Bố cho con cái gì? – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

“Con không đi cái xe cũ ấy đâu, xấu hổ lắm! Bạn con đứa nào cũng đi xe ga cả, hay mẹ mua xe ga cho con đi!”, đứa con giọng giận hờn nói.

Suy nghĩ về câu chuyện của hai mẹ con cự nự trong quán cà phê trưa nay làm tôi bất giác có chút buồn. Nhưng rồi, nghĩ đến câu chuyện tương tự của bố con tôi hơn 10 năm trước, tôi bỗng cảm thấy ấm lên một niềm vui khó tả.

 “Bố cho con cái gì?” – Tôi vẫn nhớ rõ lần đầu tiên, cũng là lần duy nhất tôi hỏi câu này với bố là một ngày không lâu sau khi nhận tin đỗ đại học. Một cuộc trò chuyện nghiêm túc và thẳng thắn giữa hai người đàn ông.

Bố tôi đã trả lời một cách không thể bình thản hơn: “Bố mẹ bố cho bố cái gì, bố sẽ cho lại con cái đó: Một lý lịch trong sạch để con không bao giờ phải xấu hổ vì bố, một sự giáo dục tốt nhất trong khả năng của mình. Con có khả năng học đến đâu, bố sẽ hỗ trợ đến đó. Hết!”.

Nói thật khi ấy tôi hơi sốc, nhưng vẫn nghĩ đó chỉ là câu nói “lên dây cót” cho chàng sinh viên mới. Và rất tiếc là bố tôi chẳng đùa, ông làm đúng với những gì mình tuyên bố. Bố tính toán rất kỹ và cho tôi khoản tiền trợ cấp 300 ngàn/tháng trong suốt những năm đại học. Học phí kỳ đầu tôi được cho, bắt đầu từ học kỳ 2 tôi tự kiếm được tiền không xin khoản này nữa. Bất kể những năm sau tôi đi làm thêm kiếm được nhiều tiền hơn thì khoản trợ cấp ấy vẫn được bố đều đặn duy trì cho đến khi tôi tốt nghiệp, nhận bằng là cắt tiền, rất dứt khoát.

6 năm học ở nước ngoài, bố không phải lo cho tôi đồng nào cả. Với tôi, bố luôn là Napoleon, còn tôi chỉ là một anh lính binh nhì. Nhưng ít nhất tôi luôn coi đó là chiến công nho nhỏ của riêng mình.

Tôi thấy bố mình rất hay, ông luôn phân định rõ ràng rằng: “Đây là nhà của bố nhé, đây là xe của bố nhé và con chỉ đang ở nhờ và đi nhờ. Không hài lòng hả? Vậy quyền đi bộ… luôn thuộc về con!”.

Nếu nhờ tôi giúp việc gì đó không nằm trong trách nhiệm của con cái, thay vì thuê người ngoài ông sẽ trả tiền thuê tôi làm, rất sòng phẳng và ông cũng không quên thể hiện mình là một khách hàng khó tính. Không tự ái, không phiền lòng, bởi tôi biết rõ mình chỉ có một con đường nếu muốn có một ngôi nhà riêng của mình, đó là: Tự mua! Mọi người nghe thấy thì thường hay thắc mắc kiểu nói của bố: “Nhà của bác thì sau này không của nó thì của ai, sao bác lại nói thế?”. Nghe vậy, bố tôi chỉnh ngay: “Của tôi chứ, nếu nó không cố gắng tôi sẽ bán làm từ thiện”. Bố tôi chẳng giàu có như Bill Gates, nhưng dám làm như Bill Gates thì tôi tin là bố làm thật.

Không biết nhà khác thế nào nhưng bữa ăn nhà tôi luôn có những câu chuyện về các loài vật, những câu chuyện ấy được lặp đi lặp lại, được kể lúc này lúc khác. Bố hay nói chuyện kiểu: “Con gà con đến tuổi tự kiếm ăn, gà mẹ sẽ đuổi chạy chí chết nếu gà con cố đến gần hoặc đi theo”. Hay như : “Đại bàng mẹ sẽ nuôi mớm các con của mình đến khi đủ lông đủ cánh, sau đó chúng sẽ cắp con lên đỉnh núi cao rồi thả xuống. Con nào chịu đập cánh vào không trung, bay đi thì sống và bắt đầu hành trình của đời mình. Còn con nào không chịu tự bay thì rơi xuống vực thẳm. Quy luật tự nhiên là vậy và con người cũng là một phần của tự nhiên”. Mùi răn đe trong những câu chuyện ấy theo suốt những năm tháng tuổi thơ của tôi.

Sự hào phóng không đúng chỗ của bố mẹ sẽ khiến con cái trở thành những đứa trẻ yếu ớt, ỷ lại. Những điều tôi kể trên đây với nhiều người, nhiều ông bố bà mẹ có lẽ toàn những điều ngược đời. Tuy nhiên, bước ra thế giới bên ngoài tôi mới thấy rõ mình không phải ngoại lệ. Phần lớn những gia đình phương Tây đều dạy con như vậy, trái ngược với phần lớn gia đình ở phương Đông. Sự phân định rất rõ ràng giữa trách nhiệm, tình thương và sự nuông chiều sẽ làm cho đứa trẻ không tìm thấy nổi khoảnh khắc của sự ỷ lại hay trông chờ vô lý từ khi bước vào đời.

Bạn không có tiền học đại học? Được thôi, hãy đi vay rồi sau này tự trả. Các bạn nước ngoài của tôi rất nhiều người chọn giải pháp như vậy, mặc dù rất nhiều bạn có bố mẹ giàu có và luôn sẵn sàng hỗ trợ con cái.

Sự hào phóng không đúng chỗ của phần lớn bố mẹ Việt giống như người mẹ tôi nói ban đầu đang để lại cho đất nước những thế hệ yếu ớt, không có khả năng sống độc lập và tự trong với chính người thân của mình. Những đứa trẻ ấy nghiễm nhiên cho mình cái quyền được vòi vĩnh, xin xỏ, được lạm dụng vô hạn tình yêu thương của cha mẹ. Và phụ huynh thì cứ tin tưởng trong sai lầm để cho con kém bạn bè, ngay cả khi chúng đã trưởng thành nghĩa là không làm tròn trách nhiệm của người làm cha mẹ. Ở nước mình, cái vòng luẩn quẩn ấy biết đến khi nào mới thôi?

Rất nhiều lúc tôi đã tự hỏi chính mình rằng: “Vậy sao cùng bố cho con cái gì nhỉ?”. Và 10 năm sau cuộc trò chuyện của chàng sinh viên mới ấy tôi đã tự mua cho mình được căn nhà và chiếc xe hơi đầu tiên trong đời mà chẳng cần xin xỏ gì bố. Lúc ấy tôi mới hiểu hết tình thương vô bờ và gia tài vô giá bố đã cho tôi đó là: Cho lòng tự trọng và tinh thần tự lực là cho tất cả rồi!

Xem thêm: Có nên cúi đầu để tìm hạnh phúc – Câu chuyện đáng suy ngẫm