Cắt cháo thành miếng – Câu thành ngữ này mang hàm ý gì?

Câu chuyện qua câu thành ngữ “Cắt cháo thành miếng”

Phạm Trọng Yêm (989 -1052) có tên lịch sự là Hy Văn, tên di cảo là Văn Chính. Ông là một chính khách và nhà văn kiệt xuất vào đầu triều đại Bắc Tống. Phạm Trọng Yêm không chỉ có những đóng góp xuất sắc về chính trị mà còn bộc lộ tài năng phi thường về văn chương và quân sự. Trong tác phẩm nổi tiếng “Nhạc Dương lâu ký” ông được biết đến với câu nói “Tiên thân hạ chi nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc”, nghĩa là do trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ.

Trong thời gian làm trấn thủ Đường Tây Thiểm, ông đã chỉ huy nhiều trận đánh, chống ngoại xâm thành công, giúp ổn định đời của của nhân dân địa phương. Các sĩ quan của Tây hạ cũng cảnh báo nhau rằng Phạm Trọng Yêm có hàng chục nghìn binh lính bọc thép trong ngực. Những lời lẽ đầy kinh ngạc dành cho Phạm Trọng Yêm chính là điều hiếm thấy trong lịch sử triều đại Bắc Tống.

Lý do khiến Phạm Trọng Yêm có tài năng xuất chúng như vậy là do sự chăm chỉ khi còn trẻ tạo thành. Sau khi cha qua đời, từ khi lên hai ông đã phải tự lo toan cho cuộc sống của mình. Mỗi ngày ông chỉ có thể thổi nấu một nồi cháo cho 2 bữa ăn, vào mùa đông ông thậm chí phải để cháo đông lại, cắt cháo thành miếng nhỏ để ăn qua ngày. Sau khi mẹ tái giá Phạm Trọng Yêm buộc phải nương nhờ nơi cửa chùa.

Dù cuộc sống khó khăn, sống trong gian phòng nhỏ hẹp của nhà chùa thì Phạm Trọng Yêm cũng cho thấy sự cần cù đáng kinh ngạc. Trên con đường dùi mài kinh sử của mình, để chống lại cơn buồn ngủ ông thường xuyên rửa mặt bằng nước lạnh dù là trong mùa đông khắc nghiệt. Nhiều khi buồn ngủ quá mức thì ông chỉ tựa lưng vào tường để chợp mắt qua loa, có người còn nói rằng ông không ngủ trên giường trong năm năm.

Có chuyện kể rằng, cha của một người bạn gửi vài món ngon cho Phạm Trọng Yêm khi biết ông phải cắt cháo thành miếng để ăn mỗi ngày. Tuy nhiên, ông từ chối không dùng. Khi được hỏi lý do tại sao, Phạm Trọng yêm trả lời rằng: “Tôi biết ơn lòng tốt của Ngài, tuy nhiên tôi lo ngại những món ngon sẽ lôi cuốn để rồi trong tương lai tôi không hài lòng với món cháo đạm bạc nữa”.

Một ngày nọ, Phạm Trọng Yêm đang ăn thì người bạn cùng lớp ghé thăm, thấy đồ ăn trên bàn rất dở, không thể chịu nổi nên đã lấy tiền ra và yêu cầu Phạm Trọng Yêm cải thiện đồ ăn bằng một giọng điệu rất lịch sự. Nhưng ông lại kiên quyết từ chối, bạn của ông không còn cách nào khác nên gửi rất nhiều đồ ăn ngon vào hôm sau, lần này ông đã nhận lời.

Vài ngày sau, bạn của Phạm Trọng Yêm lại đến thăm. Anh bạn kia rất ngạc nhiên khi thấy gà, cá và các món ngon khá mà anh ấy giao lần trước đã bị mốc và hỏng. Số thức ăn ấy thậm chí Phạm Trọng Yêm còn không ăn lấy một miếng. Người bạn thấy vậy tỏ vẻ không vui nói: “Hy Văn, anh quá cao cả và anh không muốn ăn thức ăn của tôi ư?”

Phạm Trọng Yêm cười nói: “Sư huynh, người hiểu lầm rồi. Không phải ta không ăn mà là ta không dám ăn. Ta lo sau khi ăn cá sẽ không nuốt được món cháo với dưa. Ta hiểu lòng tốt của sư huynh, nên đừng giận ta”. Sau khi nghe những lời của  Phạm Trọng Yêm lại càng ngưỡng mộ sự cao quý của ông hơn.

Có lần, khi có người hỏi về tham vọng của Phạm Trọng Yêm ông đã nói: “Hoặc trở thành một thầy thuốc giỏi, hoặc trở thành một tể tướng tốt. Một thầy thuốc giỏi để chữa bệnh cho mọi người và một tể tướng giỏi có thể quản lý công việc quốc gia”.

Phạm Trọng Yêm là một người có chí tiến thủ, không ngừng học tập rèn luyện, không cầu mong tài lộc khiến những người xung quanh vô cùng ngưỡng mộ. Sau này, Phạm Trọng Yêm đã trở thành một người thống lĩnh chính trị và đề ra nhiều biện pháp giúp ích cho nhân dân, đất nước và hiện thực hóa được tham vọng của mình.

Xem thêm: Nguồn gốc về sự ra đời của mẹ - Câu chuyện nhân văn đầy cảm động