Dương Nguyễn Hồng Nhung: Nữ tiến sĩ bỏ Mỹ về nước làm thuốc trừ sâu từ cây xoan, chú trọng phát triển nông nghiệp bền vững

"Con nhà người ta" học lên tới tiến sĩ

Dương Nguyễn Hồng Nhung sinh năm 1990, quê ở Vũng Tàu, là con gái trong một gia đình có truyền thống hiếu học. Bố mẹ cô là công chức, giáo viên, luôn khuyến khích các con học hành chăm chỉ. Năm 18 tuổi, sau khi tốt nghiệp THPT với thành tình xuất sắc, 9x Vũng Tàu nhận được học bổng du học ở Mỹ.

Năm 2013, Hồng Nhung tốt nghiệp Đại học chuyên ngành  Chemical Engineering (Kỹ thuật hóa học) hạng summa cum laude với số điểm GPA gần như tuyệt đối 3.95/4.00. Sau đó, cô tiếp tục học lên Thạc sĩ và Tiến sĩ ở Đại học Oklahoma (Mỹ). Cô đặc biệt đam mê nghiên cứu khoa học, thay vì cảm thấy đây là lĩnh vực khô - khó, thì Hồng Nhung lại cảm thấy vô cùng hấp dẫn và đầy cảm hứng.

Với Hồng Nhung, phụ nữ nghiên cứu khoa học có khó, có thể có khổ nhưng không hề khô khan. Cô tâm sự: "Khoa học rộng lớn, tôi đi con đường này mỗi ngày đều thấy học thêm được nhiều điều, nghe được nhiều câu chuyện hay, gặp gỡ nhiều người khác nhau, nên tôi thấy vui chứ không nhọc nhằn gì cả". Sau 10 năm học tập ở Mỹ, nghe theo tiếng gọi của quê hương, nữ tiến sĩ quyết định trở về Việt Nam và tìm hướng đi mới vào năm 2018. Cô được mời công tác, giảng dạy tại Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP.HCM, đồng thời tiếp tục hoạt động nghiên cứu của mình.

Chú trọng nhiên cứu sản phẩm thảo mộc 

Sau khi trở về Việt Nam, Hồng Nhung đã quyết định ở lại và chuyển hướng nghiên cứu từ năng lượng tái tạo và vật liệu ống nano carbon sang các chế phẩm hữu cơ phục vụ nông nghiệp. Cô tâm sự: "Hướng nghiên cứu của tôi là các sản phẩm thảo mộc, tự nhiên. Tôi nhận thấy ở Việt Nam có điều kiện tốt hơn để thực hiện đam mê của mình".

Trong Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ 2 năm 2019 do TW Đoàn tổ chức tại Hà Nội, nữ tiến sĩ đã góp mặt và mang tới một sản phẩm mới. Đó là dự án thuốc bảo vệ thực vật sinh học từ dầu hạt neem và các tinh dầu thảo mộc. Hồng Nhung cho biết, cô có ý tưởng làm thuốc trừ sâu sinh học từ câu chuyện của mẹ mình.

Cô nói: "Ý tưởng bắt đầu từ chính câu chuyện của mẹ tôi, khi hằng ngày phải ngâm rau cả tiếng đồng hồ, ăn trái cây gì cũng phải gọt vỏ". Mẹ của cô vốn bị "ám ảnh" bởi hóa chất độc hại, lo lắng chúng sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe của bản thân và gia đình. Sau khi nghiên cứu, cô giật mình khi thấy tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật ở Việt Nam và sự thiếu quan tâm tới tác hại của nó. 

Sau nhiều lần thảo luận với những người bạn cùng nghiên cứu về thảo dược khi còn ở Mỹ, cô đã nảy ra ý tưởng dùng cây xoan để tạo thuốc trừ sâu sinh học. Ý tưởng của nữ tiến sĩ quê Vũng Tàu ngay lập tức nhận được sự đồng tình và hợp tác nghiên cứu của các nhà khoa học từ Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP HCM, Đại học Ngoại thương Hà Nội...

Nghĩ là làm, Hồng Nhung bắt đầu chọn nguyện liệu là các loại dầu, tinh dầu chiết xuất từ cây neem. Được biết, đây là loại cây có rất nhiều ở Ninh Thuận, Bình Thuận, kháng viêm và trừ sâu bọ rất tốt. Tại Ấn Độ, dầu neem thường được ứng dụng rộng rãi. Chưa kể, nhờ lợi thế thảo mộc đa dạng ở Việt Nam, nhóm nghiên cứu của cô cũng sử dụng các loại thực vật khác như sả, tràm gió, khuynh diệp, đinh hương, hương nhu... vào nghiên cứu.

 Nhóm nghiên cứu dùng hạt để ép lấy dầu neem, rồi nhũ hóa để dầu có thể tan trong nước. Trong quá trình nhũ hóa, họ đã áp dụng nhiều công đoạn khác nhau, trong đó có việc đưa năng lượng sóng siêu âm vào để phá vỡ sự liên kết của các hạt dầu, hình thành kích thước nano từ 1-100 nanomet. Để tránh các hạt nano dính vào nhau, nhóm đưa dung dịch về làm bền ở kích thước nano. Ngoài ra, nhóm cũng đưa vào các chất hũ hóa có thành phần tự nhiên như dầu thực vật, có ác dụng bọc các hạt nano neem khiếm tính thẩm thấu cao hơn, tác dụng trừ sâu tốt hơn. 

Hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững

Được biết, sản phẩm thuốc trừ sâu sinh học đã được phun thử nghiệm trên diện tích trồng chè hơn 1000 m2 ở Bắc Giang. Chế phẩm diệt hiệu quả rầy xanh, nhện đỏ vào mùa đông, ngoài ra còn diệt được bọ cánh ta và bọ trĩ mùa hè. Tiến sĩ Nhung cho hay, thuốc trừ sâu sinh học vẫn còn nhiều điểm yếu, cần nhiều thời gian hơn để phát triển. Cô cho biết: "Nhưng điểm yếu cũng là điểm mạnh, khi thuốc không tồn tại lâu trong môi trường, không tích tụ vào đất, nước, do đó không gây ô nhiễm".

Bên cạnh đó, sản phẩm có giá thành hợp lý từ khoảng 350.000 - 400.000 đồng/lít, tương đương với các loại thuốc trừ sâu sinh học khác trên thị trường. Nhóm nghiên cứu đã nhận được nhiều đơn đặt hàng sản xuất, kì vọng sẽ đưa sản phẩm ra thị trường trong năm 2021. 

ThS Bùi Thị Hồng Hà, Trung tâm Nông nghiệp hữu cơ, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, nanoneem là dự án có nhiều ưu điểm, dễ ứng dụng. Thuốc trừ sâu nanoneem có mùi thơm dễ chịu, có thể ứng dụng trồng ở nhiều loại cây từ cây ăn quả đấy cây lương thực. Tuy nhiên, nhược điểm của nanoneem là không bảo quản được lâu, sau khoảng 6 tháng sẽ bị suy giảm tính chất.

Hiện tại, nhóm nghiên cứu của tiến sĩ Hồng Nhung đang nghiên cứu thêm các sản phẩm dành cho các hộ gia đình trong thành phố, cùng lúc nghiên cứu phát triển mô hình sản phẩm này cho các vườn và nông trại lớn. Cô nhận định: "Nông sản sau thu hoạch có tươi ngon đến mấy nhưng dư lượng hóa chất cao thì rất hại cho sức khỏe người tiêu dùng, mà cũng không thể xuất khẩu được, thiệt hại kinh tế lớn. Nhóm chúng tôi biết đây là con đường dài và mình phải kiên trì, phải chứng minh được sản phẩm của mình tốt thì mới mong giải quyết được vấn đề".

Chia sẻ về dự định tương lai, nữ tiến sĩ cho biết cô hi vọng nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục phát triển sản phẩm tốt hơn nữa, lan tỏa hơn nữa. Là một giáo viên, cô còn còn ấp ủ mong muốn tạo môi trường thực tế cho sinh viên học tập, trải nghiệm nghiên cứu và phát triển sản phẩm. Hồng Nhung tâm niệm: "Tôi quan niệm dù không làm gì thì tuổi trẻ cũng trôi qua nên cứ làm và cứ dấn thân đi, sai thì sửa, ngã thì đứng lên. Chỉ cần mình thấy đáng thì cứ dũng cảm lên và tin rằng những đánh đổi kia sẽ mang lại nhiều món quà bất ngờ, thậm chí hơn cả sự mong đợi ban đầu".

Xem thêm: Ca sĩ một thời làm lãnh đạo quỹ đầu tư nước Mỹ Võ Vũ Thùy My: "Người Việt muốn thành công ở đây phải cố gắng gấp 10 lần người khác"