Tướng do tâm sinh, người thiện lương thì tướng mạo hiền lành phúc hậu

Cố nhân từng nói rằng: "Tướng do tâm sinh", câu nói này có ý rằng một người có tâm tính như thế nào thì tướng mạo của họ sẽ như thế ấy. Tướng là chỉ hình dạng khuôn mặt, nhưng đôi khi cũng bao hàm cả cách di chuyển, hoạt động của một con người. Người xưa quan niệm, tâm tư, suy nghĩ và hành động của một người là thứ không thể che giấu được, mà có thể dựa vào các đặc điểm trên khuôn mặt mà nhận ra.

Trong "Tứ khố toàn thư" có câu rằng: "Đừng nhìn tướng mạo người mà trước tiên hãy nghe thanh âm của người ta, đừng nghe thanh âm người mà trước tiên hãy quan sát hành vi của người ta, đừng quan sát hành vi người mà trước tiên hãy xét cái tâm của người ta". Câu này có nghĩa là, cái "tâm" là thứ quyết định "tướng" con người, tâm động thì tướng động, biến hóa của tướng là do biến hóa nội tâm thể hiện ra bên ngoài.

Tướng thay đổi thế nào là do nơi tâm, chẳng hạn sinh ra có cái tướng tốt mà tâm hư thì tướng đó sẽ bị tiêu mất, không có tướng ấy mà tâm hiện hữu thì tướng cũng theo đó mà sinh ra. "Hữu tâm vô tướng, tướng do tâm sinh; hữu tướng vô tâm, tướng tùy tâm diệt" có nghĩa như thế, tướng mạo một người sẽ tùy theo tâm thiện - ác của họ mà biến hóa.

Khuôn mặt là nơi biểu lộ tâm tư, tình cảm của một người chân thực nhất, nhất cử nhất động trong ý niệm của một người sau một thời gian sẽ ngưng đọng trên khuôn mặt. Tâm sinh thì thể động, nội tâm an tĩnh thì thần khí tươi sáng, lạc quan, nội tâm hỗn loạn thì thần khí u tối, trầm đục. 

Chiếu theo quy luật nhân - quả, tâm chính là nhân của tướng, và tướng là quả của tâm. Đối với người già, từng trải, có thể thoạt qua hình tướng, dáng đi, giọng nói mà đoán được tính cách, sở thích và tình trạng sức khỏe của họ. Một người có nội tâm an nhiên, lạc quan, lương thiện thì thần thái ắt sẽ tươi tắn, khoan thái, dung mạo phúc hậu, hiền lành. Mắt không nhìn rõ thì gan có vấn đề, môi tái nhợt thì tính khí bất hòa,... Nhìn thay đổi tướng mạo bên ngoài mà chẩn đoán phần nào bệnh tật là như thế.

Trên thực tế, những người có tính khí vui vẻ, dễ chịu thường có làn da mịn màng, tươi sáng hơn. Những người hay gặp căng thẳng, ức chế, sợ hãi thì da mặt dễ mất đi vẻ sáng bóng, hay nổi mụn, hậm chí xuất hiện nếp nhăn. Tâm tình không tốt kéo dài thì dễ bị mất ngủ, suy nhược thần kinh, cơ thể mệt mỏi. Một số người tinh thần bất ổn hay thấy gương mặt thất thần, nhợt nhạt, còn những người vui vẻ, lạc quan thì gương mặt lại dễ chịu, tươi tắn. Tướng do tâm sinh, những người có các nét không thực sự hoàn hảo, xuất chúng nhưng lại rất mực ưa nhìn, nịnh mắt là như thế.