"Tài không quá ba, giàu không quá sáu, nghèo không quá chín" - Câu nói ý nghĩa của người xưa

Tài không quá ba

Chữ "Tài" ở đây không dùng để chỉ bất kỳ địa chủ và quý tộc nhỏ, cũng không phải là một người giàu có bình thường, mà chỉ những gia đình lớn và đại gia trong thời cổ đại, đại phú hào, có tiền tài có quyền thế, là những người đã để lại tên tuổi trong lịch sử.

Tại sao một gia tộc quyền thế lại "không quá ba", thay vì "không quá bốn", "không quá năm"? Điều này có liên quan đến "Kinh Dịch". Bởi "Kinh Dịch" có liên quan chặt chẽ với con số "ba". Dù sao thì bát quái chính là từ ba hào tạo thành. Từ dưới lên trên lần lượt là sơ hào, nhị hào, tam hào; tam hào đại biểu cho Trời, muốn lên trên cũng không có nữa.

Trong "Kinh Dịch" luôn có cách nói "tam hào đa hung". Đó là lý do tại sao "mạnh không quá ba". Đây là cách giải thích về ý tứ trên mặt chữ nghĩa.

Xét từ góc độ thời đại, một gia tộc dù có quyền thế đến đâu cũng không thoát khỏi số phận "một triều Thiên tử một triều thần", người làm "nguyên lão tam triều" có thể gọi là nhân tinh (Thần nhân).

Trong lịch sử, một số đại gia tộc dựa vào một vị Hoàng đế để kiến công lập nghiệp, nhanh chóng phất lên. Thế nhưng, khi có Hoàng đế mới đăng cơ, họ chỉ có thể "cáo lão về quê".

Mất chức quan là mất đi quyền thế, gia tộc trước dù có quyền thế đến đâu cũng nhanh chóng suy tàn. Cơ nghiệp dựng nên trước kia, cũng sẽ bị tầng lớp quyền quý mới dần dần thay thế, chỉ là chuyện sớm muộn mà thôi.

Giàu không quá sáu

Chúng ta thường nghe nói "giàu không quá ba". Ở đây, "giàu không quá sáu" là một cách nói tương đối nhân từ. So với những gia tộc đại phú đại quý đầy quyền lực thì bách tính phổ thông thường dễ trở nên giàu có hơn. Để đi tìm nguồn gốc câu nói "giàu không quá sáu", cần liên hệ với "Kinh Dịch".

Với một số người tự kinh doanh, vì biết rằng giàu có khó đến nên họ chăm chỉ hơn, biết chi tiêu tiền bạc hợp lý. Họ cũng sẽ nghiêm khắc với việc dạy dỗ con cái và ý chí huấn luyện con cái chu đáo, Vì thế, những kiểu gia đình này có "nề nếp" hơn. Thời gian trôi qua, "gia truyền" có thể dần dần kém đi, đến mấy thế hệ sau, gia tộc giàu có như vậy đương nhiên sẽ suy tàn.

Xã hội hiện đại, nhiều người biến mình thành những kẻ háo danh, đầu cơ ngắn hạn để lấy tiền nhanh. Vì dễ dàng kiếm được nhiều tiền nên họ không biết quý trọng, thường xuyên phung phí. Kiểu người này đừng nói đến sáu đời, mà ba đời cũng không còn phú nữa.

Nghèo không quá chín

Câu nói "nghèo không quá chín" chính là điều mà người dân dùng "Kinh Dịch" để tự mình ngộ ra.

Sáu hào của 64 quẻ, kỳ thực "thượng hào" còn có tên gọi khác là "thượng cửu", "cửu" tức là số 9, trong quan niệm của cổ nhân, là con số lớn nhất, chẳng hạn "cửu ngũ chí tôn", "nhất ngôn cửu đỉnh"... đều thể hiện ý nghĩa tối cao của con số "cửu".

Để giải nghĩa câu nói này, có hai cách hiểu: Thứ nhất là khi chúng ta nghèo khó đến tột cùng thì hoàn cảnh sẽ dần dần khá lên, thứ hai là dù bây giờ có nghèo khó, nhưng nếu sẵn sàng chịu đựng gian khổ, chăm chỉ phấn đấu đến đời thứ chín, chắc chắn sẽ thoát được cảnh nghèo.

Trong "Kinh Dịch", cổ nhân dạy: "Cùng tắc biến, biến tắc thông, thông tắc cửu", chính là chỉ bảo con người cần học cách thích ứng với hoàn cảnh và nỗ lực, người tận lực sống tốt mỗi ngày, nhất định sẽ không nghèo khó.

Xem thêm: Gia Cát Lượng: Chỉ cần bảy câu nói có thể nhìn thấu một người