Mạnh Tử nói: “Người không biết xấu hổ thì không thể xem là người”, tại sao vậy?

Mạnh Tử nói rằng “Người không biết xấu hổ thì không thể xem là người”, bởi người biết xấu hổ thì mới có thể gặp tiền tài không tham lam, gặp khó khăn không khuất phục, làm người khiêm tốn, làm việc có chừng mực.

Diệu Nguyễn
07:00 08/05/2022 Diệu Nguyễn
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Mạnh tử nói: Làm người thì phải biết xấu hổ

Khổng Tử có câu “Hành kỷ hữu sỉ”, nghĩa là phải biết dùng tâm xấu hổ để ước thúc hành vi của chính mình. Ngoài ra, ông còn nói “tri sĩ cận hồ dũng”, tức là người biết xấu hổ cũng gần với người dũng cảm.

Trên thực tế, một người biết xấu hổ mới có thể tự cảnh tỉnh chính mình, đối diện với sai lầm của bản thân, chiến thắng tự ngã. Đây là biểu hiện vượt qua cả sự dũng cảm thông thường.

Manh-Tu-noi-nguoi-khong-biet-xau-ho-thi-khong-the-xem-la-nguoi-1

Mạnh tử nói “Vô tu ác chi tâm, phi nhân dã”, ý là một người nếu không biết xấu thể thì cũng không thể được coi là người. Khi bàn về thiện, Mạnh Tử nói rằng, con người sinh ra vốn đã có lòng trắc ẩn, biết hạ mình khiêm tốn, biết xấu hổ, biết phân biệt đúng sai. Đó cũng chính là gốc rễ của Nhân - Nghĩa - Lễ - Trí. Ở đời, chỉ có loài cầm thú mới không có những tính thiện này. Vậy nên, đã làm người thì phải biết xấu hổ, để khi đối diện với danh lợi phù phiếm mới có thể kìm lòng, không sai phạm.

Ngoài ra, Mạnh Tử nói rằng “Nhân bất khả dĩ vô sỉ, vô sỉ chi sỉ, vô sỉ dã”, nghĩa là làm người không thể không biết xấu hổ. Loại người không biết xấu hổ quả thực là kẻ vô liêm sỉ.

Người không biết xấu hổ điều gì cũng dám làm

Nhan Chi Suy – Nhà văn nổi tiếng thời Nam Bắc Triều, đã thuật lại câu chuyện trong cuốn sách “Gia huấn” của mình rằng: Một viên quan nói với ông: “Tôi có đứa con 17 tuổi học hành đã thông tuệ. Tôi cho nó học tiếng nước Tiên Tri (tên một nước cũ thuộc Nội Mông Cổ ngày nay), tập gảy đàn tì bà, lớn lên cho nó theo hầu đám công khanh, thì thế nào cũng được sung sướng.”

Manh-Tu-noi-nguoi-khong-biet-xau-ho-thi-khong-the-xem-la-nguoi-3

Nhan Chi Suy nghe xong chỉ im lặng không trả lời. Sau khi về nhà, ông bảo với con cháu rằng: “Người này dạy con lạ thay. Nếu là ta, thì dù có được phú quý đến đâu thì cũng không mong các con của mình làm như vậy!”.

Ở đời, thường những người mất hết liêm sỉ, họ chỉ biết xu nịnh để mong kiếm chác lợi lộc, nhìn đâu cũng chỉ thấy tiền tài lợi ích. Kiểu người như vậy, không việc gì là không dám làm.

Nhà triết học Chu Hi từng nói: “Nhân hữu sỉ, tắc năng hữu sở bất vi”, tức là người biết xấu hổ thì mới có thể không làm những việc không nên làm.

Biết xấu hổ mới không dễ làm điều sai trái

Dũng cảm thừa nhận khuyết điểm của bản thân từ xưa đến nay không phải việc dễ dàng. Một người khi nhìn thấy khuyết điểm của bản thân thì sẽ cảm thấy xấu hổ, từ đó mới có đủ dũng khí để thay đổi. Người biết sai mà sửa thì cũng chưa phải là muộn. Ngược lại, người mà không cảm thấy xấu hổ thì sẽ coi đó là vinh diệu, người như vậy thật hết thuốc chữa.

Manh-Tu-noi-nguoi-khong-biet-xau-ho-thi-khong-the-xem-la-nguoi-4

Từ cổ chí kim đến nay, phàm là người biết xấu hổ thì sẽ có ý chí kiên định, dù nghèo hay giàu, được hay mất, đứng trước nhân nghĩa và lợi lộc họ đều có thể đưa ra lựa chọn đúng đắn. Người biết xấu hổ mới có thể thúc ước bản thân, không tùy ý buông thả dục vọng của mình. Còn người vô liêm sỉ thì xưa nay điều gì cũng dám làm, việc gì cũng dám phạm.

Trong cuốn “Thân ngâm ngữ – trị đạo”, học giả Lữ Khôn ở triều Minh từng nói rằng: “Ngũ hình bất như nhất sỉ”, nghĩa là hình phạt nghiêm khắc cũng không bằng cho người dân hiểu được một chữ “sỉ”. Nếu đạo đức con người đề cao, biết được thế nào là hổ thẹn, biết chuyện gì nên làm chuyện gì không như vậy mới có thể phân biệt đúng sai thiện ác. Cái này, so với hình phạt nghiêm khắc thì hiệu quả hơn nhiều. Do đó, người xưa chủ trương giáo hóa trước tiên, sau đó mới đến trừng phạt.

Xem thêm: Muốn sống hạnh phúc hãy giữ chặt 3 “lá bùa hộ mệnh” này!

songdep.com.vn

5 chủ đề bạn cần biết mỗi tuần

Mỗi thứ Tư, bạn sẽ nhận được email tổng hợp những chủ đề nổi bật tuần qua một cách súc tích, dễ hiểu, và hoàn toàn miễn phí!

Bài Mới

Bình luận