Người xưa dặn “Nghèo không tiếc 3 tiền, giàu không vào 3 cửa", càng ngẫm nghĩ càng thấm thía!
Câu nói “Nghèo không tiếc 3 tiền, giàu không vào 3 cửa” là một lời răn dạy sâu sắc của người xưa, phản ánh kinh nghiệm sống, triết lý nhân sinh và đạo lý ứng xử trong xã hội.
Người xưa dặn “Nghèo không tiếc ba tiền” mang hàm ý gì?
Vế câu “nghèo không tiếc ba tiền” của người xưa mang thông điệp về lòng vị tha, nhân nghĩa trong cảnh thiếu thốn. “Ba tiền” không phải là con số chính xác, mà là biểu tượng cho những thứ nhỏ nhặt, ít ỏi. Trong thời phong kiến xưa, “một tiền” là một đơn vị tiền tệ nhỏ, “ba tiền” là món tiền không đáng là bao. Tuy nhiên, khi con người lâm vào cảnh nghèo túng, thì cả một đồng cũng trở nên quý giá.

Chính trong hoàn cảnh ấy, người xưa dạy rằng, đừng vì khổ cực mà bóp nghẹt lòng trắc ẩn. Khi nghèo mà vẫn có thể giúp người khác một cách chân thành dù chỉ là bát cơm, cái áo, lời động viên thì đó là hành động cao quý, là biểu hiện của nhân cách lớn. Những người như thế thường “nghèo tiền mà giàu lòng”, bởi họ sống bằng tình người hơn là toan tính.Nghèo mà biết chia sẻ, mới là người biết sống. Nghèo mà ích kỷ, dẫu giàu lên cũng không quý.
Câu nói này của người xưa cũng khéo léo phê phán những người nghèo mà sống keo kiệt, nhỏ nhen, không dám cho đi điều gì, luôn lo sợ mất mát. Chính sự ích kỷ ấy khiến họ mãi chìm trong nghèo khó, không chỉ vật chất mà cả tinh thần.
Người xưa dặn “Giàu không vào ba cửa” mang hàm ý gì?
Ngược lại với vế đầu, vế sau giàu không vào ba cửa” của người xưa mang tính cảnh tỉnh đối với người có tiền của. Khi đã có điều kiện dư dả, con người rất dễ sinh tâm buông thả, lạc lối vào những cám dỗ của đời sống vật chất. Câu nói dạy rằng, người giàu phải biết tránh xa ba nơi nguy hiểm, mà theo lối hiểu dân gian phổ biến, đó là: Cửa tửu sắc là những nơi ăn chơi trụy lạc, rượu chè, gái gú dễ làm hại thân thể, hao tổn tiền của, băng hoại nhân cách. Cửa cờ bạc là chốn đỏ đen mê muội, một lần sa chân có thể trắng tay, tan cửa nát nhà. Cửa quan quyền là ẩn dụ cho những con đường đi bằng mưu mẹo, đút lót, nịnh bợ để cầu lợi dễ gây tai họa, hủy hoại danh tiếng và sự nghiệp.

Câu nói này của người xưa muốn răn dạy con cháu rằng, giàu có không đồng nghĩa với quyền xâm phạm đạo lý. Trái lại, người càng có nhiều, càng cần sống tiết chế, tỉnh táo, và biết “giữ cửa” tức là giữ giới hạn, giữ đạo đức.
Có của thì giữ phước, chứ đừng để của nuốt mất phúc đức của mình. Đó là lời răn dạy sâu sắc về cách hưởng thụ trong chừng mực, không để đồng tiền kéo mình vào hố sâu danh lợi, đam mê vô độ hay con đường bất chính.
“Nghèo không tiếc ba tiền, giàu không vào ba cửa” không chỉ là một câu răn dạy của người xưa, mà là kim chỉ nam cho cách sống quân bình giữa tâm và trí, giữa tình và lý. Nó nhắc nhở mỗi người, ở bất kỳ hoàn cảnh nào dù khốn khó hay giàu sang cũng cần giữ cho mình một trái tim nhân hậu và một cái đầu tỉnh táo. Bởi lẽ, giữ được tâm sáng trong nghèo, giữ được trí sáng khi giàu, ấy mới là điều khó nhất trong đời người.
Xem thêm: Cổ nhân dặn “Đêm không chải tóc, sáng không kể giấc mơ”, là vì sao?
Tin liên quan
Cổ nhân dạy “40 không lấy vợ, 50 không may quần áo.” Thoạt nghe, câu nói này nghe có vẻ kỳ lạ và khó hiểu đối với người hiện đại, nhưng nếu tìm hiểu sâu sẽ thấy đây là một lời nhắc nhở mang tính triết lý, phản ánh quan niệm sống, đạo đức và nhân sinh quan của người xưa.
Trong cõi nhân sinh, có những giá trị không hào nhoáng nhưng bền bỉ như mạch nước ngầm, nuôi lớn cả một dòng tộc qua năm tháng. Một trong những giá trị ấy, cổ nhân gọi là “gia phong” tức là nề nếp, quy tắc sống, cách con người trong một mái nhà đối đãi với nhau và với thế gian. Vì thế mới có câu “gia phong tốt vượng ba đời”.
Theo lời người xưa dặn, việc bố trí phòng ngủ, đặc biệt là giường ngủ nên được cân nhắc kỹ càng, nhất là vị trí đầu giường để tránh ảnh hưởng tới sức khỏe và vận khí gia đình.
Bài mới

Lão Tử nói: “Thượng thiện nhược thủy. Thủy thiện lợi vạn vật nhi bất tranh”. Người có lòng thiện cao nhất thì như nước. Nước khéo làm lợi cho muôn loài mà không tranh giành với ai. Một lời dạy giản dị, nhưng ẩn chứa minh triết sâu sắc về cách sống hài hòa với vạn vật, thuận theo tự nhiên, và giữ mình khiêm nhường mà vẫn vững mạnh.

Cổ nhân xưa có câu: “Kẻ trí chọn bạn như chọn cây để trú, người dại chọn bạn như nhặt củi giữa rừng thấy gì cũng ôm vào, rồi có ngày bị đâm ngược trở lại”. Vậy nên, người khôn ngoan không chỉ học cách tiến tới, mà còn biết khi nào nên rút lui. Dưới đây là ba kiểu người mà bậc trí giả xưa nay luôn tìm cách tránh xa, trong khi kẻ dại lại dễ bị cuốn vào, chuốc lấy khổ đau.

Người xưa nói: “Không mắc kẹt trong sự oán giận là đã đạt được một nửa hạnh phúc” không phải một lời sáo rỗng khuyên người ta “buông bỏ cho nhẹ lòng”, mà là một minh triết sâu sắc về bản chất của hạnh phúc: Hạnh phúc không chỉ đến từ những gì ta có, mà còn đến từ những gì ta không để tâm mình bị trói buộc.

Cổ nhân răn dạy: “Người nuôi dưỡng cây, cây giúp người thịnh vượng” không chỉ là lời nhắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, mà còn là chân lý về sự bền vững, sự trao đi và nhận lại trong cuộc đời.