Học theo cổ nhân: Dạy con không nghe, không nhìn điều trái lễ nghĩa

Khi quan niệm tư tưởng của một người thay đổi, thói quen đã trở thành tự nhiên thì nó sẽ thể hiện ra ở hành vi của người ấy. Hành vi này sẽ ảnh hưởng, thậm chí làm thay đổi cuộc đời của một người.

Minh Hằng
Minh Hằng 15/06
Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Cách đây hơn 2000 năm, Khổng Tử đã dạy rằng: “Không phải điều Lễ thì không nhìn, không phải điều lễ thì không nghe, không phải điều lễ thì không nói, không phải điều lễ thì không làm”. Những lời dạy về lễ nghĩa này rất có đạo lý và hữu dụng trong việc giáo dục nhân cách của một người.

Trong sách “Tư trị thông giám” có ghi lại rằng, Thái phó Giả Nghị khi dạy dỗ thái tử về đạo đức lễ nghĩa đã dâng lên Hán Văn Đế một bản sớ, trong đó có viết rằng:

Bậc quân chủ anh minh thời cổ đại, ngay từ khi Thái tử ra đời đã dựa theo lễ nghĩa để đối xử với Thái tử. Đến ngày lễ tế Nam Giao thì các quan viên đều áo mũ chỉnh tề trang nghiêm đến cử hành lễ nghi. Trên đường, khi đi qua cổng cung thì họ xuống xe, khi đi qua tông miếu thì cung kính lễ độ. Cho nên Thái tử ngay từ khi mới ra đời đã chứng kiến những điều ấy mà tiếp nhận giáo dục đạo đức lễ nghĩa.

Khi Thái tử đến tuổi nhi đồng thì có quan viên dùng hiếu, nhân, lễ, nghĩa để dạy dỗ. Đồng thời họ cũng trục xuất gian tà tiểu nhân nhằm ngăn chặn không cho Thái tử nhìn thấy những hành vi tội ác. Lúc này, Thiên tử cũng sẽ cẩn thận lựa chọn trong thiên hạ một người chính trực, hiếu thuận với cha mẹ, quý trọng anh em, bác học, thông hiểu đạo trị quốc để bảo vệ, phụ tá Thái tử. Người này cũng sẽ sinh sống cùng với Thái tử giống như anh em một nhà.

Cho nên, Thái tử ngay từ khi sinh ra thì những việc nhìn thấy hết thảy đều là chính sự, hết thảy những điều Thái tử nghe được đều là chính ngôn, những hành vi của Thái tử đều là chính đạo, những người xung quanh đều là chính nhân. Bởi vì chung sống với những người chính trực, ngay thẳng cho nên tư tưởng, lời nói và việc làm của Thái tử không thể không chính. Giống như người sinh ra và sống ở nước Tề thì không thể không nói ngôn ngữ của nước Tề vậy. Người thường xuyên ở cùng những người bất chính thì dần dà sẽ biến thành người bất chính, tựa như người sinh sống ở đất Sở thì không thể không nói ngôn ngữ của đất Sở vậy.

day-con-khong-nghe-khong-nhin-dieu-trai-le-nghia-1
Ảnh minh họa

Trong sách “Luận Ngữ” viết: Những điều từ nhỏ dưỡng thành thì giống như thiên tính, thói quen từ nhỏ thì giống như tự nhiên. Khi học tập lễ nghĩa và mở mang trí lực được tiến hành đồng bộ, tăng lên cùng nhau thì vô luận thế nào cũng không phải thẹn với tâm. Khi tiếp nhận giáo hóa và kiến giải tư tưởng cùng hình thành thì quan niệm đạo đức lễ nghĩa sẽ giống như bản tính trời sinh vậy.

Ba triều đại Hạ, Thương, Chu sở dĩ có thể duy trì sự tồn tại lâu dài là bởi vì có một bộ chế độ giáo dục và phụ giúp Thái tử. Đến triều đại nhà Tần, sai lầm lớn nhất của Tần Thủy Hoàng cử Triệu Cao làm thầy dạy của Hồ Hợi. Triệu Cao không dạy Hồ Hợi đạo nghĩa mà dạy các hình phạt xử án. Cho nên, những điều mà Hồ Hợi học được ngay từ khi còn bé nếu không phải là chặt đầu, chặt chân tay thì cũng là giết người, tru diệt tam tộc của tội nhân.

Sau này, Hồ Hợi ngay ngày thứ hai lên làm Hoàng đế đã dùng tên bắn chết người. Hồ Hợi coi những lời can gián của các hiền thần là những lời phỉ báng triều đình, coi những mưu tính sâu xa vì nước vì dân là những tà thuyết mê hoặc người, lại tùy tiện giết người. Đây không phải nhất định là thiên tính hung ác của Hồ Hợi mà nguyên nhân chính yếu là do Triệu Cao đã dạy bảo Hồ Hợi những điều không phù hợp chính đạo ngay từ khi còn bé.

Trong lời bàn được ghi chép vào “Tư trị thông giám”, Giả Nghị còn nói thêm rằng: Người ở phương Bắc và người ở phương Nam khi sinh ra tiếng khóc là giống nhau, cùng lớn lên bằng nguồn sữa mẹ. Nói chung, nhu cầu và ham muốn cũng không có gì quá khác biệt. Nhưng sau khi lớn lên, hình thành những phong tục tập quán bất đồng, ngôn ngữ cũng khác nhau. Mặc dù sử dụng nhiều cách thức khác nhau nhưng họ vẫn rất khó để hiểu cách sống của nhau, thậm chí có người thà chết cũng không đến nơi của đối phương sinh sống. Sở dĩ có sự sai biệt như vậy phần nhiều là do giáo dục và thói quen hình thành mà nên. Cho nên mới nói, lựa chọn người tùy tùng hầu hạ và tiến hành dạy dỗ Thái tử là việc gấp gáp nhất.

Người xưa thường nói: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Hoàn cảnh thiện ác có ảnh hưởng rất lớn đến đạo đức lễ nghĩa của một người, gần người thiện thì sẽ thiện, gần người ác lâu dần cũng sẽ trở nên ác hoặc cũng sẽ coi những hành vi ác là bình thường không đáng lên án.

Nếu những người mà một đứa trẻ tiếp xúc đều là người chính trực, hiền sĩ, những điều mắt thấy tai nghe đều là các tác phẩm hay những bản nhạc tốt đẹp, lương thiện thì tự nhiên chúng sẽ được những điều tốt đẹp ấy hun đúc và tương lai sẽ phát triển theo hướng tốt đẹp.

Trái lại, nếu những người mà một đứa trẻ tiếp xúc đều là gian tà tiểu nhân, những điều giáo huấn nghe được đều là bạo lực hay tình dục thì chúng sẽ phát triển theo hướng đó hoặc sẽ bắt đầu bị trầm luân vào những điều này.

Đọc thêm: 9 điều người Nhật không bao giờ nói với con cái nhưg cha mẹ Việt vẫn vô tư nói hàng ngày

Đọc thêm

Người ta thường nói "dạy con từ thuở còn thơ", nếu con trẻ được rèn rũa từ sớm thì càng có khả năng xây dựng, phát triển nhân cách toàn diện.

Tham khảo 9 quy tắc “kỳ lạ” của cha mẹ Nhật để trẻ hiểu chuyện, ngoan ngoãn, phát triển toàn diện
0 Bình luận

Rất nhiều bậc cha mẹ sau khi nghe 5 nguyên tắc của bà Maye Musk - mẹ của tỷ phú Elon Musk tiết lộ đã nhận ra bản thân đang đi ngược lại đa số những nguyên tắc đó.

Mẹ Elon Musk bật mí 5 nguyên tắc quan trọng để nuôi dạy nên những đứa con thành công
0 Bình luận

Giáo dục con cái về tiền bạc là khóa học "không tốn tiền" mà cha mẹ trở thành giáo viên giảng dạy con cái trong hành trình nâng bước chúng vào đời.

Con hỏi 'nhà mình có giàu không?' - Cách trả lời của mẹ, quyết đinh tương lai của con
0 Bình luận


Bài mới

Cuốc xe cuối cùng – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Chàng sinh viên ấy chẳng ngờ được cuốc xe cuối cùng nhận ngày hôm đó lại giúp cho một người già tìm thấy con gái sau 10 năm thất lạc…

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 11 giờ trước
Đại kỵ phong thủy: 2 hướng đặt bàn thờ cực xấu khiến gia chủ hao tài, tán lộc

Người xưa thường xuyên con cháu đặc biệt chú ý đến hướng đặt bàn thờ để tránh hao tài tốn của. 

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 15 giờ trước
Tiền của cha – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Anh cứ nghĩ tiền của cha toàn đem tiêu cho mấy thứ vô bổ, nhưng mãi sau này mới nhận ra rằng: Kiếm tiền là sống, nhưng tiêu tiền để gieo yêu thương là sống ý nghĩa.

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 2 ngày trước
Vì sao người xưa nói 'mua đậu phụ chọn rìa, mua của sen chọn đốt'?

Vì sao mua đậu phụ chọn rìa, mua của sen chọn đốt? Lời lý giải sẽ có ở bài viết này, hãy cùng tìm hiểu nhé!

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 2 ngày trước
Gieo gì gặt nấy – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Nỗi hận cha và tổn thương trong lòng các cháu quá lớn, đến mức không thể quên được. Cũng như việc “gieo gì gặt nấy” như một tất yếu không thể tránh khỏi của kiếp làm người!

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 3 ngày trước
Người xưa dặn: Thấy 3 dấu hiệu này trong gia đình đối phương thì cần xem xét kỹ trước khi kết hôn

Người xưa khuyên, dù yêu đến mấy cũng đừng mù quáng. Hãy xem xét kỹ về gia đình đối phương trước khi quyết định kết hôn.

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 3 ngày trước
Người xưa tin mít là biểu tượng phong thủy tốt lành nhưng chuyên khuyến cáo không nên trồng trước nhà

Theo phong thủy, mít mang ý nghĩa sum vầy, ấm cúng, tượng trưng cho tình đoàn kết. Nhưng cây mít không thích hợp trồng trước nhà.

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 4 ngày trước
Người xưa kiêng kỵ 'tam xung trước cửa': Tam xung là gì?

Người xưa cho rằng "tam xung trước cửa" là điềm báo xấu khiến gia chủ lận đận, tán gia bại sản. 

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 4 ngày trước
Vợ cũ của chồng - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Tôi cảm thấy rất áp lực khi sống dưới bóng một người phụ nữ khác mà đó không phải mẹ chồng, chị chồng mà lại chính là vợ cũ của chồng.

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 5 ngày trước
Vì sao người xưa khuyên 'nhà giàu nhà nghèo đều nên trồng cây ngải cứu trước nhà'?

Người xưa nói trồng cây rau ngải cứu trong nhà có nhiều công dụng. Hãy cùng khám phá nhé!

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 5 ngày trước
Không muốn làm phiền con - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Cũng vì suy nghĩ không muốn làm phiền đến con cái nên chị cứ chịu đựng một mình.Ốm đau, bệnh tật cũng tự mình lo liệu, đau khổ, xót xa cũng tự mình gặm nhấm.

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 6 ngày trước
Vì sao cổ nhân nói 'đàn ông xem ngày sinh, đàn bà xem ngày lấy chồng'?

"Đàn ông xem ngày sinh, đàn bà xem ngày lấy chồng" - đây là câu nói mà người xưa đúc kết được, rất đáng để chúng ta tham khảo, áp dụng vào cuộc sống.

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 6 ngày trước
Quyết định cuộc đời – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Cuộc đời mỗi người là do chính người đó quyết định. Cuộc sống của tôi ngày hôm nay chính là kết quả của những tôi đã lựa chọn, suy nghĩ và hành động suốt nhiều năm qua.

Diệu Nguyễn
Diệu Nguyễn 7 ngày trước
17 thái độ sống giúp bạn trở nên 'có giá trị' mỗi ngày

Dưới đây là 17 cách giúp bạn hiểu bản thân hơn, hoàn thiện bản thân mỗi ngày, khiến cho bản thân trở nên có giá trị hơn.

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 7 ngày trước
Tình cuối đời – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Sau cuộc hẹn, tôi mới thấm thía nhận ra tình cuối đời của mình, đó chính là tình với con với cháu chứ tìm đâu xa.

Người xưa nói: Nếu gia đình có 3 khoảng trống này, con cháu khó giàu sang

"Gia đình có ba chỗ trống thì con cháu sẽ nghèo nhiều đời" - câu nói này không chỉ phản ánh quan niệm phong thủy mà còn gắn liền với sự thịnh vượng của các thế hệ tương lai trong gia đình.

Đề xuất