Cổ nhân dặn “Đêm không chải tóc, sáng không kể giấc mơ”, là vì sao?
Cổ nhân dặn “Đêm không chải tóc, sáng không kể giấc mơ”, nghe qua có vẻ chỉ là những lời khuyên liên quan đến thói quen sinh hoạt thường ngày. Nhưng nếu chiêm nghiệm kỹ hơn, ta sẽ nhận ra đây là một triết lý nhân sinh sâu sắc, phản ánh lối sống đầy chừng mực, tinh tế và cẩn trọng của người xưa.
“Đêm không chải tóc” – Khi tĩnh lặng là sự khôn ngoan
Trong văn hóa phương Đông, tóc không chỉ là một phần cơ thể, mà còn là biểu tượng cho tâm trí, cho khí chất và tinh thần con người. Từ thời xa xưa, việc chải tóc không chỉ là chăm sóc ngoại hình mà còn mang tính nghi lễ, là cách để “gỡ rối” những phiền não trong lòng.
Tuy nhiên, người xưa dặn rằng chớ nên chải tóc vào ban đêm, bởi vì:
Thứ nhất, theo quan niệm dân gian, đêm là thời điểm âm khí thịnh, là lúc thế giới vô hình hoạt động mạnh mẽ. Việc ngồi chải tóc đặc biệt nếu đối diện trước gương được xem là có thể “mời gọi” những điều không lành. Dù mang màu sắc tâm linh, nhưng đó cũng là lời nhắc con người nên biết giữ gìn, cẩn trọng khi đêm xuống.

Thứ hai, về mặt tâm lý thì đêm là thời khắc của sự tĩnh lặng, nghỉ ngơi và buông bỏ. Một ngày đã qua với biết bao nhiêu bộn bề, lo toan. Đêm là lúc để tâm trí trở về trạng thái an yên. Nếu cứ cố chải cho hết “những mớ tóc rối” tức là những suy nghĩ hỗn độn trong lòng ta có khi lại tự làm mình mất ngủ, mệt mỏi hơn.
Người khôn là người biết dừng lại đúng lúc. Không phải chuyện gì cũng cần gấp gáp giải quyết trong hôm nay. Có những phiền não nên để lại sau lưng, có những rối ren nên để thời gian tự tháo gỡ. Chải tóc về đêm đôi khi là động tác “gỡ rối” không cần thiết, có thể khiến ta thêm trăn trở.
“Sáng không kể giấc mơ” – Khi im lặng là một dạng trí tuệ
Giấc mơ, theo tâm linh phương Đông, là điều liên quan đến điềm báo, trực giác, hoặc những năng lượng vô hình. Nhưng kể cả không nhìn theo hướng huyền bí, giấc mơ vẫn là vùng sâu kín nhất trong tâm trí con người nơi tiềm thức trồi lên với đủ thứ mong cầu, sợ hãi, và khát vọng.
Cổ nhân dạy: sáng sớm không nên kể giấc mơ, bởi vì:
Thứ nhất, theo dân gian, việc kể lại giấc mơ ngay sau khi thức dậy nhất là những giấc mơ xấu có thể khiến điều chẳng lành “ứng nghiệm”. Đó là sự thận trọng của người xưa trong cách tiếp cận với những điều mơ hồ, khó lý giải.

Thứ hai, ở tầng sâu hơn, đây là lời khuyên về việc tiết chế lời nói. Giấc mơ là thế giới riêng tư. Không phải ai cũng cần hoặc muốn biết về những gì ta đã thấy. Có những giấc mơ kỳ lạ, thậm chí điên rồ, mà khi kể ra chỉ khiến người khác khó hiểu, hoặc mang tiếng “đa đoan, mê tín”. Lời nói nếu không đúng lúc, không đúng người, có thể trở thành điều bất lợi cho chính mình.
Người xưa có câu: “Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”. Chẳng phải vì họ sợ nói sai, mà vì họ hiểu: lời nói một khi thốt ra sẽ không thể thu lại. Mỗi lời đều nên được cân nhắc, chọn lọc nhất là những điều thuộc về nội tâm, mơ mộng, cảm xúc cá nhân.
“Đêm không chải tóc, sáng không kể giấc mơ” không chỉ đơn thuần là lời răn về giờ giấc sinh hoạt mà còn là một triết lý sống gói gọn trong hai hành động rất đời thường. Đó là cách cổ nhân dạy con cháu sống có chừng mực, giữ được sự an yên trong tâm và sự cẩn trọng trong lời nói.
Xem thêm: Cổ nhân dạy: “40 không lấy vợ, 50 không may quần áo”, càng nghĩ càng thấm thía!
Tin liên quan
Cổ nhân dạy “40 không lấy vợ, 50 không may quần áo.” Thoạt nghe, câu nói này nghe có vẻ kỳ lạ và khó hiểu đối với người hiện đại, nhưng nếu tìm hiểu sâu sẽ thấy đây là một lời nhắc nhở mang tính triết lý, phản ánh quan niệm sống, đạo đức và nhân sinh quan của người xưa.
Trong cõi nhân sinh, có những giá trị không hào nhoáng nhưng bền bỉ như mạch nước ngầm, nuôi lớn cả một dòng tộc qua năm tháng. Một trong những giá trị ấy, cổ nhân gọi là “gia phong” tức là nề nếp, quy tắc sống, cách con người trong một mái nhà đối đãi với nhau và với thế gian. Vì thế mới có câu “gia phong tốt vượng ba đời”.
Theo lời người xưa dặn, việc bố trí phòng ngủ, đặc biệt là giường ngủ nên được cân nhắc kỹ càng, nhất là vị trí đầu giường để tránh ảnh hưởng tới sức khỏe và vận khí gia đình.
Bài mới

Trong Đạo Đức Kinh, Lão Tử đã để lại một câu nói tưởng như nhẹ nhàng, nhưng chứa đựng cả một thế giới quan sâu xa và một cái nhìn thấu suốt về nhân tình thế thái: “Đạo của Trời lấy chỗ dư bù chỗ thiếu, đạo của Người lấy chỗ thiếu bù chỗ dư.” Càng đọc, càng ngẫm, càng thấy rõ nỗi buồn của người xưa khi chứng kiến sự chênh lệch giữa quy luật hài hòa của tự nhiên và cách hành xử đầy thiên lệch của con ngư

Lão Tử nói: “Thượng thiện nhược thủy. Thủy thiện lợi vạn vật nhi bất tranh”. Người có lòng thiện cao nhất thì như nước. Nước khéo làm lợi cho muôn loài mà không tranh giành với ai. Một lời dạy giản dị, nhưng ẩn chứa minh triết sâu sắc về cách sống hài hòa với vạn vật, thuận theo tự nhiên, và giữ mình khiêm nhường mà vẫn vững mạnh.

Cổ nhân xưa có câu: “Kẻ trí chọn bạn như chọn cây để trú, người dại chọn bạn như nhặt củi giữa rừng thấy gì cũng ôm vào, rồi có ngày bị đâm ngược trở lại”. Vậy nên, người khôn ngoan không chỉ học cách tiến tới, mà còn biết khi nào nên rút lui. Dưới đây là ba kiểu người mà bậc trí giả xưa nay luôn tìm cách tránh xa, trong khi kẻ dại lại dễ bị cuốn vào, chuốc lấy khổ đau.

Người xưa nói: “Không mắc kẹt trong sự oán giận là đã đạt được một nửa hạnh phúc” không phải một lời sáo rỗng khuyên người ta “buông bỏ cho nhẹ lòng”, mà là một minh triết sâu sắc về bản chất của hạnh phúc: Hạnh phúc không chỉ đến từ những gì ta có, mà còn đến từ những gì ta không để tâm mình bị trói buộc.

Cổ nhân răn dạy: “Người nuôi dưỡng cây, cây giúp người thịnh vượng” không chỉ là lời nhắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, mà còn là chân lý về sự bền vững, sự trao đi và nhận lại trong cuộc đời.