Góc khuất sau ngai vàng: Chuyện "huynh đệ tương tàn" và sự cố "răng cắn lưỡi" của vua Tự Đức

Hồng Bảo là con trưởng của vua Thiệu Trị nhưng không được nối ngôi vua, người đăng cơ là Hồng Nhậm (vua Tự Đức) - vị vua thứ tư của nhà Nguyễn. Ấy nhưng, phía sau ngai vàng của vua là cả một câu chuyện dài, mà cái tì vết án "răng cắn lưỡi" vẫn còn đó.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Nguyễn Phúc Hồng Bảo là người thế nào?

Vua Tự Đức (tên húy là Nguyễn Phúc Hồng Nhậm), lúc nối ngôi có tên là Thì. Ông là con thứ 2 của vua Thiệu Trị và Từ Dũ Hoàng hậu Nguyễn Thị Hằng. Thuở mới lọt lòng, ông mang thể chất yếu ớt, ốm đau liên miên. Ấy nhưng, bù lại vốn dòng con vua cháu chúa nên khi lớn lên, Hồng Nhậm cũng "thông minh vốn sẵn tính trời".

Trong khi đó, anh khác mẹ của Hồng Nhậm là Nguyễn Phúc Hồng Bảo (1825 - 1854), dẫu là con trưởng của vua Thiệu Trị, nhưng mẹ lại là vợ thứ. Khi Hồng Bảo 15 tuổi, năm Canh Tý (1840) đời vua Minh Mạng, được vua ông phong làm Yên Phong đình hầu, Đến năm Quý Mão (1843) khi cha ngồi ngai vàng, Hồng Bảo được phong làm An Phong công. 

Ghi chép về vị Hoàng tử này trong sử sách nhà Nguyễn, rặt toàn thấy việc không hay, đơn cử như Đại Nam thực lục làm chứng. Như tháng 8 năm Tân Sửu (1841), thuộc binh ở phủ của Hồng Bảo là Hứa Văn Tài mạo bằng trát ức hiếp dân Quảng Trị, bị vua sai chém răn, còn Hồng Bảo thì bị tước cả áo mũ. 

vua-tu-duc-va-nghi-van-xung-quanh-cai-chet-cua-hoang-tu-hong-bao-9
Diễn viên Trịnh Tú Trung vào vai Nguyễn Phúc Hồng Bảo trong phim "Phượng Khấu"

Hay tháng 5 năm Ất Tỵ (145) cũng vì thuộc binh trong phủ Hồng Bảo là Hoàng văn Lợi cậy thế bắt người giám khảo phải bị tội chém đầu, còn Bảo không biết quản thuộc hạ nên bị phạt lương 6 tháng. Rõ là quản kẻ hầu trong phủ mình còn không nghiêm thì sao quản được nước. 

Trong mắt vua Thiệu Trị, ấn tượng về người con trưởng này thật không có điểm thiện cảm nào. Vua Thiệu Trị từng nhận xét Hồng Bảo là "học thức nông kém". Còn sử gia nhà Nguyên thì nói Hồng Bảo là người "ít học, chỉ ham vui chơi".

Có lần, tháng 3 năm Giáp Thìn (1844), Hồng Bảo hát xướng trong ngày trai giới, vua giận, quở rằng: "Ngươi học vấn chậm và tối, chỉ thích chơi bời, trái với giáo huấn trong nhà nhiều lắm". Bèn tước lương hai năm". Bởi tài hèn, đức kém, nên vua cha không chăm chút, bồi dưỡng nhiều cho Hồng Bảo, ngôi trời, hẳn đã từ lâu không có sự hiện diện của đứa con cả ham chơi, ít học này.

Cái chết còn nhiều nghi vấn của Hồng Bảo 

Dù là con trưởng nhưng Hồng Bảo không được vua Thiệu Trị truyền ngôi báu cho. Trong di chiếu của vua Thiệu Trị có viết: "Trong các con ta, Hồng Bảo tuy lớn, nhưng vì thứ xuất, ngu độn ít học, chỉ ham chơi, không thể nối nghiệp lớn được. Hoàng tử thứ hai là Hồng Nhậm thông mẫn, ham học, rất giống ta, đáng nối ngôi vua. Hôm qua ta đã phê vào di chiếu để trong long đồng. Các ngươi phải kính noi đó, đừng trái mạng ta!”.

Khi đăng cơ, Phước Tuy công Nguyễn Phúc Hồng Nhậm (vua Tự Đức) đã đối đãi tử tế với Hồng Bảo, chu cấp thêm bổng lộc nhằm đảm bảo vị hoàng huynh này có một cuộc sống sung túc, an nhàn và quên đi khát vọng đoạt ngôi vị. 

vua-tu-duc-va-nghi-van-xung-quanh-cai-chet-cua-hoang-tu-hong-bao-2
Ngai vàng duy nhất còn lại của nhà Nguyễn

Có thể thấy, ngoài phần lương bổng được hưởng như trước đây, hàng năm, vua Tự Đức còn ban cấp thêm cho Hồng Bảo 500 quan tiền và 500 phương gạo. Vua Tự Đức cũng chăm lo thờ phụng Quý tần Đinh Thị Hạnh - mẹ Hồng Bảo như một cử chỉ để tạo niềm tin và thu phục Hồng Bảo cùng gia quyến của ông.

Song Hồng Bảo không vì thế mà quên đi ánh hào quang của ngôi báu. Vì thế, Hồng Bảo vẫn tiếp tục tập hợp bè đảng và tìm cơ hội để mưu phản. 

Xung quanh vụ Nguyễn Phúc Hồng Bảo mưu phản vua Tự Đức, theo nhà nghiên cứu Trần Đức Anh Sơn, trong sách Đại Nam thực lục có ghi chi tiết: "Vì thế, Hồng Bảo vẫn tiếp tục tập hợp bè đảng và tìm cơ hội để mưu phản. 

Chuyện này cũng được sách Quốc triều chánh biên toát yếu lược thuật ngắn gọn rằng: “Năm Giáp Dần thứ 7 (1854), Hồng Bảo mưu nghịch tự tử (vì không được lập cho nên mưu nghịch; khi có tội triều đình đổi ra họ Đinh). Con trai, con gái Hồng Bảo và người dự mưu là Tôn Thất Bật đều bị xóa tên trong sổ Tôn thất”.

Sự cố "răng cắn lưỡi" của vua Tự Đức

Tuy nhiên, do cái chết của Hồng Bảo còn quá nhiều mờ ám nên đương thời còn truyền tụng giai thoại về bài thơ "răng cắn lưỡi" của Nguyễn Hàm Ninh được tác giả Trần Đức Anh Sơn kể lại trong cuốn Huế triều Nguyễn - một cái nhìn (Omega và NXB Thế giới ấn hành): “Chuyện kể rằng trong một dịp vua Tự Đức ban yến cho bá quan văn võ, trong lúc đang ăn bỗng dưng nhà vua cắn phải lưỡi của mình. Là một người hay chữ, giỏi ứng biến vua Tự Đức liền bảo với đình thần là ông muốn nhân việc này để mời các quan làm thơ với chủ đề ‘răng cắn lưỡi’. Ai làm thơ hay sẽ được ban thưởng. Dự yến tiệc hôm ấy có một vị quan tên là Nguyễn Hàm Ninh, quê Quảng Bình. Ông xin đọc bài thơ do ông vừa ứng tác, tựa là Xỉ giảo thiệt ( Răng cắn lưỡi): Sinh ngã chi sơ nhữ vị sinh/Nhữ sinh chi hậu ngã vi huynh/Nhất đường cộng hưởng trân cam vị/Hà nhẫn tương thương cốt nhục tình ( Thuở tớ sinh ra chú chưa sinh/Tớ sinh ra trước tớ là anh/Một nhà chung hưởng bao bùi ngọt/Cốt nhục mà sao nỡ dứt tình)".

vua-tu-duc-va-nghi-van-xung-quanh-cai-chet-cua-hoang-tu-hong-bao-1
Vua Tự Đức

Từ bài thơ ứng tác trên, nhà nghiên cứu Trần Đức Anh Sơn đã phân tích như sau: "Bài thơ quả đúng là miêu tả chuyện răng và lưỡi: lưỡi có trước răng, ắt lưỡi phải là anh và răng phải là em. Cùng nằm ở trong miệng, lẽ ra lưỡi và răng cùng nhau hưởng miếng ngọt bùi. Ai dè răng lại cắn lưỡi. Song thực ra Nguyễn Hàm Ninh muốn mượn chuyện ‘răng cắn lưỡi’ để chê trách việc Tự Đức là em đã giành ngôi báu của anh, lại còn hại chết anh trai của mình”.

Vua Tự Đức nghe xong liền khen "thơ của ngươi tuy hay nhưng giọng điệu xúc xiểm. Ta thưởng cho ngươi 5 lạng bạc nhưng cũng phạt ngươi 3 roi. Nói đoạn sai người mang 5 lạng bạc ban thưởng cho Nguyễn Hàm Ninh, rồi nọc ông ra giữa sân đánh 3 roi” (sách đã dẫn của Trần Đức Anh Sơn, trang 593).

Sau khi Hồng Bảo mất thì năm 1866 xảy ra vụ chính biến mà sử sách vẫn gọi là “loạn Chày vôi” do Đoàn Hữu Trưng - con rể của Tùng Thiện Vương Miên Thẩm, liên kết với hữu quân Tôn Thất Cúc  - một người hoàng phái nắm giữ một phần quân đội triều đình lãnh đạo dân binh, đang xây dựng Vạn niên cơ tuyên bố phế truất vua Tự Đức bất thành, từ đây tình cốt nhục của nhà Hồng Bảo - Hồng Nhậm (vua Tự Đức) lại càng thêm… tan nát.

(T/h Wiki, Báo PLVN, Kiến Thức, Thanh Niên)

Xem thêm: Hoàng Thái hậu Từ Dũ: Thọ gần 100 tuổi, sống qua 10 đời vua Nguyễn

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Tấm ngự bia của vua Tự Đức được chuyển từ Huế vào Tiền Giang để dựng ở khu mộ của ông Phạm Đăng Hưng nhưng thật trớ trêu, phải mất 140 năm nó mới được đặt đúng vị trí mà người ta định đặt từ ngày đầu.

Ly kỳ chuyện tấm ngự bia của vua Tự Đức lưu lạc 140 năm mới được đặt đúng vị trí người ta định đặt ban đầu
0 Bình luận

Dẫu thân xác đã tan vào lòng đất mẹ thế nhưng sự ngưỡng vọng của đời sau với anh Hùng Trương Định thì vẫn còn mãi...

Trương Định - Anh hùng nặng nợ nước non: Khiến quân Pháp 'thất điên bát đảo', còn vua Tự Đức rất nể trọng
0 Bình luận

Vua Tự Đức vốn bị bệnh đậu mùa nên dù có tới 300 bà vợ nhưng không có con. Không có người nối dõi, ông phải chọn 3 con nuôi đều trong hoàng tộc, trong đó có vua Dục Đức sau này.

Vua Tự Đức thương Ưng Đăng nhưng lại truyền ngôi báu cho Ưng Chân, vì sao vậy?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Danh sách 14 nhóm học sinh, sinh viên được miễn học phí

Từ ngày 3/9, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông trong trường công lập sẽ được miễn học phí.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Lễ khai giảng đặc biệt của những “chiến binh nhí” tại Bệnh viện Ung bướu

Buổi khai giảng đặc biệt tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã gây xúc động mạnh cho những người dõi theo các bé. Học sinh trong lớp học là những bệnh nhi đang điều trị tại Bệnh viện Ung bướu. Có nhiều em vừa truyền dịch vừa học.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Góp áo cờ đỏ sao vàng gửi tặng trẻ em vùng cao sau Quốc khánh

Chỉ sau vài giờ đăng bài trên mạng xã hội, Hoàng Dũng đã nhận về gần 300 chiếc áo in hình cờ đỏ sao vàng để gửi tặng các bạn nhỏ vùng cao.

Hải An
Hải An 04/09
Cán bộ xã vượt vùng sạt lở trao quà Quốc khánh cho người dân vui Tết Độc lập

Hơn 2.500 người dân xã biên giới Yên Nhân (Thanh Hóa) đang bị cô lập, sơ tán do lũ quét, các cán bộ xã đã nỗ lực vượt sạt lở để phát quà 2/9 đúng hẹn cho bà con vui Tết Độc lập.

Thanh Tú
Thanh Tú 03/09
Lan toả điều tử tế: Ở lại nhặt rác sau buổi tổng duyệt diễu binh

Sáng 30/8, sau buổi tổng duyệt diễu binh, mẹ con chị Thu Hoài cùng nhiều tình nguyện viên ở lại thu gom rác trên phố Kim Mã, Giảng Võ, góp phần giữ gìn môi trường xanh sạch trong ngày lễ lớn.

Ấm lòng khoảnh khắc bà con cùng nhau nấu cháo, tiếp tế cho người dân ở chung cư ngập nước, mất điện

Thấy cư dân toàn Ecohome 1, phường Đông Ngạc (Hà Nội) bị cô lập do ngập nước, mất điện, người dân ở những tòa nhà xung quanh đã tổ chức nấu cháo, tiếp nước, sẻ chia khó khăn với những người hàng xóm.

Hải An
Hải An 28/08
Danh sách 40 điểm phát bánh, nước miễn phí cho người dân xem diễu binh, diễu hành

Người dân theo dõi các buổi hợp luyện và lễ diễu binh, diễu hành 2/9 sẽ được cấp phát bánh, nước và nhu yếu phẩm miễn phí tại 40 điểm dọc các tuyến trung tâm.

Hải An
Hải An 27/08
Công an Hà Tĩnh xuyên đêm giúp dân ứng phó bão số 5, sẵn sàng khắc phục sau bão

Trong khi bão số 5 đổ bộ trực tiếp vào tỉnh Hà Tĩnh với mưa lớn, gió giật dữ dội, lực lượng Công an các địa phương đã không quản hiểm nguy, kịp thời có mặt tại những điểm nóng, cứu giúp người dân trong hoạn nạn.

Thanh Tú
Thanh Tú 26/08
Hà Tĩnh: Nhiều khách sạn mở cửa miễn phí chung tay giúp bà con tránh bão

Để hỗ trợ người dân tránh trú an toàn, nhiều khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú ở các phường, xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã mở cửa miễn phí để đón người dân sơ tán. 

Thanh Tú
Thanh Tú 25/08
Ấm lòng Hà Nội: Sẵn sàng cho người lạ ngủ nhờ, mượn “view triệu đô” xem diễu binh 2/9

Hòa cùng bầu không khí hân hoan của ngày hội lớn, nhiều người dân Thủ đô sẵn sàng mở cửa nhà, cho người lạ “mượn view”, ngủ nhờ để được theo dõi lễ diễu binh, diễu hành 2/9.

Hải An
Hải An 22/08
Anh tài xế nhanh trí chặt cây đổ do mưa dông, giải tỏa ùn tắc trên phố Hà Nội

Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.

Chân dung 2 người Việt nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao cứu sống 2 trẻ nhỏ chới với giữa biển ở Nhật

Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.

Hải An
Hải An 14/08
Phó trưởng công an xã ở Nghệ An quyên tiền xây tặng 2 căn nhà kiên cố giúp gia đình nghèo có chỗ ở ấm cúng

Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.

Hải An
Hải An 13/08
Đường sạt lở, người dân trong làng dùng võng gánh cụ bà băng rừng đi cấp cứu

Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.

Hải An
Hải An 12/08
Chân dung tài xế taxi cứu sống bé trai bị cát vùi ở Côn Đảo: “Việc mình cứu người là tự nhiên, ai gặp tình huống đó cũng sẽ làm như vậy thôi!”

Bé trai bị vùi trong hố cát sâu ở đặc khu Côn Đảo khi chơi cùng nhóm bạn đã may mắn được tài xế taxi Lê Văn Tý Hon và du khách hợp sức đào bới, đưa ra an toàn.

Hải An
Hải An 09/08
4 mẹ con bị gió dông quật ngã cảm thấy ấm lòng trước sự giúp đỡ của người đàn ông xa lạ

Gặp 4 mẹ con bị gió dông quật ngã giữa đoạn đường vắng vẻ, người đàn ông ở Ninh Bình đã ngay lập tức dừng xe giúp đỡ, hỗ trợ đưa các cháu nhỏ về đến tận nhà. Câu chuyện ấm lòng được chia sẻ trên mạng xã hội đang thu hút sự chú ý của nhiều người.

PC Right 1 GIF
Đề xuất