Đại học sĩ dạy con “Tứ giới – Tứ nghi”: Làm tốt cuộc đời sau này sẽ nở hoa

“Tứ giới – Tứ nghi” Đại học sĩ – Kỷ Hiểu Lam viết trong thư là gì?

Giáo dục trẻ như thế nào luôn là một vấn đề đau đầu đối với tất cả những người làm cha, làm mẹ từ xưa đến nay. Thế nhưng, có một người chỉ trong vài chục chữ đã thể hiện nguyên tắc cốt lõi của giáo dục. Ông chính là Kỷ Hiểu Lam (1724 -1805), vừa là một vị quan, vừa là một danh sĩ dưới Triều Thanh, Trung Quốc.

Kỷ Hiểu Lam sinh ra trong gia đình quan lại, năm 6 tuổi ông đã tham gia thi Đồng, nhờ thành tích vượt trội nên ông được mệnh danh là thần đồng. Sau này, ông tham gia vào rất nhiều nhiệm vụ biên soạn sách cổ quan trọng, trong số có “Tứ khố toàn thư” – kiệt tác từng được Kỷ Hiểu Lam chỉ đạo biên soạn với vai trò Tổng soạn. Về cấp bậc chức vụ, Kỷ Hiểu Lam làm quan đến chức Lễ bộ Thượng thư, Hiệp ban Đại học sĩ, ngoài ra còn được phong là Thái tử Thiếu bảo, cấp bậc Chính nhị phẩm.

Vì làm việc ở xa trong một thời gian dài, Đại học sĩ - Kỷ Hiểu Lam đã để lại một bức thư cho vợ, căn dặn về cách giáo dục con. Trong “Bức thư của Kỷ Hiểu Lam”, ông có viết: “Có tứ giới và tứ nghi: Một kiêng dậy muộn, hai kiêng lười biếng, ba kiêng xa xỉ và bốn kiêng kiêu căng. Trong khi tuân thủ bốn giới, cũng có bốn quy tắc phải tuân theo: Một là siêng đọc sách, hai là kính trọng thầy cô, ba là yêu thương quần chúng và bốn là ăn ở cẩn thận. Tám nguyên tắc trên là những quy tắc khuôn vàng thước ngọc để dạy con, nên ghi tạc trong lòng và dùng chúng để dạy dỗ ba đứa con của chúng ta”.

Kỷ Hiểu Lam cho rằng, ngày từ khi còn nhỏ cha mẹ phải giúp trẻ sửa chữa những thói quen xấu, thiết lập các giá trị đúng đắn, tu dưỡng tâm trí liêm chính để trở thành một người độc lập, kiên cường và tích cực.

“Tứ giới” – Bốn điều kiêng mà Đại học sĩ Kỷ Hiểu Lam dạy con

Tứ giới bao gồm: “Nhất giới yến khởi, nhị giới lãn nọa, tam giới xa hoa, tứ giới kiêu ngạo".

1.   Kiêng dậy muộn

Kỷ Hiểu Lam luôn nghiêm khắc bảo ban các con phải dậy sớm. ông cho rằng, việc dậy sớm ngoài lợi ích mang lại một cơ thể khỏe mạnh, tinh thần phấn chấn, thì quan trọng nhất là nó giúp trẻ loại bỏ tính lười biếng. Muốn tu thân, có kỷ luật trước tiên phải bắt đầu từ chữ “cần”. Lấy cần cù trị lười nhác, lấy cần cù trị ngu hèn, chỉ cần chăm chỉ thiên hạ không có việc gì khó.

2.   Kiêng lười nhác

Những kẻ phàm phu trong thiên hạ, xưa nay đều vì chữ một chữ lưỡi mà bại vong. Đa phần con người sống một đời bình thường, không có gì nổi trội cũng chỉ vì lười nhác. Con trẻ muốn thành tài, nhất định phải dạy con không được lười nhác.

3.   Kiêng xa hoa

Sự suy bại của một gia tộc từ xưa đến nay đều bắt nguồn từ hai chữ “xa hoa”. Những ví dụ về việc ăn chơi xa hoa, vô độ dẫn tới bại vong trong lịch sử nhiều không kể xiết. Chỉ khi có được sự an tịnh trong nội tâm, con người có thể tu dưỡng thân thâm. Chỉ khi có tác phong tiết kiệm đơn giản mới có thể nuôi dưỡng phẩm đức.

4.   Kiêng tự cao

Trẻ em nếu được gia đình quá chiều chuộng, bao bọc sẽ mất dễ mất bình tĩnh, sẽ kêu ca phàn nàn khi không gặp chuyện suôn sẻ, gặp thất bại thì né tránh. Kỷ Hiểu Lam nhìn thấu được điều này, nên muốn bọn trẻ hiểu không ai là tâm điểm duy nhất, có thể tận hưởng cái đẹp và tình yêu mãi mãi. Trước những khắc nghiệt của cuộc sống, mọi người đều bình đẳng. Thế nên đừng quá tự cao kẻo chuốc khổ vào mình.

Sống ở đời, chỉ có việc duy trì một cái tim khiêm tốn và tôn kính, ta mới có thể tiến bộ từng ngày. Một người tự cao, kiêu ngạo sẽ mất đi động lực tiến về phía trước. Con người hễ kiêu ngạo ắt sẽ đặt mình cao hơn mọi người, tự lên mặt chỉ huy người khác. Người như thế sẽ khó lòng được mọi người yêu quý và không làm nên chuyện lớn được.

“Tứ nghi” – Bốn điều nên mà Đại học sĩ Kỷ Hiểu Lam dạy con

Tứ nghi bao gồm: “Nhất nghi cần độc, nhị nghi kính sư, tam nghi ái chúng, tứ nghi thận thực".

1.   Nên chăm chỉ học hành

Chăm chỉ đọc sách sẽ khiến tất cả những điều còn nghi ngờ trở nên có căn cứ đáng tin, khiến mọi hoài nghi đều có phép tắc để tuân theo, khiến sự ngu muội thay thế bằng thông tuệ, khiến sự lạc hậu được tiếp xúc với những tư tưởng mới mẻ.

2.   Nên kính thầy

Những bậc phụ mẫu thời cổ đại khi dẫn các con tới các trường tư thục để học thì việc đầu tiên phải làm là khấu bái thầy. Trong mắt của cổ nhân, đạo tôn sư vô cùng trọng yếu.

3.   Nên yêu thương mọi người

Giáo dục trước tiên phải lập đức, học cách làm người, yêu người, tu dưỡng tâm tính. Sau đó, mới học tri thức, học kỹ năng và bồi dưỡng năng lực.

4.   Nên ăn uống cẩn trọng

Ăn uống không chừng mực, thức khuya dậy muộn,… đều là biểu hiện của một cuộc sống không có kỷ luật. Hầu hết những căn bệnh hiện nay như ung thư, đái tháo đường, gút,… đều là do việc thừa cân, mất cân bằng dinh dưỡng gây ra. Cho nên về phương diện ăn uống cũng cần phải dạy cho trẻ biết chừng mực, tiết chế.

Xem thêm: Muốn thành công bạn phải chấp nhận đánh đổi 5 điều này!