Đời người tựa như một ván cờ, đi sai một nước, thua cả ván cờ

Cờ tướng là một trò chơi vừa để giải trí, vừa để rèn luyện trí tuệ, mưu kế và cách làm người. Cờ tướng chứa đựng tinh hoa nhân sinh mà người xưa đã đúc kết hàng trăm năm. "Quân đỏ đánh trước, quân đen đánh sau", đó chính là cung kính nhường nhau". "Xem cờ không nói là quân tử, hạ cờ không hối là trượng phu", đây là cách đối nhân xử thế.

"Thắng bại là chuyện thường của nhà binh", nói về cách đối mặt với thất bại. "Ngoài cuộc tỉnh táo, trong cuộc u mê", điều này áp dụng được với mọi điều trên thế gian, cảnh báo, cũng như giác ngộ con người.

Chủng loại quân cờ đa dạng, nước đi biến hóa khôn lường. Nên dù là xe, pháo, mã, tốt hay tướng, sức mạnh có chênh lệch đến mấy cũng có thể ăn nhau. Ta có thể thấy cờ tướng đòi sự công bằng, bình đẳng. Bàn cờ tướng ngoài dùng để giải trí, còn có thể rút ra những suy tư về cuộc đời.

Kỳ thực, khi xem đánh cờ, có thể thấy vô vàn những triết lý nhân sinh mà không dễ nhìn thấy trong cuộc sống thực tại. Những đạo lý đó có thể đem lại những kiến thức mà cả đời khó lòng có được. 

Ví dụ, trong bàn cờ, quân tốt nhất định phải chết trước. Không chỉ vì vị trí của nó bị xếp ở trên nhất mà vì những quân cờ khác theo quy định sau khi qua sông vẫn có thể lùi về, riêng quân tốt thì không, khi qua sông là đã không có đường lui. Bất luận quân địch mạnh đến đâu nó cũng phải dũng cảm xông lên trước. Quân tốt có số lượng đông nhất khi bàn cờ mới bắt đầu và số lượng ít nhất khi bàn thờ sắp tàn canh.

Nếu bạn chú ý có thể thấy, các kỳ thủ khi đánh cờ tướng vô cùng chú trọng quân xe, pháo, mã. Thậm chí không hề để mắt đến tổn thất của quân tốt, họ tìm mọi cách bảo vệ xe, pháo, mã của mình.

Thế nhưng, khi tàn cờ thì một binh một tốt cũng có thể là mấu chốt của thắng lợi. Quân tổ tuy nhỏ bé yếu ớt nhưng có thể đánh bại cả quân tướng. Trong một trận cờ vào lúc cờ tàn, hai quân tốt thậm chí có thể thắng cả quân xe. Quân xe tuy có thể ngang dọc chiến trường nhưng cũng không thỏa khỏi thế cuộc của bàn cờ, hơn nữa quân xe cũng không thể rẽ ngoặt để tiến quân.

Kỳ thủ nếu chỉ dùng mình quân xe để sát phạt ngang dọc thì chưa đủ; nếu anh ta biết tận dụng quân mã và quân pháo để cùng tấn công, thì xem như kì nghệ đã được nâng cao lên một bậc, ngang dọc kết hợp, dần dần dồn nén đối thủ rơi vào thế luôn phải chống đỡ, không có cơ hội phản công; kỳ thủ sáng suốt hơn nữa mới hiểu được sức mạnh của quân tốt, vì nhiều khi kết cục của ván cờ thì quân tốt chính là quân đánh bại quân địch để mang lại chiến thắng, mặc dù là một quân tiểu tốt chẳng hề được coi trọng.

Áp dụng những triết lý trên bàn cờ vào cuộc sống thì thấy cuộc sống vốn dĩ không phân nặng nhẹ hay địa vị cao thấp. Tương tự như vậy, chỉ cần đưa quân tốt đến vị trí thích hợp, đưa ra cú đánh quyết định vào thời điểm mấu chốt, một bước chiếu tướng để giành thắng lợi. 

Vậy nên có thể thấy, tầm quan trọng của mỗi quân cờ là như nhau, chỉ là kỳ thủ sắp xếp chúng như nào để không quân nào trở nên vô dụng. 

Đánh cờ phải tịnh tâm và đòi hỏi sự chú ý cao độ. Thực ra đạo lý làm người cũng vậy, nếu ai giữ được tâm tư vui vẻ hòa nhã mỗi ngày thì người đó thật sự đã thắng lợi lớn trong cuộc đời này. Khi tâm tư phiền não, bất kể là đánh cờ, làm việc văn chương gì đi nữa cũng khó thành.

Nhân sinh tại thế, chính mình mới là điểm tựa vững chắc nhất