Đăng nhập với Zalo
Đăng nhập qua Google
- Cộng đồng
-
Tin Vui Mỗi Ngày8 Thành viên · 7.898 Bài viết -
Người Truyền Cảm Hứng8 Thành viên · 2.446 Bài viết -
Lan Tỏa Yêu Thương9 Thành viên · 764 Bài viết -
Bài Học Cuộc Sống5 Thành viên · 5.097 Bài viết -
Sống An Lành5 Thành viên · 1.023 Bài viết -
Thế Giới Muôn Màu5 Thành viên · 4.349 Bài viết -
Góc Nhìn Tích Cực5 Thành viên · 1.482 Bài viết
Nguyễn Quý Đức: Vị Tể tướng khả kính, bỏ tiền túi tu sửa Quốc Tử Giám
Tể tướng Nguyễn Quý Đức là vị quan tài giỏi, sống khoan hòa, đôn hậu. Ông chính là người bỏ tiền túi ra tu sửa Quốc Tử Giám. "Đức quý" của Tể tướng còn truyền lại cho con cháu đời sau.
Vị tể tướng khả kính
Nguyễn Quý Đức (1648 - 1720), húy là Tộ, tự Bản Nhân, hiệu Đường Hiên. Ông là nhà thơ, nhà giáo, nahf sử học, nhà chính trị thời Lê Trung hưng.
Nguyễn Quý Đức là người làng Đại Mỗ, huyện Từ Liêm, Hà Nội. Xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo, cha ông đỗ sinh đồ, khi ông đỗ Thám hoa cha được ấm phong Đô đài Ngự sử Nguyễn Quý Cường.
Năm lên 8 tuổi, Nguyễn Quý Đức theo học với chú họ (tự là Đạo Thông, nguyên là Tri huyện), và nổi tiếng là "kỳ đồng" ngay từ thuở nhỏ. Năm 15 tuổi (1663), ông đỗ Hương cống (cử nhân), được thụ chức Hàn lâm viện Hiệu thảo. Sau đó, ông theo học với Tiến sĩ họ Lê (người làng Tam Lộng, huyện Lôi Dương, Thanh Hóa). Năm 22 tuổi (1670), ông đỗ khoa thi Hoành từ, được thăng làm Thị nội văn chức.
Vào thi năm Bính Thìn (1676) đời vua Lê Hy Tông, Nguyễn Quý Đức một mình chiếm một bảng khôi nguyên "Đệ nhất giáp tiến sĩ đệ tam danh", tức là Thám hoa. Khoa này không có Trạng nguyên, Bảng nhãn, ông là người đứng đầu, tức là Đình nguyên.
Là người đỗ cao, Nguyễn Quý Đức được bổ nhiệm làm Thiêm đô ngự sử làm chánh sứ sang Trung Quốc (1690), rồi làm Tả thị lang Bộ Lại. Ông được giao trọng trách cùng Lê Hy biên soạn Đại Việt sử ký bản kỷ. Năm 1708 được thăng chức Thượng thư bộ Binh, rồi đến chức Tham tụng (Tể tướng) hàm Thiếu phó Liêm Quận công.
Nguyễn Quý Đức là một vị quan có tài, có đức. Sinh thời, ông sống khoan hòa, đôn hậu, gần dân. Pha Huy Chú trong Lịch triều hiến chương loại chí cho biết: "Triều đình có chế tác gì lớn, phần nhiều do tay ông thảo. Ông làm tể tướng 10 năm, về chính sự chuộng khoan hậu...". Lịch triều hiến chương loại chí cho biết: "Triều đình có chế tác gì lớn, phần nhiều do tay ông thảo. Ông làm tể tướng 10 năm, về chính sự chuộng khoan hậu...".
Sách Lịch triều tạp kỷ thì ghi: "Là người rộng rãi, trung hậu và trầm tĩnh, từ cách cư xử đến cách thù tiếp đều tỏ ra vui vẻ dễ dàng, nhưng khi bàn luận chính sự, hễ thấy việc gì chưa thỏa đáng thì kiên trì ý kiến nhiều lần, vững chắc không thể lay chuyển được... Ông làm chính sự cốt ở khoan hòa và trung hậu, được nhiều người suy tôn và noi theo". Bởi vậy trong dân gian lưu truyền câu "Tể tướng Quý Đức, thiên hạ yên tức" (Tể tướng Quý Đức, thiên hạ yên vui).
Ông còn giỏi văn thơ, kiến thức văn uyên bác, từng giảng dạy, , đào tạo nhân tài ở Quốc Tử Giám. Bấy giờ triều vua Lê chúa Trịnh đã qua 60 năm với 20 khoa thi mà chưa có bia tiến sĩ để ghi danh trong Văn Miếu. Nguyễn Quý Đức làm sớ xin trùng tu lại Quốc Tử Giám.
Bỏ tiền túi tu sửa Quốc Tử Giám
Sử sách có chép, nhà Lý xây Văn Miếu năm 1070, Trường Quốc học năm 1076, sau một thời gian dài trở nên hoang tàn. Nguyễn Quý Đức đã xin triều đình cho trùng tu, gần như xây mới hoàn toàn, khang trang bề thế hơn. Số tiền cấp ít ỏi, ông quyên góp và bỏ tiền riêng cho đủ kinh phí.
Sau hai năm vất vả, Quốc Tử Giám được sửa sang lại khang trang hơn: dựng điện Đại Thành và hai bên tả hữu vu, trang trí lại nhà Thái học, dựng 21 bia tiến sĩ mới còn thiếu. Mặc dù bận công việc của Tể tướng, ông vẫn trực tiếp theo dõi tỉ mỉ mọi việc và đích thân san nhuận từng văn bia một.
Khi tuổi đã cao, Tể tướng Nguyễn Quý Đức viết khải dâng lên chúa Trịnh: "Nghĩ mình được lạm gánh trách nhiệm nặng nề, thẹn không xứng đáng làm men để chế rượu, làm muối để pha canh... Tự xét lại, đức của thần còn kém xa các bậc tiên hiền, may trời ban cho được đến tuổi trí sĩ, thế mà không biết noi theo việc làm của tiên hiền, treo mũ cáo lão, thì e có cản trở đến đường lối đi tới của người hiền và không khỏi bị tiếng chê là luyến tiếc quyền vị".
Triều đình đánh giá cao tài đức của ông nên muốn giữ ông lại làm quan. Ông phải ba lần làm khải dâng chúa mới chấp nhận. Ngày về hưu, ông được vua Lê tự tay ban cho bốn chữ "Thái sơn Bắc đẩu", hàm Thái phó Quốc lão.
Khi về hưu, Nguyễn Quý Đức lại ra đồng bàn công việc với dân. Ông lấy 10 mẫu đất được triều đình ban tặng đem cho dân. Trong đó dùng 4 mẫu để mở chợ Thánh Nguyên, tức chợ Mỗ ngày nay.
"Đức quý" của Tể tướng còn truyền lại cho con cháu
Đến nay, người dân kinh kỳ Thăng Long - Hà Nội vẫn còn lưu truyền câu ca: "Nhất Mỗ, nhì La, thứ ba Canh, Cót" để chỉ những làng khoa bảng có nhiều người tài giỏi và nổi tiếng trong việc giúp dân, phụng sự đất nước. Nhất Mỗ ý chỉ làng Thiên Mỗ (nay là phường Đại Mỗ, quận Nam Từ Liêm) được xếp đầu, có gia đình danh nhân Nguyễn Quý Đức cả ba đời nối tiếp đều giữ các chức vụ trọng yếu trong triều đình.
Tể tướng Nguyễn Quý Đức và con trai là Nguyễn Quý Ân đều đỗ Tiến sĩ, cháu nội là Nguyễn Quý Kính đỗ Hương cống (cử nhân). Ba đời nhà Nguyễn Quý đều giữ chức vụ trọng yếu trong triều đình, khi mất đều được phong làm phúc thần, được người dân làng Thiên Mỗ lập đền thờ coi là thành hoàng làng.
Tại Di tích lịch sử văn hóa Nhà thờ tam đại vương họ Nguyễn Quý hiện vẫn còn lưu giữ 3 tấm bia ghi công trạng của Nguyễn Quý Đức, Nguyễn Quý Ân và Nguyễn Quý Kính.
Di tích lịch sử văn hóa Nhà thờ tam đại vương họ Nguyễn Quý không chỉ là khu lưu niệm mang tính chất dòng họ mà đây còn là nơi để người dân phường Đại Mỗ tìm đến để tri ân công đức 3 phúc thần vào dịp mồng một và ngày rằm hàng tháng.
Xem thêm: Thái úy Tô Hiến Thành - Danh tướng tài đức, thanh liêm, khi vua mất ăn chay để tang 6 ngày
Đọc thêm
Danh tướng thời chúa Nguyễn được ví như "Hùng Thiết Lũy" là Trương Phúc Phấn. Ông chính là 1 trong 3 vị tướng chủ lực của họ Nguyễn tham gia 7 cuộc chiến chống họ Trịnh.
Ông Ích Khiêm vốn là người có tài nhưng do “cái tính khí cương cường nóng nảy, phàm việc không chịu ở sau người và vâng theo mệnh người” nên thường bị các quan lại, tướng lĩnh đương quyền ghen ghét, ám hại, nhiều lần bị vua cách chức, giáng chức.
Danh tướng Trần Khát Chân có đủ tài năng và dũng khí để giết chết vua Chiêm - Chế Bồng Nga nhưng lại không thể bảo toàn được tấm thân trước những biến cố phức tạp cuối triều Trần.
Bài mới
Hình ảnh học trò ở Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Mỏ Vàng, xã Mỏ Vàng, tỉnh Lào Cai (Yên Bái cũ) cùng nhau gắng sức dọn bùn non, nhặt lại sách vở sau cơn lũ khiến nhiều người không khỏi xót xa.
Mới đây, UBMTTQ tỉnh Quảng Ninh đã ra quyết định hỗ trợ khẩn cấp 10 tỷ đồng cho các tỉnh miền Trung bị thiệt hại bởi bão số 10 bao gồm Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa và Quảng Trị.
Với mong muốn sẻ chia một chút vất vả với những người thực nhiệm vụ khắc phục bão số 10, chủ nhà hàng tại Cửa Lò đã nấu 14 mâm cơm phục vụ miễn phí cho 140 người.
Chiến dịch kích cầu du lịch Quảng Ninh 2025 hứa hẹn mang đến nhiều trải nghiệm thú vị, trong đó du khách sẽ được tặng bia, chả mực Hạ Long, đặc sản nổi tiếng của vùng đất mỏ.
Theo đoạn clip ghi lại, một nữ sinh viên đột ngột ngất xỉu ngay trên xe buýt. Nữ tiếp viên nhanh chóng tiếp cận, sơ cứu và phối hợp cùng tài xế đưa hành khách đến bệnh viện kịp thời. Nhờ hành động tận tâm, có trách nhiệm của cả hai, sức khỏe của nữ sinh đã ổn định trở lại.
Cụ ông R Ông Ha Hoanh (78 tuổi, Lâm Đồng) trong lúc vào rừng hái nấm thì bị lạc. Sau nhiều ngày dầm mình dưới mưa giữa rừng cụ đã được lực lượng chức năng của phường tìm thấy.
Huế trở thành đô thị đầu tiên tại Việt Nam thí điểm hệ thống cọc tiền chai nhựa, theo đó người mua trả thêm 1.000 đồng và được nhận lại khi hoàn vỏ.
Bộ Chính trị đặt mục tiêu từ 2026 toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí, đến 2030 miễn viện phí cơ bản theo quyền lợi bảo hiểm y tế.
Từ ngày 3/9, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông trong trường công lập sẽ được miễn học phí.
Buổi khai giảng đặc biệt tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã gây xúc động mạnh cho những người dõi theo các bé. Học sinh trong lớp học là những bệnh nhi đang điều trị tại Bệnh viện Ung bướu. Có nhiều em vừa truyền dịch vừa học.
Chỉ sau vài giờ đăng bài trên mạng xã hội, Hoàng Dũng đã nhận về gần 300 chiếc áo in hình cờ đỏ sao vàng để gửi tặng các bạn nhỏ vùng cao.
Hơn 2.500 người dân xã biên giới Yên Nhân (Thanh Hóa) đang bị cô lập, sơ tán do lũ quét, các cán bộ xã đã nỗ lực vượt sạt lở để phát quà 2/9 đúng hẹn cho bà con vui Tết Độc lập.
Sáng 30/8, sau buổi tổng duyệt diễu binh, mẹ con chị Thu Hoài cùng nhiều tình nguyện viên ở lại thu gom rác trên phố Kim Mã, Giảng Võ, góp phần giữ gìn môi trường xanh sạch trong ngày lễ lớn.
Thấy cư dân toàn Ecohome 1, phường Đông Ngạc (Hà Nội) bị cô lập do ngập nước, mất điện, người dân ở những tòa nhà xung quanh đã tổ chức nấu cháo, tiếp nước, sẻ chia khó khăn với những người hàng xóm.
Người dân theo dõi các buổi hợp luyện và lễ diễu binh, diễu hành 2/9 sẽ được cấp phát bánh, nước và nhu yếu phẩm miễn phí tại 40 điểm dọc các tuyến trung tâm.