Câu chuyện chôn tiền của người Do Thái và quan niệm "đồng tiền là con dao hai lưỡi"

Người Do Thái vốn nổi tiếng với những triết lý về kinh doanh và tiền bạc, thứ giúp họ trở thành dân tộc có nhiều người thành công và giàu có nhất. Với họ, đồng tiền luôn là con dao hai lưỡi, vừa là công cụ giúp con người sinh sống, vừa là vũ khí ăn mòn và gặm nhấm tâm hồn. Theo người Do Thái, tiền bạc là chiếc gương thăm dò nhân cách, khiến con người bộc lộ bản chất thực sự.

Có một câu chuyện kể rằng, vào một ngày Sabbath (ngày thứ bảy, ngày nghỉ ngơi và thờ phụng Chúa theo người Do Thái) thời vua Solomon, có 3 người Do Thái cùng đến Jerusalem. Dọc đường, vì thấy mang quá nhiều tiền đi thì bất tiện, họ đã ngồi lại bàn bạc và nhất trí chôn tiền vào chung một chỗ. Thế nhưng, một trong số ba người này đã lén quay lại, đào toàn bộ số tiền mang đi mất.

Sau đó, 3 người phát hiện số tiền đã bị mất trộm. Đoán chắc là 1 trong 3 người đã làm, nhưng họ không có bằng chứng lại cũng chẳng biết làm sao để giải quyết. Vì thế, họ đã dắt nhau tới gặp vua Solomon nổi tiếng thông thái và anh minh nhờ phân xử.

Nghe xong câu chuyện, vua Solomon không vội xét hỏi mà ngược lại còn nói: "Ta đang có một vấn đề nan giải, phiền 3 vị thông minh đây góp ý giúp đỡ, sau đó ta sẽ xem xét phân xử chuyện của các vị". Ông kể rằng:

Tại một ngôi làng nọ, có cô gái được gia đình hứa gả cho một chàng trai, hai nhà đã đính hôn ước. Thế nhưng, không lâu sau, cô lại đem lòng yêu người khác. Vì thế, cô đề nghị hủy hôn với hôn phu, đồng thời tỏ ý muốn bồi thường cho anh một khoản tiền. Dù vậy, do vẫn còn yêu cô gái và muốn người yêu hạnh phúc, chàng trai đã đồng ý hủy hôn mà không cần bồi thường.

Chẳng bao lâu sau, cô gái bị một ông lão lừa, định bắt làm con tin để đòi tiền chuộc. Muốn thoát thân, cô gái đã nói rằng: "Vị hôn phu trước đây chẳng cần tiền bồi thường và đồng ý hủy hôn với tôi, vì vậy, xin ông cũng nên làm thế". Cảm thấy hợp lý, ông lão kia quyết định để cho cô đi mà không lấy một đồng nào.

Sau khi kể xong, vua Solomon hỏi 3 người kia rằng: "Theo các vị, trong 3 người cô gái, chàng trai và ông lão, hành vi của ai là đáng khen nhất?".

Người đầu tiên nói rằng, chàng trai kia dù bị từ chối nhưng không muốn làm khó người khác, đã quyết định không nhận tiền bồi thường. Vì thế, chàng trai là người đáng khen nhất.

Người thứ hai lại nói rằng, cô gái kia có dũng khí dám hủy hôn với hôn phu, theo đuổi tình yêu của mình. Theo người này, cô gái là người đáng khen nhất.

Người thứ ba thấy vậy liền nói: "Câu chuyện thật chẳng ra sao, ông lão đó đã vì tiền mà dụ bắt cô gái, nhưng sao lại thả cô ta đi trong khi chưa lấy được tiền chứ?".

Ngay lập tức, vua Solomon chỉ vào người thứ ba mà nói: "Ngươi chính là kẻ trộm tiền! Điều mà hai người kia quan tâm là tình yêu và cá tính của nhân vật trong câu chuyện, nhưng ngươi chỉ nghĩ đến tiền, không còn nghi ngờ gì nữa, ngươi chính là tên trộm đó".

Với người Do Thái, đồng tiền chính là tấm gương phản chiếu nhân cách của một người. Họ có câu nói rằng: "Mất tiền chỉ là mất nửa đời người, mất lòng tin mới là mất tất cả". Kẻ ti tiện thì trong lòng sẽ chỉ biết nghĩ đến tiền, không có đạo nghĩa. Người cao thượng luôn coi trọng nghĩa tín, không coi trọng đồng tiền. Trong cuộc sống, người Do Thái cũng thường dựa vào thái độ với tiền bạc của người khác mà phán đoán phẩm chất của người đó.

Trong ngạn ngữ Do Thái có câu rằng: "Tiền không tên không họ, không có lý lịch". Với họ, đồng tiền kiếm được bằng chính khả năng và công sức của mình là thứ đáng quý. Miễn là tiền do chính mình kiếm được thì mình có thể đường hoàng nhận lấy, chẳng có gì phải xấu hổ. Trong mọi trường hợp, ta không được lợi dụng đồng tiền để làm hại những người khốn khó hơn mình. 

Từ cuộc thi bơi của thầy giáo người Do Thái đến bài học về thành công: Mục tiêu rõ ràng khiến ta không chùn bước