Trí tuệ lớn nhất đời người là tự biết mình ngu muội

Nhân sinh tại thế, biết mình còn thiếu hiểu biết, ngu muội so với đời không phải là việc dễ dàng.

Chi Nguyễn
Chi Nguyễn 18/02
Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Từ xưa đến nay, các bậc Thánh nhân, hiền triết nổi tiếng đã luôn nhắn nhủ cho hậu thế rằng: "Trí tuệ con người thực chất quá nhỏ bé". Như Lão Tử từng ghi trong Đạo Đức Kinh, rằng: "Tri bất tri, thượng. Bất tri tri, bệnh." Câu nói này có nghĩa là người nào ý thức được mình ngu dốt mới chính là người thông minh thực sự, còn kẻ nào không thấy được mình ngu dốt thiếu sót, tỏ ra cái gì cũng biết tuốt, kẻ ấy mới là "bệnh".

tri-tue-lon-nhat-doi-nguoi-la-tu-biet-minh-ngu-muoi
Lão Tử và Khổng Tử.

Cũng với lý luận tương tự, Khổng Tử có ghi trong "Luận ngữ – Vi chính" như sau: "Tri chi vi tri chi, bất tri vi bất tri, thị tri dã". Câu nói này có thể hiểu rằng, nếu biết thì nói là biết, nếu không biết thì nói là không biết, như thế mới thật là biết.

Quả thực, trên Trái Đất này còn bao nhiêu bí ẩn bao la, trong vũ trụ này còn vô số câu hỏi giữa được giải đáp. Con người dù tài giỏi thế nào cũng chỉ là một hạt cát nhỏ nhoi trong vũ trụ, dù có cố học tập tìm hiểu cũng chỉ như dã tràng xe cát biển Đông, nào đã thấm thía gì so với tri thức bao la của vũ trụ.

tri-tue-lon-nhat-doi-nguoi-la-tu-biet-minh-ngu-muoi
Nhà triết học lỗi lạc Socrates.

Ngay cả trong quộc sống thường ngày, những gì ta thấy hay nhận thức về sự vật hiện thực cũng có điểm khác biệt, mà ngay cả điều ấy cũng chưa hẳn là bản chất thật sự của mọi vật. Socrates từng nói rằng: "Biết được bản thân ngu muội chính là trí tuệ lớn nhất", tức là nhận thấy những gì mình biết mới chỉ là một phần bé nhỏ thì mới là người có trí tuệ.

Có chuyện kể rằng, một vị họa sĩ nọ du hành tới nông thôn để tìm cảm hứng sáng tác. Phong cảnh thiên nhiên ở nông thôn tựa tranh thủy mặc, lại thêm cảnh người nông dân cần mẫn, vất vả lao động đã khiến anh ta cảm động, liền khắc họa cả cảnh cả người vào trong tranh của mình. 

Một ngày kia, anh tới ngôi làng khác, lại gặp một người nông dân chỉ ngồi trên ghế mà làm việc. Thấy vậy, anh ta khinh thường mà nghĩ rằng, người này quả thực lười biếng, lần đầu tiên chứng kiến một người lười đến vậy, nông dân mà ngồi trên ghế làm việc sao.

Sau đó, anh ta liền bỏ đi. Thế nhưng, đi một đoạn, anh ta lại quay lại nhìn người nông dân kia, lúc này mới thấy một cảnh tượng chấn động. Hóa ra, người nông dân kia là người tàn tật, vì không đứng vững nên phải ngồi trên ghế làm việc. Bấy giờ, anh họa sĩ mới ngớ người, thì ra kẻ mà anh khinh bỉ trước kia, lại hóa thành vị vĩ nhân khiến anh sùng kính.

Có thể hiểu rằng, sống trên đời này khi bắt gặp một vấn đề gì khó hiểu, thoạt tiên chưa giải thích được thì đừng vội đưa ra kết luận mà hãy tìm hiểu kỹ càng. Bởi làm sao ta biết được đằng sau đó là câu chuyện gì, là bí mật gì ẩn chứa nếu chỉ thoạt nhìn đơn sơ như thế. Tất thảy mọi sự trên đời đều có hai mặt, biệt đâu mặt khác của vấn đề lại khiến bản thân ta chấn động, giác ngộ ra nhiều điều trân quý.

Thay vì dựa vào quan điểm chủ quan để nhận biết và xử lý, con người nên hình thành khả năng khách quan, nhìn nhận toàn diện. Đừng nghĩ rằng bản thân vô cùng thông thái, trí tuệ hơn người, bởi đó chỉ là suy nghĩ của kẻ kiêu căng ngạo nghễ, khiến con người trở nên vô tri vô thức hơn mà thôi.

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Trong các ác nghiệp, khẩu nghiệp là nghiệp con người dễ phạm phải nhất, nghĩ gì nói nấy chỉ khiến rước nghiệp lực về mình, biết tu cái miệng chính là tự tích đức.

Biết tu cái miệng chính là tự tích đức
0 Bình luận

Cố nhân có câu, kẻ càng cao ngạo càng dễ ngã ngựa, có chút tài lẻ đã tự mãn, kiêu căng thì chỉ sớm rước họa vào thân.

Kẻ càng cao ngạo càng dễ ngã ngựa đường dài
0 Bình luận

Nếu ví bàn cờ giống như một đời người thì một khi hạ nước cờ thì bất luận là thắng hay thua đều không thể thu lại được nữa.

Đời người tựa như một ván cờ, đi sai một nước, thua cả ván cờ
0 Bình luận

Tin liên quan

Nhiều lời truyền miệng cho rằng, sau khi hạ kẻ thù thổ dân da đỏ Bắc Mỹ sẽ lột da đầu kẻ thù để mua vui, sưu tầm chiến tích. Sự thật có phải vậy không?

Bóc trần sự thật về tục lột da đầu kẻ thù của thổ dân da đỏ Bắc Mỹ
0 Bình luận

Tháng 2/2021 được xem là 1 tháng vô cùng đặc biệt. Đây gọi là tháng "bảo nguyệt thố".

Vì sao tháng 2/2021 được gọi là tháng 'bảo nguyệt thố'?
0 Bình luận

Trong thời gian cách  ly vì dịch bệnh COVID-19, Josie Devine (28 tuổi) đến từ Scotland đã quyết định từ bỏ công việc marketing của mình để trở thành họa sĩ.

Tìm thấy đam mê trong lúc cách ly, cô gái quyết định bỏ việc để trở thành họa sĩ
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Người xưa căn dặn: “Dù nghèo cũng chớ ăn lươn trông trăng”, vì sao?

Người xưa căn dặn: “Dù nghèo đến đâu cũng không nên ăn lươn trông trăng”, thoạt nghe ta dễ nghĩ đây chỉ là một kinh nghiệm ăn uống dân gian, nhưng kỳ thực, đó là lời nhắc nhở con cháu về cái gốc làm người, về phẩm giá và sự cẩn trọng trước những thứ dễ dàng mà nguy hiểm.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Người xưa nói: “Mưu sự không có chủ kiến ắt lâm vào cảnh khốn đốn, làm việc không có chuẩn bị tất xôi hỏng bỏng không”

Người xưa có câu: “Mưu sự không có chủ kiến ắt lâm vào cảnh khốn đốn, làm việc không có chuẩn bị tất xôi hỏng bỏng không”. Chỉ một lời răn nhưng là tinh hoa đúc kết từ bao đời, nhấn mạnh hai yếu tố cốt lõi của mọi thành công là chủ kiến và sự chuẩn bị.

Hải An
Hải An 27/07
“Xử đẹp” con riêng của chồng – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Ông nắm tay bà, những giọt nước mắt lăn dài trên gương mặt. Ông cám ơn bà nhiều lắm! Cảm ơn cách “xử đẹp” của bà suốt hơn 20 năm qua để gia đình được vẹn tròn, êm ấm.

Hải An
Hải An 26/07
Cổ nhân răn dạy: “Không thể nói chuyện biển cả với con ếch ngồi đáy giếng, chẳng thể bàn về băng tuyết với lũ côn trùng mùa hè”, càng ngẫm càng thấm!

Cổ nhân nói: “Không thể nói chuyện biển cả với con ếch ngồi đáy giếng, chẳng thể bàn về băng tuyết với lũ côn trùng mùa hè”. Chỉ một câu nói đơn giản nhưng ẩn sâu là lời cảnh tỉnh sâu sắc về nhận thức, tầm nhìn và giới hạn tư duy của con người.

Thanh Tú
Thanh Tú 25/07
Cụ Cự “góa con” – Câu chuyện nhân văn xúc động

Nhìn 5 người con của cụ Cự ai cũng giỏi giang, thành đạt, mọi người trong làng ai nấy đều ngưỡng mộ, nghĩ rằng kiểu gì tuổi già của cụ cũng được hưởng phúc.

Hải An
Hải An 24/07
Triết gia Trang Tử nói: “Bi ai lớn nhất của đời người là chết về tâm tưởng, còn cái chết về thể xác chỉ xếp sau”, càng ngẫm càng thấm!

Triết gia Trang Tử nói: “Bi ai lớn nhất của đời người là chết về tâm tưởng, còn cái chết về thể xác chỉ xếp sau". Đó không chỉ là một nhận định triết lý, mà còn là một hồi chuông tỉnh thức giữa cuộc sống hiện đại đang ngày một rối ren, hối hả và rệu rã từ bên trong.

'Con lớn mà không trông em cho bố mẹ' - Câu chuyện đáng suy ngẫm

"Con lớn mà không trông em cho bố mẹ", lời mẹ trách sau khi em tôi ra đi mãi mãi ở tuổi 11. Lời nói ấy như nhát dao xoáy vào tim, theo tôi suốt cả cuộc đời...

Hải An
Hải An 22/07
Người xưa căn dặn: Muốn biết một người có phúc hay không, chỉ cần nhìn “miệng” là biết.

Người xưa nói "Muốn biết một người có phúc hay không, chỉ cần nhìn “miệng” là biết". Nghe tưởng đơn giản, nhưng càng ngẫm càng thấy thâm sâu.

Thanh Tú
Thanh Tú 18/07
Yên ổn tuổi già – Câu chuyện đáng suy ngẫm

Nhìn cảnh con dâu xa lánh mẹ chồng, con trai cũng theo vợ không bênh vực mẹ một lời tôi chán nản xót thương cho tuổi già của chính mình… cả một đời vì con kết quả lại nhận về quả đắng.

Hải An
Hải An 17/07
Người xưa nói: “Có tiền buôn Đông, không tiền buôn Thái”, có nghĩa là gì?

Người xưa nói “Có tiền buôn Đông, không tiền buôn Thái.” Thoạt nghe tưởng là chuyện mua bán vùng miền, nhưng càng ngẫm, càng thấy câu này là lời dạy khôn ngoan về tư duy thích nghi, biết mình biết người và nghệ thuật xoay chuyển nghịch cảnh bằng sự linh hoạt và nhạy bén.

Hải An
Hải An 16/07
Bản di chúc 'tình người' - Câu chuyện nhân văn cảm động

Trước khi mất, vị doanh nhân đã để lại một bản di chúc thấm đẫm tình người: "Tiền của tôi hầu hết đến từ sự tranh giành, tâm kế trên thương trường. Chính họ đã khiến tôi hiểu được nguồn vốn lớn nhất của đời người chính là phẩm hạnh..."

Lão Tử nói: “Đạo của Trời lấy chỗ dư bù chỗ thiếu, đạo của Người lấy chỗ thiếu bù chỗ dư”, càng ngẫm càng thấm!

Trong Đạo Đức Kinh, Lão Tử đã để lại một câu nói tưởng như nhẹ nhàng, nhưng chứa đựng cả một thế giới quan sâu xa và một cái nhìn thấu suốt về nhân tình thế thái: “Đạo của Trời lấy chỗ dư bù chỗ thiếu, đạo của Người lấy chỗ thiếu bù chỗ dư.” Càng đọc, càng ngẫm, càng thấy rõ nỗi buồn của người xưa khi chứng kiến sự chênh lệch giữa quy luật hài hòa của tự nhiên và cách hành xử đầy thiên lệch của con ngư

Thanh Tú
Thanh Tú 14/07
Giá trị của người phụ nữ trong gia đình – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Người phụ nữ càng có giá trị, càng không so đo với người trong cùng một mái nhà. Bởi họ hiểu rằng, gia đình chính là để yêu thương, không phải để hơn thua.

Hải An
Hải An 13/07
Lão tử nói: “Thượng thiện nhược thủy. Thủy thiện lợi vạn vật nhi bất tranh”, càng ngẫm càng thấm!

Lão Tử nói: “Thượng thiện nhược thủy. Thủy thiện lợi vạn vật nhi bất tranh”. Người có lòng thiện cao nhất thì như nước. Nước khéo làm lợi cho muôn loài mà không tranh giành với ai. Một lời dạy giản dị, nhưng ẩn chứa minh triết sâu sắc về cách sống hài hòa với vạn vật, thuận theo tự nhiên, và giữ mình khiêm nhường mà vẫn vững mạnh.

Thanh Tú
Thanh Tú 12/07
Cổ nhân nói “Ngôn nhi đương tri dã, mặc nhi đương diệc tri dã”, càng ngẫm nghĩ, càng thấm thía!

Trong kho tàng triết lý phương Đông, có những câu nói tưởng như ngắn gọn, nhẹ nhàng, nhưng ẩn chứa chiều sâu thâm trầm về nhân sinh. Một trong số đó là câu: “Ngôn nhi đương tri dã, mặc nhi đương diệc tri dã”. Tạm dịch là “Nói đúng lúc là trí, im lặng đúng lúc cũng là trí”.

Hải An
Hải An 11/07
Khóc tấm tức vì thương người nợ tiền – Câu chuyện nhân văn cảm động

Đã bao giờ được trả nợ mà bạn khóc tấm tức vì thương người nợ tiền mình chưa? Mình thì rồi, đó là câu chuyện xảy ra cách đây 2 năm... mỗi lần nhớ lại mình lại càng thấy thương.

Hải An
Hải An 10/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất