Bài học kinh doanh độc đáo không phải ai cũng biết: Người tự tin chưa chắc đã là lãnh đạo giỏi

Tiến sĩ Karen Morley là một huấn luyện viên lãnh đạo nổi tiếng, bà có kinh nghiệm huấn luyện các lãnh đạo cấp cao, từng là cố vấn cho nhiều tổ chức, doanh nghiệp. Theo bà, chúng ta hay cho rằng có sự liên kết giữa tự tin và khả năng lãnh đạo, nhưng đây chính là một lầm tưởng tai hại. 

Ta thường cho rằng, những người tự tin sẽ có khả năng lãnh đạo, bởi ta thường nhầm lẫn rằng lo lắng nghĩa là thiếu tự tin, và từ đó là thiếu tính lãnh đạo. Ta không muốn nghe người khác nói về những rủi ro hay nghi ngờ, dù cho những điều đó có thể tồn tại. Khi tìm kiếm trên Google về nghi ngờ hợp lý - reasonable doubt hay khả năng lãnh đạo, ta thường thấy các kết quả như vượt qua lo lắng, dừng tự nghi ngờ và cố gắng tự tin hơn. Thế nhưng, khác với suy nghĩ thông thường, việc nghi ngờ hợp lý là yếu tố cần thiết của một vị lãnh đạo giỏi.

Tự tin chưa chắc đã thành công

Việc tập trung vào sự tự tin sẽ khiến chúng ta bị thu hút bởi sự lôi cuốn, lòng tự ái và chứng thái nhân cách. Nó ngăn cản việc thúc đẩy và phát triển phương thức lãnh đạo khác không chỉ hấp dẫn hơn mà còn thành công hơn, đặc biệt là đối với thời đại hiện nay.

Có một sự thật mất lòng rằng: Tự tin không hề tăng hiệu suất làm việc, mặc dù ta thường tin rằng điều đó đúng. Rủi ro xảy ra khi chúng ta lựa chọn lãnh đạo bằng sự tự tin là ta đã bỏ qua những người thực sự có năng lực. Việc quá tự tin sẽ tăng khả năng sai sót, có thể gây nguy hại cho cả bộ máy. Sự tự tin cũng dễ lây lan, truyền bá lối sống phách lối và kiêu ngạo, làm cho hậu quả (nếu có) sẽ tăng theo cấp số nhân, như Enron và Volkswagen là ví dụ.

Đánh giá của những nhà lãnh đạo quyền lực và quá tự tin thường chắc chắn nhưng không chính xác. Những người này có xu hướng thiên vị những người có tính cách giống họ. Có thể nói, những nhà lãnh đạo quá tự tin sẽ tìm kiếm những hình ảnh của họ trong các nhân viên, do đó vòng lặp kiêu ngạo và bất tài được duy trì.

Một điểm cuối nhưng không kém phần quan trọng, việc lựa chọn bằng sự tự tin khiến phụ nữ khó có cơ hội thăng tiến làm lãnh đạo, đặc biệt là khi hiệu sách đầy rẫy những cuốn sách dạy phụ nữ làm sao để lấp đầy “khoảng cách tự tin.” 

Kết quả khảo sát với hơn 7,500 nhân viên đăng trên Australian Journal of Labour Economics cho thấy, đàn ông mà tự tin, liều lĩnh và quyến rũ thường được thăng tiến ngay trong năm tiếp theo. Tuy vậy, phụ nữ thường có ít khả năng thăng tiến hơn, mà những phụ nữ tỏ ra tự tin thì khả năng thăng tiến còn giảm xuống. Thay vì mong chờ phụ nữ trở nên tự tin như đàn ông, chúng ta nên giảm tín nhiệm ở sự tự tin và tập trung vào năng lực làm việc, bất kể giới tính người đó là gì.

Tại sao chúng ta không làm vậy? Có một thành kiến đang tồn tại mà không phải ai cũng nhận ra: gần như tất cả chúng ta tin rằng bản thân mình có năng lực tốt hơn mức trung bình. Một nghiên cứu với hơn 20,000 người tham gia, theo đó so sánh kết quả mà họ tự đánh giá sự thông minh của mình và điểm số thực đã chỉ ra rằng: Chỉ có dhưa đầy 10% người có kết quả trùng lặp. Những kết quả tương tự đã được tìm thấy ở các nghiên cứu về kết quả học tập, kỹ năng xã hội và hiệu quả công việc.

Nghi ngờ hợp lý - chiến lược lãnh đạo thông minh trong tương lai

Chỉ khi ta đánh giá bản thân và đưa ra quyết định dựa trên những tiêu chí rõ ràng, ta mới có cơ sở để hiệu chỉnh tốt hơn, đồng thời giảm sự quá tự tin xuống. Đề ra các tiêu chuẩn rõ ràng cũng như nói ra những lo lắng hợp lý sẽ giúp chúng ta tự tin hơn vào quyết định của mình khi đề cử lãnh đạo, đánh giá rủi ro trong công việc hay đưa ra kế hoạch cụ thể.

Những người có năng lực thường đánh giá thấp chuyên môn của mình, họ cho rằng mình biết càng nhiều thì càng có càng nhiều thứ để học. Những người có năng lực thường không tự tin, do đó họ sẽ chuẩn bị nhiều hơn khi đảm nhiệm vai trò lãnh đạo, cẩn thận hơn và chú ý nhiều vào các rủi ro và chướng ngại trong công việc, khiến hiệu suất làm việc của họ tăng lên. Thông thường, những người có năng lực như vậy thường là phụ nữ.

Để đưa ra những đánh giá đúng đắn nhất về rủi ro cần một tầm nhìn rộng, chọn phương án đúng đắn nhất cần nhiều tài năng. Dù cho những vị lãnh đạo tỏ ra tự tin có thể trở nên vô cùng thuyết phục bất kể năng lực của họ, nếu chúng ta thay thế sự ngạo mạn trong tự tin với một chút lo lắng hợp lý, ta sẽ có khả năng lãnh đạo tốt hơn.

Với các tiêu chí rõ ràng và những lo lắng hợp lý, chúng ta có thể đánh giá năng lực bản thân một cách tốt hơn và trở thành những lãnh đạo tốt hơn. Các tổ chức, doanh nghiệp sẽ thành công hơn với những lãnh đạo nhận ra được những thiếu sót của họ, đủ khiêm tốn để lắng nghe cái nhìn từ những người khác và để mọi người chia sẻ những hiểu biết, thông tin.

4 bài học lãnh đạo trong kinh doanh từ Tây Du Ký: Tại sao Đường Tăng là người dẫn dắt chứ không phải Tôn Ngộ Không