Học theo cổ nhân: Dạy con không nghe, không nhìn điều trái lễ nghĩa

Khi quan niệm tư tưởng của một người thay đổi, thói quen đã trở thành tự nhiên thì nó sẽ thể hiện ra ở hành vi của người ấy. Hành vi này sẽ ảnh hưởng, thậm chí làm thay đổi cuộc đời của một người.

Minh Hằng
Minh Hằng 15/06
Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Cách đây hơn 2000 năm, Khổng Tử đã dạy rằng: “Không phải điều Lễ thì không nhìn, không phải điều lễ thì không nghe, không phải điều lễ thì không nói, không phải điều lễ thì không làm”. Những lời dạy về lễ nghĩa này rất có đạo lý và hữu dụng trong việc giáo dục nhân cách của một người.

Trong sách “Tư trị thông giám” có ghi lại rằng, Thái phó Giả Nghị khi dạy dỗ thái tử về đạo đức lễ nghĩa đã dâng lên Hán Văn Đế một bản sớ, trong đó có viết rằng:

Bậc quân chủ anh minh thời cổ đại, ngay từ khi Thái tử ra đời đã dựa theo lễ nghĩa để đối xử với Thái tử. Đến ngày lễ tế Nam Giao thì các quan viên đều áo mũ chỉnh tề trang nghiêm đến cử hành lễ nghi. Trên đường, khi đi qua cổng cung thì họ xuống xe, khi đi qua tông miếu thì cung kính lễ độ. Cho nên Thái tử ngay từ khi mới ra đời đã chứng kiến những điều ấy mà tiếp nhận giáo dục đạo đức lễ nghĩa.

Khi Thái tử đến tuổi nhi đồng thì có quan viên dùng hiếu, nhân, lễ, nghĩa để dạy dỗ. Đồng thời họ cũng trục xuất gian tà tiểu nhân nhằm ngăn chặn không cho Thái tử nhìn thấy những hành vi tội ác. Lúc này, Thiên tử cũng sẽ cẩn thận lựa chọn trong thiên hạ một người chính trực, hiếu thuận với cha mẹ, quý trọng anh em, bác học, thông hiểu đạo trị quốc để bảo vệ, phụ tá Thái tử. Người này cũng sẽ sinh sống cùng với Thái tử giống như anh em một nhà.

Cho nên, Thái tử ngay từ khi sinh ra thì những việc nhìn thấy hết thảy đều là chính sự, hết thảy những điều Thái tử nghe được đều là chính ngôn, những hành vi của Thái tử đều là chính đạo, những người xung quanh đều là chính nhân. Bởi vì chung sống với những người chính trực, ngay thẳng cho nên tư tưởng, lời nói và việc làm của Thái tử không thể không chính. Giống như người sinh ra và sống ở nước Tề thì không thể không nói ngôn ngữ của nước Tề vậy. Người thường xuyên ở cùng những người bất chính thì dần dà sẽ biến thành người bất chính, tựa như người sinh sống ở đất Sở thì không thể không nói ngôn ngữ của đất Sở vậy.

day-con-khong-nghe-khong-nhin-dieu-trai-le-nghia-1
Ảnh minh họa

Trong sách “Luận Ngữ” viết: Những điều từ nhỏ dưỡng thành thì giống như thiên tính, thói quen từ nhỏ thì giống như tự nhiên. Khi học tập lễ nghĩa và mở mang trí lực được tiến hành đồng bộ, tăng lên cùng nhau thì vô luận thế nào cũng không phải thẹn với tâm. Khi tiếp nhận giáo hóa và kiến giải tư tưởng cùng hình thành thì quan niệm đạo đức lễ nghĩa sẽ giống như bản tính trời sinh vậy.

Ba triều đại Hạ, Thương, Chu sở dĩ có thể duy trì sự tồn tại lâu dài là bởi vì có một bộ chế độ giáo dục và phụ giúp Thái tử. Đến triều đại nhà Tần, sai lầm lớn nhất của Tần Thủy Hoàng cử Triệu Cao làm thầy dạy của Hồ Hợi. Triệu Cao không dạy Hồ Hợi đạo nghĩa mà dạy các hình phạt xử án. Cho nên, những điều mà Hồ Hợi học được ngay từ khi còn bé nếu không phải là chặt đầu, chặt chân tay thì cũng là giết người, tru diệt tam tộc của tội nhân.

Sau này, Hồ Hợi ngay ngày thứ hai lên làm Hoàng đế đã dùng tên bắn chết người. Hồ Hợi coi những lời can gián của các hiền thần là những lời phỉ báng triều đình, coi những mưu tính sâu xa vì nước vì dân là những tà thuyết mê hoặc người, lại tùy tiện giết người. Đây không phải nhất định là thiên tính hung ác của Hồ Hợi mà nguyên nhân chính yếu là do Triệu Cao đã dạy bảo Hồ Hợi những điều không phù hợp chính đạo ngay từ khi còn bé.

Trong lời bàn được ghi chép vào “Tư trị thông giám”, Giả Nghị còn nói thêm rằng: Người ở phương Bắc và người ở phương Nam khi sinh ra tiếng khóc là giống nhau, cùng lớn lên bằng nguồn sữa mẹ. Nói chung, nhu cầu và ham muốn cũng không có gì quá khác biệt. Nhưng sau khi lớn lên, hình thành những phong tục tập quán bất đồng, ngôn ngữ cũng khác nhau. Mặc dù sử dụng nhiều cách thức khác nhau nhưng họ vẫn rất khó để hiểu cách sống của nhau, thậm chí có người thà chết cũng không đến nơi của đối phương sinh sống. Sở dĩ có sự sai biệt như vậy phần nhiều là do giáo dục và thói quen hình thành mà nên. Cho nên mới nói, lựa chọn người tùy tùng hầu hạ và tiến hành dạy dỗ Thái tử là việc gấp gáp nhất.

Người xưa thường nói: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Hoàn cảnh thiện ác có ảnh hưởng rất lớn đến đạo đức lễ nghĩa của một người, gần người thiện thì sẽ thiện, gần người ác lâu dần cũng sẽ trở nên ác hoặc cũng sẽ coi những hành vi ác là bình thường không đáng lên án.

Nếu những người mà một đứa trẻ tiếp xúc đều là người chính trực, hiền sĩ, những điều mắt thấy tai nghe đều là các tác phẩm hay những bản nhạc tốt đẹp, lương thiện thì tự nhiên chúng sẽ được những điều tốt đẹp ấy hun đúc và tương lai sẽ phát triển theo hướng tốt đẹp.

Trái lại, nếu những người mà một đứa trẻ tiếp xúc đều là gian tà tiểu nhân, những điều giáo huấn nghe được đều là bạo lực hay tình dục thì chúng sẽ phát triển theo hướng đó hoặc sẽ bắt đầu bị trầm luân vào những điều này.

Đọc thêm: 9 điều người Nhật không bao giờ nói với con cái nhưg cha mẹ Việt vẫn vô tư nói hàng ngày

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Người ta thường nói "dạy con từ thuở còn thơ", nếu con trẻ được rèn rũa từ sớm thì càng có khả năng xây dựng, phát triển nhân cách toàn diện.

Tham khảo 9 quy tắc “kỳ lạ” của cha mẹ Nhật để trẻ hiểu chuyện, ngoan ngoãn, phát triển toàn diện
0 Bình luận

Rất nhiều bậc cha mẹ sau khi nghe 5 nguyên tắc của bà Maye Musk - mẹ của tỷ phú Elon Musk tiết lộ đã nhận ra bản thân đang đi ngược lại đa số những nguyên tắc đó.

Mẹ Elon Musk bật mí 5 nguyên tắc quan trọng để nuôi dạy nên những đứa con thành công
0 Bình luận

Giáo dục con cái về tiền bạc là khóa học "không tốn tiền" mà cha mẹ trở thành giáo viên giảng dạy con cái trong hành trình nâng bước chúng vào đời.

Con hỏi 'nhà mình có giàu không?' - Cách trả lời của mẹ, quyết đinh tương lai của con
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

3 món đồ nên cân nhắc kỹ trước khi đặt trong nhà để tránh ảnh hưởng tới vận khí

Phong thủy không cấm nhưng trước khi đặt 3 món đồ này trong nhà bạn nên nghĩ kỹ để tránh ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, tinh thần, thậm chí phá vỡ sự hài hòa của không gian sống.

Hải An
Hải An 22 giờ trước
Cuộc đoàn tụ đẫm nước mắt của người mẹ sau 32 năm bán hết tài sản để tìm con mất tích

Chứng kiến cuộc đoàn tụ của mẹ con bà Lý Tĩnh Chi ai cũng xúc động rơi nước mắt. Sau 32 năm ròng rã tìm con mất tích, cuối cùng người mẹ ấy cũng nhận lại được quả ngọt.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Con gà mái – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Câu chuyện về con gà mái đã dạy chúng ta một điều rằng, những giọt nước mắt rơi trong đám tang không phải là nước mắt đau thương, mà là nước mắt của sự hối tiếc và ăn năn

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Lấy chồng muộn – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Mặc cho mọi người ngọt nhạt rằng chị lớn tuổi rồi lấy chồng cũng chẳng ích gì, nếu muốn thì kiếm đứa con là đủ, nhưng chị vẫn quyết tâm lấy chồng vì muốn tìm nơi nương tựa cuối đời.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Phép màu có giá bao nhiêu? – Câu chuyện nhân văn cảm động

Thì ra, phép màu kỳ diệu ấy có giá một đô la mười một xu, cộng với niềm tin chân thành của một đứa trẻ và lòng tốt của người bác sĩ tử tế.

Đăng Dương
Đăng Dương 5 ngày trước
Món quà bất ngờ của mẹ tôi - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Ở cái tuổi xưa nay hiếm, mẹ tôi an nhàn hoàn toàn, cả thể chất lẫn tinh thần. Mẹ lạc quan, yêu đời và luôn là người truyền năng lượng tích cực cho con cháu.

Thanh Tú
Thanh Tú 6 ngày trước
Người xưa dặn: Bếp không có 3 thứ này gia đình giàu có, hút tài hút lộc

Trong phong thủy, bếp được xem là nơi “tụ tài, hút lộc”. Để vun đắp cho sự thịnh vượng của gia đình, gia chủ cần đặc biệt lưu ý tránh 3 điều tốt kỵ mà người xưa dặn dò.

Hải An
Hải An 13/05
Trông mong gì ở con trai – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Cha mẹ nuôi con không kể ngày kể tháng, vậy mà tôi chỉ mới vừa bị bệnh con trai liền đùn đẩy trách nhiệm cho em gái… tôi nghe mà chua xót vô cùng.

Thanh Tú
Thanh Tú 12/05
Người giúp việc – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Người ta gọi chị là “chị Oanh giúp việc”, nhưng cái tên giản dị ấy chưa bao giờ nói hết được về con người chị.

Thanh Tú
Thanh Tú 11/05
Chữ hiếu ngày nay – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Tiền cho vay được có thể sẽ giúp ai đó khấm khá lên, nhưng cũng có thể gây nên một thảm cảnh gia đình, nhất là trong thời buổi “chữ hiếu ngày nay” đang lắm điều cần bàn.

Hải An
Hải An 09/05
Lời khuyên của con rể - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Lời nói của con rể khiến tôi không hài lòng, hay nói đúng hơn là thất vọng. Tôi không thể bán nhà cửa để vào viện dưỡng lão ở được...

Người xưa dặn: Có 7 kiểu đàn bà phá nát phúc đức nhà chồng, dù đẹp như tiên cũng tránh lấy 

Theo quan niệm của người xưa thì những kiểu phụ nữ này sẽ tạo nghiệp, ảnh hưởng tới phúc đức gia đạo nhà chồng nên tránh.

Con riêng của chồng – Câu chuyện nhân văn cảm động

Tôi từng khuyên bạn thân bỏ chồng khi cô ấy phát hiện chồng có con riêng bên ngoài, nhưng đến khi chính mình rơi vào hoàn cảnh ấy tôi lại lưỡng lự không quyết định được.

Hải An
Hải An 06/05
Người xưa cảnh báo: Mang 3 thứ này vào nhà tài lộc tiêu tan

Có những vật tưởng như vô tri nhưng nếu mang vào nhà sẽ khiến tài lộc tiêu tan, gia đạo lục đục. Dưới đây là 3 thứ tuyệt đối tránh mang vào nhà.

Bố tôi và những chiếc răng – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Nhìn nụ cười của bố tôi hạnh phúc vô ngần. Đôi khi báo hiếu không cần đến những điều to tát. Chỉ cần cha mình nhai ngon một bữa cơm, cười rạng rỡ không ngại ngùng, là đủ thấy lòng ấm.

Hải An
Hải An 05/05
15 chữ khiến phụ huynh phải suy ngẫm: 'Chọn ngành cho con nhưng mình chưa từng hỏi con muốn gì'

15 chữ ngắn gọn nhưng tựa như một lời thức tỉnh để hàng triệu bậc phụ huynh cần ngẫm lại xem mình đã thật sự hiểu con chưa?

PC Right 1 GIF
Đề xuất