Từ cậu bé bại não trở thành thần đồng toán học với huy chương vàng Olympic Toán quốc tế 2025

Tuần trước, khi những bộ óc toán học trẻ xuất sắc nhất thế giới tụ họp tại Sunshine Coast (Australia) để tham dự kỳ thi toán học toàn cầu lớn nhất trong năm, một khoảnh khắc đặc biệt đã để lại ấn tượng sâu sắc ngay trước giờ khai mạc cuộc thi.

Tại lễ khai mạc Olympic Toán Quốc tế (IMO), khi đội tuyển Trung Quốc gồm 6 thành viên được giới thiệu, ánh mắt của mọi người đều về một nam sinh có dáng đi loạng choạng bên cạnh các đồng đội. Đó là Xu Qiming, học sinh năm hai tại một trường trung học ở Vũ Hán.

Xu Qiming mắc chứng bại não – một rối loạn vận động vĩnh viễn do thiếu oxy khi chào đời. Căn bệnh này ảnh hưởng lớn đến khả năng kiểm soát vận động, khiến cử động của em không ổn định, khó giữ thăng bằng và phối hợp các hoạt động cơ thể.

Bất  chấp trở ngại thể chất kéo dài suốt đời, cậu bé Xu Qiming đã sớm thể hiện tài năng nổi bật trong môn Toán và từng bước khẳng định vị trí của mình trong đội tuyển Trung Quốc, một trong những đội tuyển có tính cạnh tranh khốc liệt nhất thế giới.

“Tôi chưa từng gặp một thí sinh nào giống như em ấy tại Olympic Toán học”, một huấn luyện viên toán – người phát trực tiếp kỳ thi năm nay trên mạng xã hội Trung Quốc đã chia sẻ với South China Morning Post.

Một người phụ nữ giấu tên cho biết: “Xu Qiming không hề được hỗ trợ chăm sóc sức khỏe đặc biệt nào. Theo quy định của IMO, tất cả thí sinh đều phải hoàn thành ba bài toán mỗi ngày trong 4,5 giờ, kéo dài liên tục trong hai ngày thi”.

Hằng năm, Trung Quốc sẽ lựa chọn ra 30 học sinh trung học xuất sắc nhất cả nước vào đội tuyển huấn luyện Olympic Toán học quốc gia. Sau hai vòng sàng lọc tiếp theo, chỉ có 6 người được chọn vào đội hình chính thức tham gia Olympic Toán quốc tế.

Mặc dù không phải là thí sinh có điểm số cao nhất trong hai năm liên tiếp, cậu bé Qiming vẫn luôn duy trì phong độ ổn định trong nhóm tuyển thủ ưu tú của Trung Quốc.

Huấn luyện viên trưởng đội tuyển quốc gia Trung Quốc tại Olympic Toán học đã không tiếc lời ca ngợi Xu Qiming khi em được chọn vào đội tuyển quốc tế vào tháng 3 vừa qua. Ông nói: “Em đã cho thấy khả năng giải toán vượt trội, sự điềm tĩnh và trí tuệ nổi bật hơn hẳn so với nhiều bạn đồng trang lứa”.

Mỗi năm, nước chủ nhà sẽ đưa ra 30 bài toán, từ đó các trưởng đoàn của hơn 100 quốc gia chọn ra 6 đề thi chính thức,  mỗi bài có điểm tối đa là 7.

Năm ngoái, Qiming đạt 35 điểm, xếp thứ 5 trong tổng số 609 thí sinh, giành được huy chương vàng đầu tiên trong sự nghiệp. Tuy nhiên, Trung Quốc lại để mất chức vô địch vào tay đội tuyển Mỹ do thua về tổng điểm, chấm dứt chuỗi 5 năm vô địch liên tiếp.

Năm nay, Qiming và các đồng đội quyết tâm giành lại vinh quang cho đội tuyển Trung Quốc.

Trong 5 bài đầu tiên của đề thi, cả 6 thành viên Trung Quốc đều đạt điểm tuyệt đối, mỗi người giành 35 điểm. Trái lại, hai thí sinh đội Mỹ bị trừ tổng cộng 3 điểm, làm giảm điểm trung bình của đội. Đến bài số 6, bài toán khó nhất trong kỳ thi, Trung Quốc đạt 21 điểm với hai lời giải hoàn hảo. Trong khi đó, đội tuyển Mỹ chỉ giành được 9 điểm ở bài này.

Hôm thứ sáu, cậu bé bại não - Xu Qiming lần thứ hai liên tiếp giành huy chương vàng tại IMO, đồng thời góp phần dẫn dắt Trung Quốc vượt qua Mỹ, đối thủ truyền kiếp. Cậu đạt tổng điểm 36, xếp hạng 12 trong số 630 thí sinh tham dự. Trung Quốc chính thức giành lại ngôi vô địch với tổng điểm 231 và 6 huy chương vàng, còn Mỹ xếp thứ hai với 216 điểm, giành 5 huy chương vàng và 1 huy chương bạc.

Olympic Toán quốc tế không chỉ đơn thuần là nơi đánh giá chỉ số IQ. Từ năm 2000 đến nay, đã có 8 người từng giành huy chương IMO được trao Huy chương Fields – giải thưởng danh giá nhất trong ngành Toán học.

Một trong những huyền thoại nổi bật là Terence Tao – người giành huy chương vàng Olympic Toán học quốc tế năm 1988 khi mới 13 tuổi, trở thành người trẻ nhất trong lịch sử đạt được vinh dự này. 37 năm sau, Terence Tao – hiện là giáo sư tại Đại học UCLA (Mỹ) – đã quay lại Australia để trao huy chương cho những thí sinh xuất sắc nhất năm nay tại lễ bế mạc.

“IMO luôn vậy. Bài số 6 cực kỳ khó và gần như không ai làm được. Tôi cũng không giải được bài đó. Thế giới bây giờ rất khó đoán trước. Tôi không thể nói điều gì sẽ xảy ra trong tương lai. Nhưng đây thực sự là đỉnh cao của các cuộc thi toán học, và các bạn đã vượt qua thử thách một cách xuất sắc”, ông nói với khán giả.

Sau lễ bế mạc, đội chủ nhà Australia đã trao cờ Olympic Toán học quốc tế cho đội tuyển Trung Quốc, đơn vị đăng cai IMO 2026 tại Thượng Hải.

Olympic Toán học Quốc tế được tổ chức lần đầu năm 1959. Trung Quốc tham dự từ năm 1985 và chỉ giành huy chương đồng trong lần đầu tiên. Nhưng chỉ sau 4 năm, họ đã giành chức vô địch đầu tiên. Kể từ đó đến nay, trong vòng 36 năm, Trung Quốc đã khẳng định vị thế thống trị với 25 lần vô địch và tổng cộng 191 huy chương vàng.

Xem thêm: Thạc sĩ Phan Vũ Diễm Hằng - nữ sinh Việt Nam đầu tiên giành huy chương Olympic Toán quốc tế, từng làm việc cho Liên Hợp Quốc, hết mình cống hiến cho cộng đồng ở tuổi nghỉ hưu