Bài học từ 3 hiệu ứng của loài cá: Có những việc, thà từ bỏ 1 cách khôn ngoan còn hơn cố chấp 1 cách mù quáng

Hiệu ứng cá mòi

Sau nhiều năm lăn lội ngoài biển khơi, các ngư dân phát hiện ra rằng, loài cá mòi rất nhanh chết sau khi đánh bắt. Vì thế, khi mang vào bờ bán, giá trị của nó bị giảm đi nhiều.

Nhưng sau đó có một ngư dân đã phát hiện ra rằng, nếu trong khoang chứa có một vài con cá nheo, đàn cá mòi sẽ sống khỏe mạnh cho đến khi vào bờ. Người này nhận ra rằng, cá nheo là loài chuyên săn cá mòi nên để bảo toàn tính mạng, đàn cá phải bơi liên tục tìm đường trốn chạy. Chính việc chuyển động không ngừng giúp oxy trong nước tăng lên, đàn cá mòi không bị chết ngạt như trước nữa.

Đây chính là khởi nguồn của hiệu ứng tâm lý cá mòi. Hiệu ứng này cho rằng, sức sống của mọi thứ đến từ sự cạnh tranh, áp lực và thử thách. Không có áp lực cạnh tranh con người sẽ tự mãn, mất đi động lực và dần trở thành người vô dụng. 

Nhà sáng lập tập đoàn điện tử và thiết bị gia dụng Haier nổi tiếng của Trung Quốc Trương Thụy Mẫn từng nói không có cảm giác khủng hoảng chính là khủng hoảng lớn nhất.

"Bởi vậy, lúc nào cũng cần thúc đẩy bản thân tiến lên, sẵn sàng đối phó với nguy hiểm ngay cả khi đang sống trong hòa bình, khi bão tố xảy đến mới có thể an yên", ông Trương khẳng định.

Hiệu ứng cá sấu

Trong kinh tế học có một thuật ngữ gọi là "hiệu ứng cá sấu". Khi bị c á sấu cắn vào chân, nếu dùng tay thoát ra, cá sấu sẽ cắt cả chân lẫn tay cùng lúc. Nếu ta càng vùng vẫy mạnh thì nó sẽ càng cắn chặt. Lúc này, cơ hội thoát thân duy nhất là phải hi sinh chiếc chân đã bị cắn, nếu không thì chắc chắn mất mạng.

Bạn biết không, trong cuộc sống cũng xuất hiện rất nhiều "con cá sấu" như vậy. Nếu mù quáng cuốn theo chúng sẽ bị tiêu hao năng lượng, thậm chí hủy hoại cuộc đời. Thay vì tiếp tục chịu tổn thương, hãy thoát ra khỏi nó để tìm cuộc sống tốt đẹp của mình.

Trương Văn Cử là một nhà thư pháp nổi tiếng Trung Quốc. Ông thích viết lách và khao khát trở thành nhà văn.

Thời trẻ ông chăm chỉ viết lách mỗi ngày, các bản thảo liên tục được gửi đến các tòa soạn. Nhưng ông không hề nhận được hồi âm. 

Sau vài năm làm việc cần mẫn, thậm chí Trương còn không tìm được một công việc tử tế. Đến năm 29 tuổi, ông nhận được một lá thư từ tổng biên tập, trong đó viết: "Tôi nhận thấy sự chăm chỉ của bạn nhưng thật tiếc là bạn không có khả năng viết lách. Tuy nhiên chữ viết của bạn ngày càng đẹp hơn, bạn có thể tìm một hướng đi mới".

Những lời của tổng biên tập đã khai sáng cho Trương Văn Cử. Anh đã từ bỏ việc viết lách để chuyển sang học thư pháp và đạt được thành tựu rực rỡ.

Từ kinh nghiệm của bản thân, Trương Văn Cử chia sẻ, khi không thể nhìn thấy hy vọng trên một con đường, có thể rẽ vào một góc phố, biết đâu sẽ thấy một khung cảnh khác. "Có những việc, thà từ bỏ một cách khôn ngoan còn hơn cố chấp một cách mù quáng", Trương nói.

Hiệu ứng cá tuế

Nhà động vật học người Đức Horst Stern từng thực hiện một thí nghiệm như sau: Ông bắt một con cá tuế đầu đàn và cắt bỏ trung tâm thần kinh của nó, khiến con cá mất tự chủ và di chuyển loạn xạ. Nhưng khi đưa con cá này trở lại với đàn, dù đã mất khả năng định hướng nhưng những con cá tuế khác vẫn đi theo nó như trước.

Vậy điều rút ra ở đây là gì? Hiệu ứng cá tuế về cơ bản phản ánh tâm lý bầy đàn, nhằm chỉ suy nghĩ hoặc hành vi của những người thường xuyên chịu ảnh hưởng từ người khác. Người ta chạy theo những cái mà số đông cho là hay, đúng và sáng suốt nhưng bản thân lại không suy nghĩ về ý nghĩa của sự việc.

Nhà viết kịch nổi tiếng người Ireland George Bernard Shaw từng nói: "Đừng đi theo vết chân của người khác, hãy đi theo con đường của riêng bạn và để lại dấu chân".

Theo ông, mù quáng đi theo vết chân của người khác thường rất dễ đi vào ngõ cụt. Chỉ bằng cách tỉnh táo và không chạy theo đám đông, bạn mới có thể bước ra vùng tối cuộc sống của chính mình.

Xem thêm: Hiệu ứng cửa sổ vỡ và bí quyết thành bại của đời người: Lần đầu phóng túng, sẽ có vô số lần về sau nữa