi nhìn phong cảnh hai bên. Ông đã không nghĩ đến việc lấy nước cho đến khi thuyền đi qua hẻm núi giữa, nên vội bảo người lái thuyền quay lại, nhưng người lái thuyền nói: “Thủy lưu ở Tam Hiệp dòng nước chảy xiết, quay đầu trở lại thật không hề dễ dàng. Nước Tam Hiệp nhất lưu mà hạ, nước ở Hạ Hiệp chẳng phải cũng từ Trung Hiệp chảy đến sao?

Tô Đông Pha nghĩ, đúng vậy, anh ta lấy nước hạ giáp và đi đến thành đô. Khi anh gửi nước cho Vương An Thạch, Vương An Thạch rất vui mừng, để anh ta cùng thử loại trà mới, lấy trà Mạnh Phù mới được hoàng đế ban cho, pha với nước do Đông Pha mang đến. Sau khi pha trà xong, Vương An Thạch tự tay rót một chén cho mình và Tô Đông Pha, nhưng cũng chỉ được bảy phần, Tô Đông Pha trong lòng thầm nghĩ keo kiệt với mình đến mức không rót đầy một chén trà.

Vương An Thạch bưng trà lên, nhấp một ngụm, xem lại, cau mày nói: “Nước của ngươi là nước Tiểu Hạ, không phải nước Trung Hạ”.

Vương An Thạch rất ngạc nhiên, Vương An Thạch giải thích: “Nước ở Tam Hiệp ngọt ngào, tinh khiết và sống động, pha trà ngon, nhưng hẻm trên thì phù phiếm, hẻm dưới thì đục, chỉ có hẻm giữa là nhạt, mới là loại nước pha trà ngon nhất. Tô Đông Pha như tỉnh dậy sau khi nghe điều này.

Sau đó Vương An Thạch nói: “Ngươi xem lão nhân gia rót trà chỉ có bảy phần, vậy hẳn là sắp xếp không phải lão nhân gia.”  Tô Đông Pha vội vàng nói ‘không dám nghĩ như vậy’.

Vương An Thạch nói: Nước sông Trường Giang không dễ lấy, bạn cũng tự biết rồi, không cần lão phu (người xưa) phải nói nữa. Trà Mông Đỉnh (Cam Lộ, một loại trà nổi tiếng ở Trung Quốc) một năm chiết xuất 365 lá trà, cung kính dâng lên Hoàng thượng.

Ngoài ra, rót trà bảy phần còn thể hiện sự trân quý trà cũng như sự tôn kính đối với người thưởng trà. Nếu đổ đầy sẽ tràn ly, trà nóng bỏng tay, không thể hiện sự tinh tế, tôn trọng đối phương. Còn rượu ngon thì phải tám phần, tròn đầy hơn, thể hiện sự hào phóng hiếu khách.

Ba khấu đầu

Có ba khấu đầu được đề cập đến trong phòng trà:

- Thứ nhất, đệ tử hướng tới lão bối: Năm ngón tay hợp lại thành nắm đấm, trái tim của nắm đấm hướng xuống dưới, năm ngón tay đập vào mặt bàn tay, tương đương với việc cầu trời thuận buồm xuôi gió.

- Thứ hai, đồng bối chi gian: Đặt ngón trỏ và ngón giữa vào nhau, tương đương với việc dùng hai tay nắm chặt lại.

- Thứ ba, lão bối hướng tới đệ tử: Chạm vào ngón trỏ hoặc ngón giữa của bạn, tương đương với việc bạn gật đầu. Nếu bạn đặc biệt ngưỡng mộ bọn trẻ, bạn có thể làm ba lần.

Cũng có một ám chỉ khác về "ba cung kính": Theo truyền thuyết, khi Càn Long nắm quyền, ông thích thăm Ngụy Phủ riêng ở vùng Giang Nam. Một lần đến Tô Châu duyệt binh, các quan viên địa phương nghe tin liền nhanh chóng tìm kiếm xung quanh, chỉ thấy Càn Long đang ngồi uống trà một mình trong quán. 

Quan viên lo lắng việc quỳ gối sẽ khiến mọi người phát hiện người đang uống trà là Hoàng đế. Và nếu có kẻ nào gần đó đe dọa sự an toàn của Hoàng đế thì sẽ rất phức tạp. Nhưng họ không thể không tôn kính vua, vì vậy đành cúi đầu chào.

Càn Long bật cười khi chứng kiến sự lúng túng của quan viên địa phương. Ông liền khéo léo dùng ngón tay giữa và ngón trỏ để gõ 3 lần lên mặt bàn. Có nghĩa là: Khi thấy người khác chào thì mình sẽ chào lại.

Xem thêm: Để giành chiến thắng trong các "trận đấu cuộc sống" hãy ghi nhớ 3 bài học đắt giá từ Binh pháp Tôn Tử