Kẻ càng cao ngạo càng dễ ngã ngựa đường dài

Cao ngạo chính là người hay tỏ ra kiêu kì, ngạo mạn, tự cho rằng mình hơn hẳn người khác. Kẻ càng cao ngạo càng dễ ngã ngựa tức là những kiểu người có tài nhưng tính khí kiêu căng, tự mãn, coi trời bằng vung thì sớm muộn cũng gặp tai họa. Người vừa có tài vừa có đức mới là kẻ được người đời trọng dụng, tôn vinh. Thế nhưng chân lý ấy không phải ai cũng hiểu rõ, mà phàm những kẻ càng tự mãn lại càng không biết mình sai.

Cao ngạo, tự mãn sẽ khiến một người luôn ảo tưởng rằng công việc của mình đã hoàn thành tốt, chẳng còn sai sót nào tồn tại nữa. Ý nghĩ đấy đã khiến họ dần quen thói trì hoãn, cứ đợi đến khi gần hết hạn mới hoàn thành. Những người này luôn thấy thỏa mãn bởi những gì mình đã làm được, vì thế chẳng nào thấu tỏ những điểm yếu mình đang có. Thực ra, cứ kiêu ngạo như vậy chính là cách tự làm hại mình, là căn bệnh khiến cho sự nghiệp khả năng của họ cứ thế mà lùi dần.

Một người nếu không biết kiểm soát cái miệng của mình, chỉ biết dương dương tự đắc, cho rằng ta hơn người thì sớm hay muộn cũng tự rước họa vào thân. Nếu không coi ai ra gì thì kẻ thù cứ vậy mà nhiều lên, chẳng khác nào con heo càng béo thì càng dễ bị đem đi làm thịt. Sống trên đời hãy học cách khiêm tốn, biết rằng tự tin và tự mãn là hai điều khác biệt. Người có tài, có đức lại biết khiêm tốn thì chắc chắn sẽ được lòng Trời, lòng người, ai ai gặp cũng đều tự nhiên mà kính nể, bội phục.

Con người mà không có thiện hạnh thì khác nào những loài cầm thú hoang dại? Nếu đạt được thành công vì có sự tiến công, nhờ cậy chứ chẳng thực có tài thì dễ bị xem thường. Hơn nữa, những danh tiếng chức vọng kia chỉ là thứ hư ảo, đâu phải thứ ta đem được theo cùng khi chết đi? Thân xác này một khi đã hủy hoại thì chỉ còn thần thức tồn tại mà thôi, tùy theo nghiệp lực là thiện hay ác mà tái sinh vào luân hồi sinh tử.

"Chưa đỗ ông nghè đã đe hàng tổng", ám chỉ những người cứ nghĩ mình học cao, vì là cấp trên mà coi thường cấp dưới, cho rằng chẳng có gì đáng học hỏi. Thực ra, kiến thức ta có được cũng chỉ là cập nhật, học hỏi kinh nghiệm người đi trước mà thôi, mà kiến thức chỉ chẳng có phân tầng cao thấp gì. Hơn nữa, ai dám chắc rằng mình khôn ngoan hơn tất thảy mọi người, có chăng chỉ một vài khía cạnh nhỏ nhoi nào đó trong cuộc sống mà thôi.

Ngạo mạn chính là nguyên nhân ngu muội, vì ngạo mạn mà tâm sinh phân biệt sang - hèn, cao thấp. Ngạo mạn nên người đó tự đào cho mình một hố sâu vô mình thăm thẳm, cứ mãi ngồi dưới đáy giếng của mình mà chẳng biết khi nào mới thức tỉnh hổ thẹn. Kiêu căng ngạo mạn thì chỉ biết mình là trung tâm thế giới, coi mình là cái đinh của thiên hạ, tưởng hơn người mà thực ra chỉ quanh quẩn ngũ uẩn vô thường mà thôi.

Bảo vật lớn nhất của đời người nào phải vinh hoa phú quý, thứ bảo vật trân quý chính là khiêm tốn. Đừng chỉ biết khoa môi múa mép mà việc thực không làm, như vậy thì lâu dài việc gì cũng khó thành, tiêu tan hết phước báo tích lũy hàng đời. Người có đức sẽ được trọng vọng, yêu mến, sống trên đời không lẻ loi hiu quạnh. Làm người phải biết khiêm tốn, nói chuyện chừng mực, như vậy mới là kẻ khôn ngoan.