Người quân tử coi trọng của cải, nhưng không thể tùy tiện gì cũng nhận

Khổng Tử dạy rằng, người quân tử nên coi trọng của cải, nhưng cũng không vì thế mà tùy tiện nhận khi chưa biết nguồn gốc và mục đích.

Chi Nguyễn
Chi Nguyễn 19/09
Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Khổng Tử từng nói: "Quân tử ái tài, thủ chi hữu đạo". Ý nói, người quân tử có thể coi trọng của cải, nhưng đừng tùy tiện nhận của cải khi chưa biết nguồn gốc và mục đích của nó. 

Của cải và địa vị là thứ nhiều người muốn, nhưng nếu không hợp đạo nghĩa, người quân tử sao muốn nhận. Có sa cơ lỡ vận, bị mọi người khinh ghét, nhưng không dùng cách có đạo mà thoát khỏi thì quân tử cố nhiên cũng không làm. Rời khỏi "đạo" thì sao có thể thành tựu được điều gì tốt đẹp? Vì thế, dù chỉ là thời gian ngắn bằng ăn một bát cơm, người quân tử cũng không rời khỏi đạo.

Không tham tài vật người khác

Lý Ước là một vị quan thời Đường, nổi tiếng là cả đời nghiêm minh, không tham của. Một lần nọ, ông cùng một vị thương nhân người Hồ đi chung thuyền. Vị này trên đường không may mắc bệnh nặng, trước lúc lâm chung có giao lại hai cô con gái cho ông chăm sóc. Ông còn đưa cho Lý Ước một miếng bảo châu, dặn dò thêm vài điều.

nguoi-quan-tu-trong-cua-cai-nhung-khong-the-gi-cung-nhan
Biết chuyện, ai nấy đều vô cùng kính trọng tấm lòng thanh cao của Lý Ước. Dù không ai biết nhưng ông cũng nguyện giữ vững đạo làm người

Khi thương nhân kia qua đời, Lý Ước lập tức thực hiện di nguyện. Ông tới quan phủ giao hết số tiền bạc, rồi gả chồng cho hai cô con gái. Về sau, một người thân của thương nhân kia đến kiểm kê tài sản, báo lại: "Thiếu mất một miếng dạ minh châu".

Lý Ước nghe xong liền đáp: "Ông ấy trước khi lâm chung có dặn lại rằng sau khi chết muốn được ngậm miếng dạ minh châu, cho nên ta đã làm như vậy". Để xác thực, quan phủ đã cho người đến đào phần mộ lên và phát hiện lời Lý Ước nói là đúng. 

Biết chuyện, ai nấy đều vô cùng kính trọng tấm lòng thanh cao của Lý Ước. Dù không ai biết nhưng ông cũng nguyện giữ vững đạo làm người.

Không nhận của biếu

Công Tôn Nghi là tể tướng thời chiến quốc của Lỗ Mục Công, đặc biệt thích ăn món cá. Nhiều người khi tìm đến ông bàn việc hay cố tìnhđem cá theo, nhưng ông đều từ chối. Một lần nọ, học trò của ông thấy làm lạ nên đã hỏi, vì sao Công Tôn Nghi luôn từ chối dù bản thân rất mê cá.

Ông liền đáp: "Ăn mấy con cá thì tất nhiên không có vấn đề gì. Nhưng nếu như ta nhận cá của người khác mang đến tặng thì tất sẽ phải nhân nhượng cho họ. Như thế là làm trái với luật pháp, sau cùng cũng sẽ bị cách chức tước vị. Đến lúc đó, ta còn muốn ăn cá thì thử hỏi những người này có còn mang cá đến tặng ta không? Bây giờ, ta không nhận cá của người khác thì tự mình vẫn có thể thường xuyên mua cá về ăn. Chẳng phải thế sao?".

Báu vật của mình nhất định phải tôn quý

Trong "Tả truyện" (tả thị Xuân thu) có chép, năm Tống Tương Công 15, có một người tới tìm gặp đại phu Tử Hãn, nói rằng muốn tặng ngọc. Người này nói, đó là một miến ngọc trắng không tì vết, vốn đã cho thợ ngọc xem qua. Đó là một loại ngọc rất quý giá, có thể xem là báu vật, nên đem tặng ông.

Tử Hãn nghe xong liền đáp: "Miếng ngọc là báu vật của ngươi, 'không tham' là bảo bối của ta. Ngươi đem ngọc biếu ta, nếu ta nhận, thì cả hai chúng ta đều mất báu vật rồi. Chi bằng, mỗi người chúng ta tự giữ lại báu vật của mình đi".

nguoi-quan-tu-trong-cua-cai-nhung-khong-the-gi-cung-nhan
Ngươi đem ngọc biếu ta, nếu ta nhận, thì cả hai chúng ta đều mất báu vật rồi

Người biếu ngọc kia thấy Tử Hãn không nhận bảo ngọc đành phải bẩm báo thật lòng: "Tiểu dân nếu giữ lại bảo ngọc này, sợ rằng không được bình an, cho nên đã một mình đến đây biếu ngài…".

Đại phu Tử Hãn lúc này đã hiểu ra, liền cho mời thợ gia công đến. Ông cho mài giũa viên ngọc ấy, tạo hình thật đẹp rồi đem bán. Số tiền nhận được, ông đưa trả lại cho người biếu ngọc, còn cho người hộ tống ông ta về tận nhà. 

Người xưa vẫn cho rằng, làm chuyện thất đức, dù không ai biết thì vẫn còn có Trời biết, Đất biết, mình biết. Hay nói cách khác, mình có thể giấu được người, nhưng không thể giấu được Thiên thượng, cũng chẳng thể giấu được lương tâm. Bởi vậy dù tài vật có thể giải quyết rất nhiều chuyện, nhưng người quân tử chỉ nhận lấy của cải “hữu đạo” mà thôi.

Theo Trí thức VN

Xem thêm: Bạn là quân tử hay tiểu nhân? - Đáp án nằm gọn trong bài viết này

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Người quân tử là người trong lòng mang chí lớn, sống giữa thế gian ô trọc vẫn giữ được phẩm chất thanh cao, đáng để người muôn đời sau noi bước.

Tiêu chuẩn của người quân tử: Tam lập, tứ bất và tam giới
0 Bình luận

Người trí tuệ thực sự là người biết phân rõ giữa tình cảm và lợi ích. Khi bàn về lợi ích thì dù là anh em ruột cũng phải tính toán rõ ràng, khi nói đến tình cảm thì tuyệt đối không để lợi ích làm lung lay. Người như thế làm gì cũng thuận!

Người trí tuệ thực sự chính là kiểu: “Trước tiểu nhân, sau quân tử”
0 Bình luận

Thà chơi với tiểu nhân còn hơn kết bạn với ngụy quân tử, đây là điều mà cổ nhân đã dạy. Bởi kẻ trước dễ dò, kẻ sau như bom nổ chậm.

Thà chơi với tiểu nhân còn hơn kết bạn với ngụy quân tử
0 Bình luận

Tin liên quan

Người xưa nói 10 câu thì có đến 8,9 câu trở thành chân lý, ví dụ như lời khuyên: "Tích tiền bất như tích đức, nhàn tọa bất như khán thư" (Tích tiền chi bằng tích đức, ngồi nhàn rỗi chi bằng đọc sách Thánh hiền).

Cổ nhân nói: 'Tích tiền bất như tích đức, nhàn tọa bất như khán thư'
0 Bình luận

Nếu bạn đang thiếu các tài liệu, các bài văn xuất sắc cho hành trình học Ngữ văn của mình thì đừng bỏ qua bài viết này nhé!

Lùi để mà biết - Bài văn đạt điểm 10 của thí sinh Thiên Tân trong kỳ thi Đại học 2013
0 Bình luận

Theo nữ sinh Bắc Ninh tốt nghiệp xuất sắc bằng kép này, việc đại học "còn tận 4 năm" hay "chỉ có 4 năm" là do bạn quyết định.

Đặng Thị Ngoan: 9x Bắc Ninh có 2 bằng tốt nghiệp xuất sắc, bày cách tối ưu 4 năm đại học hiệu quả
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Chữ hiếu ngày nay – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Tiền cho vay được có thể sẽ giúp ai đó khấm khá lên, nhưng cũng có thể gây nên một thảm cảnh gia đình, nhất là trong thời buổi “chữ hiếu ngày nay” đang lắm điều cần bàn.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Lời khuyên của con rể - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Lời nói của con rể khiến tôi không hài lòng, hay nói đúng hơn là thất vọng. Tôi không thể bán nhà cửa để vào viện dưỡng lão ở được...

Đăng Dương
Đăng Dương 3 ngày trước
Người xưa dặn: Có 7 kiểu đàn bà phá nát phúc đức nhà chồng, dù đẹp như tiên cũng tránh lấy 

Theo quan niệm của người xưa thì những kiểu phụ nữ này sẽ tạo nghiệp, ảnh hưởng tới phúc đức gia đạo nhà chồng nên tránh.

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 4 ngày trước
Con riêng của chồng – Câu chuyện nhân văn cảm động

Tôi từng khuyên bạn thân bỏ chồng khi cô ấy phát hiện chồng có con riêng bên ngoài, nhưng đến khi chính mình rơi vào hoàn cảnh ấy tôi lại lưỡng lự không quyết định được.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Người xưa cảnh báo: Mang 3 thứ này vào nhà tài lộc tiêu tan

Có những vật tưởng như vô tri nhưng nếu mang vào nhà sẽ khiến tài lộc tiêu tan, gia đạo lục đục. Dưới đây là 3 thứ tuyệt đối tránh mang vào nhà.

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 5 ngày trước
Bố tôi và những chiếc răng – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Nhìn nụ cười của bố tôi hạnh phúc vô ngần. Đôi khi báo hiếu không cần đến những điều to tát. Chỉ cần cha mình nhai ngon một bữa cơm, cười rạng rỡ không ngại ngùng, là đủ thấy lòng ấm.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
15 chữ khiến phụ huynh phải suy ngẫm: 'Chọn ngành cho con nhưng mình chưa từng hỏi con muốn gì'

15 chữ ngắn gọn nhưng tựa như một lời thức tỉnh để hàng triệu bậc phụ huynh cần ngẫm lại xem mình đã thật sự hiểu con chưa?

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 6 ngày trước
Vì sao người xưa nói 'móng nhà vững chắc, 3 đời thịnh vượng'?

Ở đời, chúng ta sử dụng rất nhiều thứ - có thứ hỏng thì có thể thay được nhưng có những thứ nếu chọn sai thì rất khó sữa chữa, nhất là nhà cửa.

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 6 ngày trước
Khi nào có thời gian – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Chỉ đến khi ngồi suốt đêm bên giường bệnh tôi mới nhận ra cái gọi là “khi nào có thời gian” chính là lời hứa suông lớn nhất đời người.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Triết lý từ chuyện tình trong phim Thiện nữ u hồn: Thiện lương mà không có sức mạnh chỉ là thứ vô dụng!

Phải xem đi xem lại đến vài lần phim "Thiện nữ u hồn", tôi mới để ý đến câu nói: "Thiện lương mà không sức mạnh chỉ là thứ vô dụng".

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 7 ngày trước
Người xưa dặn: Đặt 1 trong 5 vật ở cửa ra vào, gia đình bình an, phú quý kéo đến

Người xưa rất coi trọng phong thủy nhà ở, vì thế đã khuyên hậu thế đặt 5 vật này ở cửa ra vào để đón bình an, phú quý. Đó là những thứ gì?

Đỗ Thu Nga
Đỗ Thu Nga 7 ngày trước
Con có về không? - Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Nhà hàng xóm tưng bừng làm cỗ đón con trai, con gái về chơi dịp lễ. Mẹ sốt ruột cứ ra ngõ ngóng chờ, lòng cứ tự hỏi, không biết con có về không?

Thanh Tú
Thanh Tú 03/05
Cổ nhân dạy: 'Thánh nhân dạy vì bụng không vì mắt'

"Thánh nhân dạy vì bụng không vì mắt" - triết lý sâu xa của cổ nhân, ai hiểu được thì giàu sang phú quý kề cận. 

 Mẹ muốn tái hôn – Câu chuyện nhân văn đáng ngẫm

Ngày mẹ còn trẻ, phơi phới thanh xuân sao không lấy chồng. Giờ đầu hai thứ tóc lại đột ngột muốn tái hôn?

Hải An
Hải An 02/05
Người xưa nói: Gia phong tốt vượng ba đời

"Gia phong tốt vượng ba đời" - chỉ cần duy trì 2 thói quen này, cuộc sống sẽ ngày càng thịnh vượng. 

Mẹ chồng nàng dâu – Câu chuyện đáng suy ngẫm

Vợ chồng tôi kết hôn đã hơn một năm, nhưng mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu không những không cải thiện mà còn xấu đi theo thời gian khiến tôi mệt mỏi vô cùng.

PC Right 1 GIF
Đề xuất