"Сựс thịnh ắt ѕuу" - ѕốnɡ nɡàу thánɡ ᴠươnɡ ɡіả сũnɡ nên nghĩ đến đến lúс ɡіаn nɡuу

Cổ nhân dạy: "Vật cùng tắc biến", "Vật cực tất phản", "Cực thịnh tất suy". Ý nghĩa là, một vật hoặc một sự việc khi đi đến điểm cực độ trong giới hạn thì sẽ xoay chuyển ngược lại. Chính vì thế, vào những thời điểm tưởng chừng tuyệt vọng thì rất có thể hy vọng đang ở ngay trước mắt.

Nghịch cảnh chính là cơ hội tốt để rèn luyện bản thân mình. Thấu hiểu lời dạy của cổ nhân, khi đang trên đỉnh vinh quang, nhất định phải biết giữ mình, khiêm nhường, nếu không khi bị danh lợi khống chế, sẽ khó tránh được cảnh thân bại danh liệt.

Lý Tư

Vào thời Tần Thủy Hoàng, Lý Tư là Thừa tướng. Ông có văn võ song toàn, là người đặt ra triện thư, thống nhất văn tự, công phạt sáu nước, thống nhất thiên hạ, thành tựu cả đời không sao kể hết. Ông không chỉ là vinh hiển cá nhân, thanh thế gia tộc cũng rất hiển hách.

Người đời nếu đạt thành tựu như vậy khó tránh khỏi vênh váo tự đắc, ngông cuồng ta đây. Lý Tư thì khác, ông đủ thông minh để tự nhìn nhận chính bản thân mình.

Ông đã làm tới chức quan cao nhất, dưới một người mà trên vạn người, nhưng lại cảm thán: "Than ôi! Ta nghe nói: 'Sự vật không nên đi đến chỗ quá thịnh'. Lý Tư này là kẻ áo vải đất Thượng Sái, một tên đầu đen ở nơi làng xóm, nhà vua không biết ta hèn kém, cất nhắc lên tận vị trí này. Nay ta ở địa vị không thua kém ai, có thể nói là giàu sang cùng cực rồi vậy. Nhưng phàm sự vật đến cùng cực rồi thì sẽ suy, ta chưa biết sau này kết cục ra sao".

Sự lo xa về tương lai của Lý Tư quả không sai chút nào. Sau khi Tần Thủy Hoàng băng hà, tình thế chính trị thay đổi. Lúc này, do không đấu lại kế phản gián của Triệu Cao, hai cha con Lý Tư đều bị Tần Nhị Thế xử tử, phải chịu ngũ hình, chém ngang lưng ở thành phố Hàm Dương. 

Vào thời điểm trước khi bị xử tử, Lý Tư nói với con trai của mình: "Ta muốn lại được dắt chó, đi đến cửa đông Thượng Thái bắt thỏ, giá mà được như vậy".

Trước khi chết, thì ra, điều mà người ta quan tâm không phải vinh hoa phú quý tích lũy cả đời sẽ đi về đâu, mà chỉ là mong muốn vô cùng đơn giản đó là cùng con trai sống tự do không lo không nghĩ.

Một người chí cao vô thượng, có đóng góp lớn cho quốc gia thì nguyện vọng này đúng có phần kỳ lạ. Nguyện vọng nhỏ này, nếu mà so với danh lợi phú quý trong mắt người đời thì không đáng là gì, nhưng đây lại là mong ước chân thành nhất.

Đứng trước ranh giới của sự sống và cái chết, danh lợi phú quý cũng chỉ thoảng qua như mây khói. Nếu thời gian có thể quay trở lại, bạn sẽ chọn sống một cuộc đời tầm thường hay dấn thân vào chốn hiểm nguy để theo đuổi danh lợi?

Mã Viện

Trái ngược với Lý Tư, cuộc đời Mã Viện vốn tiền vận khốn đốn, cuối cùng lại từng bước tiến về thành công. Ông là người có chí lớn, hơn nữa nhãn quan lại rất tốt.

Vào những năm cuối cùng của nhà Tần, quần hùng khởi lên khắp nơi, ông biết Công Tôn Thuật không phải là người tài, dứt khoát đầu quân cho Lưu Tú, sau được coi trọng, nhiều lần chinh chiến đều lập công lớn, rồi được phong làm phục ba tướng quân. Sau lần đi phá địch ở Giao Chỉ, được phong làm tân tức hầu, ban cho thực ấp 3.000 hộ.

Sau bao nguy nan mới đạt được thành công, con người thường dễ bị thắng lợi làm mờ đôi mắt để rồi đánh giá cao năng lực của bản thân. Nhưng Mã Viện ngay lúc đắc ý nhất, lại nhớ tới lời khuyên của người em trai Mã Thiếu Du: "Nhân sinh trên đời, không nên theo đuổi vinh hoa phú quý quá mức, chỉ cần có vật chất tối thiểu nhất, có sự trang trọng tối thiểu nhất là đủ rồi, quá nhiều sẽ chỉ tự chuốc lấy khổ mà thôi".

Mã Viện ngay sau khi yên ổn có thể suy nghĩ về lúc nguy nan, ngay lúc thành công lại không nghĩ sẽ hưởng thụ như thế nào, mà chỉ nghĩ đến khốn cảnh "Mưa to sương mù, khí độc nóng bức".

Cuối cùng, ông quyết định buông hết thảy trói buộc của danh lợi, hoàn toàn đắm mình vào thiên nhiên rộng lớn, tận hưởng cuộc đời giản dị. Quan trọng nhất là con người ta biết thức tỉnh đúng thời điểm, ít ra Mã Viện đã làm được điều này, không như Lý Tư, muốn trở về với tự nhiên cũng chẳng còn cơ hội.

Con người cả đời chạy theo danh lợi, đánh đổi sinh mệnh, đến mức không còn lối thoát. Câu chuyện của cổ nhân là những minh chứng đầy máu và nước mắt, khiến mỗi chúng ta phải suy ngẫm về cuộc sống hiện tại của mình.

Xem thêm: Cảnh giới của người thông minh: Không vì vật mà vui, không vì mình mà buồn