"Trời đánh tránh bữa ăn" - Câu nói này có nguồn gốc từ đâu?

Truyện thần thoại về Thần cai quản Sấm và Sét

Lôi Công, hay còn gọi là Lôi Thần, Lôi sư, là một nhân vật trong truyện thần thoại. Ông là một vị Thần sấm, chuyên cai quản việc cho nổ sấm xuống trần gian.

Ngoại hình của Lôi Công được miêu tả, đó là thân hình vạm vỡ, giống như một lực sĩ; ngực và lưng để trần, ở trên lưng của ông còn có một đôi cánh dài; tay chân thì có móng vuốt như đại bàng. Ông thường đeo bên người rất nhiều trống, hễ đánh trống thì cả bầu trời sẽ dậy vang tiếng sấm.

Thê tử của Lôi Công là Điện Mẫu. Bà còn có tên gọi khác là Kim Quang Thánh Mẫu, Thiểm Điện nương nương. Bà là một vị tiên nữ chuyên trông coi việc đánh sét. Điện Mẫu với hình tượng đoan trang thanh nhã; nên người đời gọi là Điện Mẫu Tú Thiên Quân. Điện Mẫu ngoài việc đánh sét, thì còn tương truyền rằng trong khi bà và Lôi Công cãi nhau, bầu trời cũng sẽ xuất hiện tiếng sấm sét vang dội.

Công việc của Lôi Công và Điện Mẫu trước đây là tạo ra sấm sét. Nhưng từ thời tiên Tần lưỡng Hán, đã có sự thay đổi trong nhiệm vụ của họ. Hai vợ chồng được giao cho việc đó là trừng trị cái ác, tuyên dương điều thiện. "Sấm sét" lúc này có ý nghĩa đó là thay trời hành đạo, trừng trị kẻ ác.

Do vậy, trong Đạo giáo cũng coi Lôi Công và Điện Mẫu là Thần linh. Nhiều miếu thờ và đạo quán có tượng Lôi Công và Điện Mẫu. Người của Đạo gia khi cầu mưa cũng thỉnh nhờ đến sự trợ giúp của 2 vị này.

Câu chuyện cổ xưa về khởi nguồn của câu nói

Câu nói "Trời đánh tránh bữa ăn", là biến thể từ câu "Lôi công không đánh người đang ăn cơm".

Nguồn gốc của câu nói này xuất phát từ câu chuyện như sau. Một gia đình nọ có 3 người gồm bố mẹ và con gái. Một ngày, như thường lệ, hai vợ chồng ra đồng làm ruộng. Cô con gái ở nhà nấu cơm. Thương cha mẹ làm lụng vất vả, nên khi vo gạo nấu cơm, cô bé chỉ gạn nước cơm để uống, còn cơm trắng nhường cho cha mẹ đi làm về ăn.

Thế nhưng, cô bé mới vừa uống xong, bầu trời liền xuất hiện một tia chớp, lôi cô bé ra quỳ ở ngoài sân.

Trở về nhà, cha mẹ cô bé thấy con gái quỳ trên đất, không hiểu chuyện gì đã xảy ra. Lúc này, trên trời bay xuống một tờ giấy, nội dung ghi rằng, cô bé không có lương tâm, đã uống hết nước cơm. Bởi vậy trời truyền thư xuống, rằng đợi đến buổi trưa sẽ xử phạt.

Cô bé kể lại sự việc cho cha mẹ nghe. Cha mẹ biết con mình hiếu thảo, nhưng bởi vì thiên mệnh không thể làm trái nên chỉ có thể kiên nhẫn chờ đợi.

Đến bữa trưa, ba người họ cùng nhau ăn cơm. Người cha thương con gái nên đã nhường cơm cho con ăn. Đến trưa, trời bỗng dần dần tối sầm lại. Người cha nghĩ chắc thời khắc đã tới, nhưng họ vẫn còn đang ăn cơm. Bỗng nhiên một trận gió thổi bay tới một tờ giấy, trong đó viết rằng: "Bởi vì thời gian ăn cơm trùng với thời gian xử phạt, nên đã qua giờ xử phạt; Lôi Công không đánh người đang ăn cơm, nên sẽ không trừng phạt cô con gái nữa, cho cô được sống".

Kể từ đó, mọi người truyền tai nhau câu nói: "Lôi Công không đánh người đang ăn cơm". Dân gian tin rằng Lôi Công thay trời hành đạo, nên cũng nói thành câu "Trời không đánh người đang ăn cơm". Về sau người ta rút gọn thành câu: "Trời đánh tránh bữa ăn".

Bài học đáng suy ngẫm từ câu chuyện

Đạo trời xưa nay vốn rất công bằng. Một niệm của con người xuất ra thì là thiện niệm hay ác niệm, ông trời đều có thể nhìn thấy rõ hết. Vì thế, tình cảm của gia đình 3 người nhà họ làm sao mà ông không biết cho được.

Hơn nữa, cha mẹ trong câu chuyện trên khi nhận được văn tự rơi xuống; không lập tức quát mắng con cái mà chỉ hỏi lại con cặn kẽ đầu đuôi. Sau khi hiểu rằng con gái bị oan thì họ lại càng thương con hơn.

Với người có hiểu biết lý lẽ và thiện tâm thì theo đạo trời sẽ không phải bị xử phạt. Cô con gái hiếu thảo đã không phải chết oan dưới tia sét của Lôi Công. Thật ra, đây là câu chuyện bắt nguồn của câu nói "Trời không đánh người đang ăn cơm". Nhưng về hàm ý thì nó vẫn là cái cớ để người ta hiểu ở bề mặt là vậy.

Thông qua câu chuyện này để truyền tải cho con người một thông điệp nhân văn rằng: "Thần Phật uy nghiêm nhưng cũng rất từ bi". Thiện có thiện báo, ác có ác báo, con người không thoát được khỏi luật Nhân quả. Quả báo dù xảy ra trước sau thì đều đã được sắp đặt rất kỹ lưỡng. Làm người cứ dùng thiện tâm mà đối đãi với nhau, thì trời sẽ không phụ bạc người tốt bao giờ.

Hàm ý của câu nói "Trời đánh tránh bữa ăn"

Câu nói "Trời đánh tránh bữa ăn" vừa thể hiện sự từ bi của Thần, vừa là một lời nhắc nhở đối với các bậc cha mẹ khi giáo dục trẻ nhỏ.

Văn hóa của người Việt, các thành viên trong gia đình thường cùng ăn cơm với nhau. Bữa ăn cũng là khoảng thời gian để ngồi bên nhau, thể hiện tình cảm, gắn kết tình thân.

Tuy nhiên, trong gia đình hiện đại, nhiều cha mẹ thường cứ vào các bữa cơm lại la mắng và phê bình con cái. Cách giáo dục này đã phá hỏng đi văn hóa bữa cơm gia đình Việt. Điều này còn làm mất đi không khí ấm cúng và vui vẻ của bữa ăn, đồng thời còn ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của trẻ.

Vì vậy, ngày nay người ta thường dùng câu "Trời đánh tránh bữa ăn", với hàm ý chính là để nhắc nhở người lớn rằng "không nên la mắng và đánh trẻ trong bữa ăn". Việc giáo dục con cái cần có lý trí và thiện tâm thì mới đạt hiệu quả.

Xem thêm: Học cách cổ nhân dạy con: Phép tắc khiêm nhường, tu thân tích đức mới tạo ra đại nghiệp