Lão Tử từng dạy rằng, người có trí tuệ sáng suốt phải có 3 điều là thủ ngu, thủ tĩnh, thủ nhu

Theo một số tài liệu, Lão Tử là người nước Sở (nay thuộc tỉnh Hà Nam, Trung Quốc), họ Lý, tên Nhĩ, húy là Đam, quan thời nhà Chu. “Lão” là ý gọi người tuổi cao, đức lớn; còn“Tử” là cách gọi bày tỏ lòng tôn kính đối với người khác. Ông nổi tiếng là một ẩn sĩ đại tài, người được coi một trong các nhân vật kiệt xuất, là thánh nhân đem tới ảnh hưởng lớn trong lịch sử.

Do học cao, biết rộng lại phải chứng kiến những cảnh trái ngang trong giai đoạn suy tàn của Thiên tử nhà Chu nên Lão Đam lặng lẽ cáo quan ở ẩn. Khi qua cửa Tây thành Hàm Cốc gặp Doãn Hỷ, vị quan coi cổng này đã xin Lão Đam để lại đôi lời vàng ngọc: “Tiên sinh Ngài muốn ẩn cư, sau này không còn được nghe Ngài dạy bảo nữa, kính xin tiên sinh viết sách để truyền lại cho hậu thế!”

Lý tiên sinh không nỡ phụ lòng đã dừng chân viết hai thiên sách bàn về Đạo (37 chương) và Đức (44 chương) rồi lẳng lặng cưỡi trâu ra đi. Cuốn sách dài 81 chương gần 5.000 chữ được lịch sử gọi là “Đạo Đức Kinh” hoặc “Lão Tử ngũ Thiên văn”, đến hiện tại vẫn đem lại giá trị để đời cho mọi người học tập. Đây cũng là cuốn sách có ảnh hưởng lớn, khiến Lão Tử được công nhận là ông tổ của Đạo giáo.

Trong các lời dạy của mình, Lão Tử thường khuyên người ta phải biết tu thân dưỡng tính, sống thuận theo tự nhiên, chất phác, không tranh giành.

Thủ ngu: Quân tử đức cao diện mạo như kẻ khờ

Tư tưởng triết học của Lão Tử là triết học “thấp điệu”, tức khiêm nhường, nguyện ý hạ mình ở dưới. Từ đầu tới cuối, Lão Tử đều chủ trương ẩn dật, không tranh. Một người quân tử có phẩm hạnh cao thượng sẽ hiểu rõ ràng đạo lý của việc ẩn giấu. Bề ngoài của họ thoạt nhìn thì tựa như ngu xuẩn, trì độn, nhưng trong tâm thì sáng suốt, thông thái. Người thông minh hiểu rằng, con người thường có tâm đố kỵ tranh đấu rất lớn, cho nên họ sẽ thường ở trong “bất tri bất giác” tạo nên sự tranh đấu, mặc cho bản thân mình trở thành mục tiêu của sự chỉ trích.

Lão Tử còn nói với Khổng Tử rằng, một người phải phải bỏ được tính khí kiêu ngạo và tâm dục vọng thì mới có thể trở thành Thánh nhân. Đây cũng chính là tư tưởng “Đại trí nhược ngu”, người có tài trí cao nhưng luôn khiêm tốn, vẻ ngoài biểu hiện ra giống như một người ngu dốt nhưng thực ra lại là người có trí tuệ phi phàm.

Thủ tĩnh: Gặp việc lớn nhất định phải có tĩnh khí

Một ly nước vẩn đục chỉ có dựa vào cách lắng đọng thì mới có thể khiến nó khơi trong trở lại. Tâm của con người cũng lại như thế, khi tâm không tĩnh thì khi ấy chẳng khác gì cốc nước vẩn đục, lúc đó quan sát việc gì cũng chẳng thể nhìn thấu được vạn sự thế nhân, lý cũng không thuận. Chỉ khi tâm như nước trong, tỏ như gương mới soi rọi vạn sự vạn vật, mới thấy rõ mọi sự tình.

Trong “Đạo Đức Kinh” viết: “Tĩnh vi táo quân”, ý nói tĩnh là chủ thể chỉ huy sự vận động. Tĩnh có thể khắc chế được tính khí nóng nảy, manh động của con người, giúp con người dần dần khôi phục được lý trí của mình. Một người có tính khí trầm tĩnh và một người có tính khí nóng nảy ở với nhau, ắt người tĩnh khí sẽ luôn chiếm ưu thế thượng phong.

Thời cổ đại, trên mũ của hoàng thượng luôn có một chuỗi rèm hạt ngọc đằng trước, mục đích của nó chính là thông qua bức rèm ngọc nhỏ, hoàng thượng luôn giữ được tĩnh khí, không hành xử vội vàng.

Thủ nhu: Mềm mỏng thắng cương cường

Lão Tử ca ngợi nước, phụ nữ và trẻ em, chính là vì ông nhìn thấy được sức mạnh tiềm ẩn của sự mềm mại. Mềm mại chính là đại trí huệ của sinh mệnh, cũng như một cái cây khô thì rất dễ bị gió làm cho gãy, tuy nhiên cây còn sống biết thuận theo chiều gió mà lay chuyển thì lại chẳng hề gì. Những thứ có sinh mệnh thì đều mang một thân thể mềm mại, đến khi chết rồi thì liền biến thành khô cứng.

Nước chảy đá mòn, nước tuy mềm mại nhưng lại có thể làm mòn cả đá. Vậy nên mềm chính là sức mạnh cường đại. "Binh vô thường hình, thủy vô thường thế”, những thứ mềm mỏng có thể dễ dàng uyển chuyển biến hóa, từ đó thích ứng với vạn sự. Còn thứ cứng rắn lại khó có thể biến hóa, chỉ biến ương ngạnh mà đương đầu, rất dễ hư tổn. Đây cũng là điều trong binh pháp Tôn Tử: “Vô hình thắng hữu hình”.

Cuộc sống vốn dĩ rất giản đơn, bậc cao nhân có trí huệ và triết lý nhân sinh đều biết chọn cho mình một cuộc sống trí huệ đơn giản nhất.

Trí tuệ cổ nhân: 9 đặc điểm khác biệt giữa người quân tử và kẻ tiểu nhân