Từng có một vụ mưu sát nhằm vào Hồ Quý Ly mà chính sử không nhắc đến

Khi đã đăng cơ hoàng đế, Hồ Quý Ly tiếp tục trở thành mục tiêu mưu sát. Tuy nhiên, câu chuyện này chính sử không nhắc đến.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Chính sử chép Hồ Quý Ly bị mưu sát mấy lần?

Hồ Quý Ly tên tự là Lý Nguyên. Tổ tiên vốn họ Hồ, nguyên quán ở vùng Đào Đột đất Diễn Châu (nay thuộc Nghệ An), đến đời thứ 12 là Hồ Liêm dời đến ở hương Đại Lại, đất Ái Châu (nay thuộc Thanh Hóa), làm con nuôi quan Tuyên úy Lê Huấn, từ đấy lấy Lê làm họ mình gọi là Lê Liêm. Quý Ly là cháu bốn đời của Lê Liêm (Hồ Liêm) nên trước khi làm vua có tên là Lê Qúy Ly.

Nhờ có hai người cô ruột là cung phi của vua Trần Minh Tông mà từ dòng ngoại thích, Hồ Quý Ly được vua Trần chú ý, tin dùng. Cũng nhờ tài năng và sự khôn khéo của mình mà Hồ Quý Ly nhanh chóng thăng tiến ở chốn quan trường. Từ Chi hậu tứ cục chánh chưởng lên Khu mật viện đại sứ rồi phong thêm chức Trung tuyên quốc thượng hầu.

Đến năm Kỷ Mùi (1379), thêm chức Tiểu tư không và Nguyên nhung hành Hải tây đô thống chế, tới năm Đinh Mão (1387) được phong Đồng bình chương sự, được ban cho một thanh gươm và một lá cờ đề chữ “Văn võ toàn tài, quân thần đồng đức”...

Vào năm Ất Hợi (1395), Quý Ly giữ chức Nhập nội phụ chính Thái sư, Bình chương quân quốc trọng sự, Tuyên trung vệ quốc đại vương, đeo lân phù bằng vàng...

tung-co-1-muu-sat-nham-vao-ho-quy-ly-ma-chinh-su-khong-nhac-den
Vua Hồ Qúy Ly (Hình minh họa)

Thế lực của Hồ Quý Ly càng lớn, quyền thế khuynh đảo triều cương khiến một số văn võ đại thần phẫn nộ, dũng cảm công khai phản ứng. Bảng nhãn Lê Hiến Giản thẳng thắn chê trách Hồ Quý Ly. Ly giận lắm nhưng để bụng, không nói gì. 

Sách Nam Định tỉnh địa dư chí khi viết về Lê Hiến Giản có đoạn chép như sau: “Hồ Quý Ly chuyên quyền làm ngang, ông cùng Giản Hoàng lo mưu giết Quý Ly. Gặp khi Qúy Ly đi vào phủ công, ông sai môn khách cầm dao đâm Quý Ly, bị Quý Ly bắt được rồi giết. Giản Hoàng ban cho áo quan bằng đồng, quách bằng đá và lễ vật rất hậu để chôn cất".

Dã sử thì cho hay, em Lê Hiến Giản là Lê Hiến Tứ cùng dự mưu giết Hồ Quý Ly nên cũng bị sát hại, cùng bị hành hình ngày 12/12 năm Kỷ Mão – 1399 (thần tích thì ghi là năm Canh Ngọ 1390), thi hài hai người được đưa về chôn cất tại trang Thượng Lao, huyện Tây Chân, phủ Thiên Trường (nay thuộc xã Nam Thanh, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định). Việc mưu sát Quý Ly do Lê Hiến Giản chủ trương theo lệnh của vua Trần.

8 năm sau sự việc này, vua Trần Xương Phù lại tiếp tục tìm cách diệt trừ Hồ Quý Ly. Tuy nhiên, lần này lại tiếp tục thất bại. Thất bại của vua tôi Trần Xương Phù cũng được chính sử bình phẩm như sau: “Vua là người ngu hèn, chẳng biết làm gì, uy quyền ngày một về tay người dưới, xã tắc nghiêng đổ, đến thân mình cũng chẳng giữ được. Thương thay!... Giản Hoàng nhút nhát phải tự lập quyền bính có chủ, mệnh lệnh từ trên ban ra, thì lòng tham của họ Hồ tự phải dẹp đi. Trang Định không tính đến việc ấy; Á Phu cũng không hiểu là vua không có tài cương đoán, lại khuyên vua giết Qúy Ly mà cơ mưu không cẩn thận, để cho nó biết trước. Trang Định lại không quyết đoán sớm, làm lỡ cơ hội, đến nỗi việc hỏng mình chết” (Đại Việt sử ký toàn thư)…

Còn 1 vụ mưu sát Hồ Quý Ly mà chính sử không nhắc đến

Ngoài những vụ mưu sát được nhắc đến trong chính sử, có một vụ mưu sát nhằm vào Hồ Quý Ly không được chính sử nhắc đến. Song theo quyền tụng dân gian, sau này được ghi chéo trong sách Cổ nhân đàm luận thì vụ việc xảy ra khi Ly đã lên ngôi hoàng đế.

Dã sử kể, khi mới cướp ngôi, Hồ Quý Ly thường mượn cớ đi tuần thú để truy tìm, dò xét con cháu nhà Trần để bắt giết. Bấy giờ, nhiều hoàng thân quốc thích họ Trần phải đổi họ để tránh họa sát thân, trong đó có Trần Kiểu là cháu vua Trần Anh Tông. 

Trần Kiểu khi ấy đang lẩn trốn tại nhà một người quen là Phan Thế Thúc ở trại An Giang, huyện Đại An, phủ Thiên Trường (nay là Nam Định). Nghe tin Hồ Quý Ly đang tầm nã con cháu nhà Trần, Trần Kiểu sai người đi mời Vũ Duy Dương, một người bạn gần đó về bàn việc.

Khi Vũ Duy Khương Đến, Trần Kiểu kể lại thảm cảnh của con cháu họ Trần rồi than khóc, nhờ bạn báo thù. Cảm thông trước hoàng cảnh của Trần Kiểu, Vũ Duy Dương nói: "Ngựa gặp Bá Nhạc mới gầm hét khoe tài, người gặp tri kỷ mới liều thân báo đáp, nay ngài ngỏ lời, tôi xin tận trung, dẫu chết cũng cam lòng". 

Nói xong, Vũ Duy Dương ra về. Ngày đêm miệt mài tập luyện võ nghệ nhưng cũng không quên để ý mọi thông tin về Hồ Quý Ly. Mộ hôm dò biết được vua Hồ tuần thú ở phủ Thiên Trường và sắp lên núi Thôi Ngôi để vãn cảnh chùa. Duy Dương nhận thấy đây chính là cơ hội nên đã mang theo ngọn giáo dài, lên núi trước nấp trong bụi rậm chờ, tìm cơ hội mưu sát "nghịch tặc cướp ngôi".

Khi Hồ Quý Ly xuống kiệu đi lên núi cùng đoàn tùy tùng, đợi vua gần đến bụi cây, Vũ Duy Dương bất ngờ nhảy ra đâm một nhát vào mặt. Tuy bị giật mình nhưng Hồ Quý Ly cũng nhanh chóng né được. Mũi giáo đâm trượt qua mũ. Vua Hồ mất đà ngã xuống đất nhưng đám võ sĩ, ngự lâm theo hầu nhanh chóng vực dậy, số khác lao vào bắt được Vũ Duy Dương. 

tung-co-1-muu-sat-nham-vao-ho-quy-ly-ma-chinh-su-khong-nhac-den-0
Thích khách ẩn núp chờ cơ hội ra tay ám toán (Hình minh họa)

Hồ Quý Ly sai người trói nghiến lại tra khảo, bắt Dương khai ra kẻ chủ mưu. Nhưng lúc này Dương lại nói: "Ta cốt báo thù cho con cháu nhà Trần, tiếc là trời không giúp giết được ngươi, thật đáng tức biết bao!”.

Hồ Quý Ly vẫn cố hỏi: "Ngươi nói trả thù, vậy kẻ xưng là con cháu nhà Trần là ai?". Vũ Duy Dương đáp: "Trăm họ nước Nam đều là con cháu nhà Trần cả, sao phải hỏi".

Vua Hồ tức đỏ con mắt, sai người đánh tơi da, nát thịt Vũ Duy Dương. Thế nhưng, Dương nhất định không khai, còn dùng hết sức bình sinh nói rằng: "Trời sai ta giết đứa vô đạo như ngươi, chứ không có ai sai khiến việc này. Muốn chém, muốn giết thì cứ làm, đừng hỏi nhiều nữa!”.

Lúc này, Hồ Quý Ly liền sai người lấy kìm sắt bẻ hết răng để tra khảo nhưng cũng không moi được tin tức gì. Hồ Quý Ly lại sai người chặt hết chân tay, Dương ngất đi, khi tỉnh lại liền nói: "Trời sai ta giết đứa vô đạo như ngươi, chứ không có ai sai khiến việc này. Muốn chém, muốn giết thì cứ làm, đừng hỏi nhiều nữa!”

Hồ Quý Ly đồng ý, ra lệnh cho quân lính tháo gông cùm. Vũ Duy Dương dù bàn chân, bàn tay đã bị chặt mất nhưng vẫn dùng chút sức lực cuối cùng ngoảnh mặt về hướng làng Tức Mặc, đất hương ấp của họ Trần mà lạy hai lạy rồi nói khấn rằng: "Thần thề sống không giết được giặc Hồ thì chết đi cũng xin làm quỷ dữ mà ăn thịt tên nghịch thần tặc tử!”.

Khấn xong liền đập đầu vào đá mà chết. Dù giận Vũ Duy Dương nhưng lại khâm phục ý chí, nghĩa trung nên vua Hồ đã ra lệnh cho người an  táng tử tế.

Còn Trần Kiểu, khi nghe tin mưu sát không thành, bạn thì chết vì nghĩa liền lăn ra khóc thảm thương. Sau đó trốn sang nước Lão Qua (Lào ngày nay). 

Theo chính sử ghi chép, có một người tên Trần Cảo, tự xưng là con cháu vua Trần, vì tránh sự truy sát của nhà Hồ mà trốn vào châu Ngọc Ma, giáp với nước Lão Qua, được thổ quan che giấu. Về sau lấy danh nghĩa tìm lập con cháu họ Trần để thực hiện chính sách giao bang với nhà MInh nên Trần Cảo được bộ chỉ huy nghĩa quân Lam Sơn đón về lập làm vua một thời gian. Phải chăng Trần Kiểu trong dã sử chính là Trần Cảo được nhắc đến trong chính sử?

Những vụ mưu sát nhằm vào Hồ Quý Ly được thuật lại dài ngắn khác nhau nhưng qua đó cũng có thể thấy được tâm lý và thái độ của các tầng lớp nhân dân với nhà Hồ và cá nhân Hồ Quý Ly. Nhìn về tổng quá, thời gian tồn tại ngắn ngủi và sự thất bại của nhà Hồ chứa đựng nhiều vấn đề mà hậu thế cần soi xét, phân tích để từ đó rút ra những bài học có giá trị sâu sắc, muôn đời.

Xem thêm: Hồ Quý Ly, kẻ "đại nghịch bất đạo" hay bậc anh tài bị buộc dùng biện pháp mạnh để cải cách?

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Các sử gia nhận định, Hồ Quý Ly là 1 nhà cải cách táo bạo, có những tư tưởng tiến bộ so với thời đại. Thế nhưng ông cũng có những bước đi nóng vội, thậm chí là sai lầm dẫn đến nhiều phong ba bão táp.

Hồ Quý Ly và cuộc cải cách táo bạo mang tư tưởng tiến bộ nhưng chưa thành công
0 Bình luận

Với chủ trương giải phóng đất nước ít tốn xương máu nhất, Lê Lợi đã lập Trần Cảo làm vua. Tuy nhiên, chỉ 1 cái chết của vị vua bù nhìn này mà Toàn thư có đến 4 thuyết khác nhau. Điều này đủ thấy đây là 1 việc rất nhạy cảm, bí mật.

Bốn thuyết khác nhau về cái chết đầy bí mật của Trần Cảo - vị vua bù nhìn do Lê Lợi dựng lên
0 Bình luận

Cứ như thế cho tới lúc mất, Trần Cụ - thầy giáo vua Trần Minh Tông vẫn quyết thực hiện lời thề của mình theo cách không ai tưởng tượng nổi.

Thầy giáo vua Trần Minh Tông mang tiếng 'người gàn' chỉ vì một lời thề độc
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Xúc động khoảnh khắc con trai gả mẹ 53 tuổi đi lấy chồng: “Dù ở độ tuổi nào, ai cũng xứng đáng có được những hạnh phúc riêng của mình”

Trong ngày cưới, người con trai đã chủ động trao tặng nhẫn vàng, kiềng vàng và bày tỏ lời cảm ơn, biết ơn vì công sinh thành, nuôi dưỡng, cũng như chúc phúc cho mẹ.

Thanh Tú
Thanh Tú 8 giờ trước
Mùa hè tình nguyện đặc biệt của những bạn trẻ Mỹ tại Việt Nam

Dù chỉ mới 16,17 tuổi và không phải là những thợ xây chuyên nghiệp nhưng nhóm bạn trẻ đến từ Mỹ đã không ngại ngần xắn tay áo, khiêng gạch, trộn xi măng giúp người dân Quảng Ngãi xây nhà tình nghĩa.

Hải An
Hải An 13 giờ trước
Hà Nội chi 3.000 tỷ hỗ trợ bữa trưa cho học sinh tiểu học

Từ năm học 2025-2026 tới đây, 768.000 học sinh tiểu học ở Hà Nội, gồm cả công lập và tư thục, sẽ được hỗ trợ 20.000-30.000 đồng bữa ăn trưa mỗi ngày.

Hải An
Hải An 15 giờ trước
Nam sinh đưa em đến điểm thi nhờ người trông hộ đã trúng tuyển vào trường THPT top đầu Hà Nội

Nam sinh Nguyễn Mạnh Đức từng được biết đến với khoảnh khắc đưa em gái đến điểm thi nhờ anh chị tình nguyện viên trong hộ để vào thi lớp 10 đã trúng tuyển vào trường THPT top đầu Hà Nội.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Tin vui: Toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí từ năm 2026

Từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất một lần mỗi năm, theo dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị đang được xây dựng.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Ông ngoại Hà Nội một tay chăm cháu 7 tháng tuổi từ A đến Z khiến cộng đồng mạng trầm trồ

Nhìn khoảnh khắc ông ngoại U70 chăm sóc cháu nhỏ từ bế ru, cho ăn, quấy cháu,… đến chơi cùng cháu cả ngày với thái độ ân cần, yêu thương khiến ai cũng xúc động và ngưỡng mộ.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Cảnh sát Hà Nội huy động ca nô giải cứu nữ sinh viên chới với dưới sông Hồng

Nhận được thông tin một nữ sinh viên nhảy cầu Vĩnh Tuy, chới với dưới dòng nước xiết ở sông Hồng, Cảnh sát PCCC&CNCH đã kịp thời huy động ca nô để giải cứu.

Đăng Dương
Đăng Dương 4 ngày trước
Khoảnh khắc ấm lòng: CSGT kịp thời hỗ đưa tài xế đột quỵ trên cao tốc đi cấp cứu

Phát hiện tài xế xe cẩu bất tỉnh trong cabin trên cao tốc Pháp Vân – Cầu GIẽ, CSGT đã ngay lập tức mở đường, hỗ trợ đưa nạn nhân tới bệnh viện cấp cứu.

Đăng Dương
Đăng Dương 5 ngày trước
Không chờ đủ thủ tục, bác sĩ quyết định phẫu thuật khẩn cấp cho chàng trai “vô danh, ví rỗng”

Chàng trai 20 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, không giấy tờ, không người thân. Không chờ đủ thủ tục, các bác sĩ quyết định mổ khẩn cầu để cứu người trong thời gian vàng.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về

Thấy các cán bộ Kon Tum mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 04/07
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 03/07
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 03/07
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 02/07
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 02/07
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 01/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất