Triết lý ikigai của người Nhật và bí quyết sống lâu trăm tuổi, sống đời viên mãn an nhiên

Triết lý ikigai được coi là bí quyết sống lâu trăm tuổi, sống đời viên mãn an nhiên của người Nhật Bản đã tồn tại cả ngàn năm nay. 

Ikigai là gì?

Ikigai (生き甲斐, [ikiɡai]) là một từ trong tiếng Nhật ám chỉ một hệ tư tưởng lâu đời. Trong tiếng Nhật, iki có nghĩa là sống, và gai có nghĩa là lý do, tức là lý do để sống hay lý do tồn tại. Được biết, hệ tư tưởng này đã xuất hiện từ thời Heian (khoảng năm 794 - 1185), thế nhưng chỉ trong chục năm trở lại đây, nó mới thu hút thêm nhiều sự chú ý.

Ikigai đề cập đến việc có một mục đích trong cuộc sống, giúp cho cuộc đời của một người trở nên đáng giá hơn. Triết lý này giúp ta hướng tới một mục tiêu cụ thể, từ đó khuyến khích người ta thực hiện những hành động tự nguyện và tự phát để đem lại sự hài lòng và cảm thấy cuộc sống này ý nghĩa hơn.

Triết lý sống ikigai đặc biệt nổi tiếng ở Okinawa - nơi được ví là thiên đường biển đảo nằm tại phía Nam nước Nhật. Đây là nơi được mệnh danh là "Vùng đất của người bất tử", bởi người dân tại đây có tỷ lệ tuổi thọ cao nhất cũng như tỷ lệ người sống đến trăm tuổi cao nhất thế giới.

Ikigai - lý do khiến ta thức dậy sáng sớm và lợi ích không ngờ

Trong một buổi diễn thuyết trên TED Talk mang tên "Làm sao để sống hơn 100 tuổi", nhà báo nổi tiếng người Mỹ Dan Buettner đã chia sẻ những đặc trưng lối sống tại 5 Blue Zones - những vùng đất xanh có tỷ lệ tuổi thọ cao nhất thế giới. 5 vùng đất này gồm có: Ikaria tại Hy Lạp, Sardinia ở Ý, Loma Linda tại California, Nicoya ở Costa Rica và Okinawa, Nhật Bản.

Buettner cho biết: "Ở Mỹ, cuộc sống trưởng thành thường được chia làm hai phần: Một là khi lao động, hai là tuổi về hưu. Nhưng ở Okinawa, họ chẳng có từ nào mang nghĩa nghỉ hưu cả, thay vào đó, chỉ có một từ chỉ khái niệm kéo dài xuyên suốt cuộc đời, đó là ikigai. Có thể hiểu, từ này nghĩa là "lý do bạn thức dậy mỗi sáng". 

Ở Okinawa, có vô số các cụ già đã hơn 100 tuổi, vẫn ngày ngày làm việc như khi còn trẻ trung: đó là ngư dân 101 tuổi vẫn ra biển đánh bắt cá 3 lần/tuần cho người nhà, hay là một võ sư karate 102 tuổi vẫn mở lớp dạy võ. Ikigai đã dung hợp vào đời sống thường ngày của người dân nơi đây, hình thành ý thức về mục đích, ý nghĩa và động lực trong cuộc sống.

Theo các nhà nghiên cứu, bí kíp để có tuổi thọ cao và sức khỏe khi về già không chỉ liên quan tới các gen tốt, chế độ ăn uống hay tập thể dục, mà còn liên quan tới việc tìm ra ý nghĩa của cuộc sống.

Một nghiên cứu của đại học Tohoku vào năm 2008 cho thấy, trong số hơn 50.000 người tham gia (độ tuổi 40-79), những người có ikigai trong cuộc sống có tỷ lệ mắc các bệnh tim mạch thấp hơn, nguy cơ tử vong cũng thấp hơn nhiều. Bằng chứng là có tới 95% người tham gia khảo sát có ikigai vẫn sống khỏe mạnh sau 7 năm kể từ thời điểm thực hiện khảo sát so với 85% người không có ikigai. Tất nhiên, đây chỉ là một nghiên cứu đơn lẻ, nhưng nó vẫn là tiền đề cho quan điểm: Có mục đích sống, đời ta sẽ vui vẻ và hạnh phúc hơn.

Đi tìm ikigai trong tâm hồn

Để có thể tìm thấy ikigai trong tâm hồn, trước tiên hãy tự hỏi mình những câu hỏi đơn giản này: "Điều gì khiến ta hạnh phúc? Đâu là lĩnh vực ta giỏi nhất? Ta coi trọng ai và điều gì nhất? Động lực nào khiến ta thức dậy vào buổi sáng?". 

Trong quyển "Đánh thức Ikigai của bạn" (Awakening Your Ikigai), tác giả Ken Mogi (một nhà khoa học thần kinh, giảng viên nổi tiếng ở Nhật Bản) đã chia sẻ 5 bí thuật là trụ cột cốt lõi của ikigai như sau:

Bắt đầu từ những điều nhỏ

Hãy chăm chút từ những điều nhỏ bé trước, thực hiện từng bước một cách cẩn thận. Đây là trụ cột đầu tiên của ikigai, được áp dụng cho mọi việc ta làm trong cuộc sống.

Chẳng hạn, những người nông dân sẽ dành cả cuộc đời mình để làm ra những sản phẩm chất lượng, chăm chút mọi việc từ khi chọn đất trồng cho đến khi cây ra trái. Thực hiện những hành động nhỏ nhặt bằng toàn bộ tâm huyết, những chuyện lớn dù khó khăn mấy cũng có thể nắm được thành công trong tầm tay.

Chấp nhận bản thân mình

Trong cuộc sống, có nhiều người luôn muốn tạo ra một vỏ bọc hoàn hảo, tự đeo cho mình những chiếc mặt nạ cứng nhắc khi ra ngoài. Họ không tìm được cách nào để yêu thương bản thân mình, cũng không thể chấp nhận được chính mình. Với họ, con người gốc luôn là một bản thể kém cỏi, thua cuộc, vì thế họ thường sống trong những vỏ bọc giả tạo mà họ tạo ra để được người khác quý mến.

Thực ra, khi ta chấp nhận được bản thân mình, biết rằng ta là một bản thể đặc biệt duy nhất, ta có thể thấy đời tươi sáng hơn. Trút bỏ những ám ảnh không đáng, nhìn nhận rằng bản thân mình là quan trọng nhất là một yếu tố quan trọng để tìm thấy ikigai. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ khó khăn nhất mà ta phải đối mặt, bởi cảm giác hài lòng với chính con người mình và nhận ra mình xứng đáng rất khó để đạt được.

Hài hòa và bền vững

Thật khó để đạt được mục tiêu nếu ta không có người giúp đỡ, hơn nữa lại còn có quá nhiều kẻ thù. Xung đột chỉ khiến những mối quan hệ của ta với người khác sứt mẻ, căng thẳng, vì thế hãy né tránh những mâu thuẫn, gây gổ với họ.

Hãy thực tập trau dồi và duy trì ý thức cộng đồng, như vậy ta sẽ tạo cho mình một vòng tròn an toàn, gồm những người luôn sẵn lòng hỗ trợ, giúp đã ta vượt qua những gian nan, thử thách của cuộc đời.

Hạnh phúc từ những điều nhỏ bé

Hãy học cách thỏa mãn và vui sướng từ những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống, đó sẽ là động lực thúc đẩy ta thức dậy mỗi sớm mai. Đó là không khí trong lành buổi sáng sớm, một tách trà thơm trước khi đi làm, hay đơn giản chỉ là đi tới cơ quan mà không gặp đèn đỏ một lần nào.

Ken Mogi chia sẻ, khi ông còn học trung học, thói quen mỗi sáng của ông là đi chuyến tàu 6:20 để tới trường, cùng bạn chơi cờ shogi trước lúc vào học. Đó là thói quen nhỏ bé luôn mang đến cho ông niềm vui vô bờ bến khi còn trẻ.

Hiện tại

Đây chính là trụ cột sâu sắc nhất của ikigai, bởi việc tập trung vào hiện tại, lãng quên được quá khứ là điều rất quan trọng. Với nhiều đô vật sumo, tập trung vào hiện tại là điều tiên quyết để họ chuẩn bị tinh thần và sức lực trước những trận đấu. Họ thường đắm chìm trong những phút giây hiện tại của cuộc sống, giúp duy trì trạng thái tinh thần ở mức độ cao nhất và đạt hiệu suất tối ưu.

4 triết lý kinh doanh của người Nhật biến ước mơ thành động lực phát triển, vươn tới thành công