Động lực khiến 9x Sài Gòn khởi nghiệp từ năm 19 tuổi: "Nếu 5 - 10 năm nữa, lỡ ba mẹ bị gì thì mình có tiền lo cho họ không?"

Ra riêng, bỏ đại học năm 18 tuổi

Vào năm 18 tuổi, Trần Nguyễn Duy Tuấn quyết định ra ở riêng dù ba mẹ cũng ở Sài Gòn. Không muốn suốt ngày phải xin phép, sinh hoạt tự do, 9x chuyển sang dọn ở chung với bạn ngay khi tốt nghiệp cấp 3. Trước kia, Tuấn vốn là một học sinh giỏi, nhưng đến cuối năm cấp 2 thì gặp sự cố và mất đi hứng thú học hành. Hết lớp 12, 9x chỉ vừa đủ điểm tốt nghiệp, nhờ xét tuyển mà đỗ vào đại học FPT.

Thế nhưng vào năm 18 tuổi, sau 3 tháng thì 9x quyết định nghỉ học đại học. Tuấn kể lại: "Thứ nhất, mình quá đam mê việc chế tạo. Thứ 2, nhà mình nghèo, không đủ tiền để mình có thể đi học tiếp. Và thứ 3, một lý do phụ là mình học rất tệ". Bỏ học, lại không có bằng cấp, 9x Sài Gòn bắt đầu đi làm những việc tay chân để kiếm sống.

Công việc đầu tiên của Tuấn là đi làm ở Lotteria, mỗi ngày đều phải dậy sớm làm việc. Quy trình lặp đi lặp lại việc xếp gà vào kho - chuẩn bị bếp - đun nóng dầu - rán gà khiến Tuấn chản nản và nghỉ sau 2 tháng. Sau đó, 9x chuyển sang làm một công việc tay chân khác, tự nhủ rằng "cái level của mình ở đó thì mình chỉ làm được những việc đó thôi".

Không muốn mãi làm công việc chân tay, Duy Tuấn apply vào công ty quảng cáo trên xe ô tô Share Car For Ads làm đóng mộc hợp đồng. 9x Sài Gòn nhớ lại: "Quá trình làm việc ở đây giúp ích mình rất nhiều. Từ việc mình có thể chủ động về thời gian, mục tiêu công việc đến cách làm việc, vận hành,... của sếp khiến mình hiểu ra rằng có nhiều thứ phải học (và bây giờ vẫn đang học) nếu muốn điều khiển một mô hình kinh doanh, rằng không phải cứ có sản phẩm và đem bán xong là xong. Vấn đề không nằm ở đó".

Startup đầu tiên năm 19 tuổi

Năm 2017, Duy Tuấn quyết định mở công ty khởi nghiệp bán bộ thiết bị tự động giúp tiết kiệm điện ở homestay, khách sạn. Đây là sản phẩm được Tuấn và bạn thân tên Khanh cùng chế tạo, bán với giá 5 triệu đồng/bộ thiết bị. Cũng chính với dự án này, 9x đã gặp vấp ngã đầu đời. 

Tuấn nhận lắp đặt sản phẩm cho căn biệt thự ở quận 2, vừa lắp xong thì hoạt động bình thường. Thế nhưng, đến 10h đêm thì khách báo sản phẩm có vấn đề, hai bạn lo lắng nên đã lên sửa ngay sau đó. Tuy nhiên, sản phẩm liên tục gặp lỗi, sau 7 lần sửa chữa vẫn không ổn nên khách yêu cầu nhóm bạn tháo ra và hoàn tiền.

9x nhớ lại, khi đó chị khách nói sẽ chịu 50% số tiền, chỉ yêu cầu trả lại 50%. Thế nhưng, Tuấn đã không hoàn tiền, thậm chí còn cố tình block chị khách. Sau này, Tuấn thừa nhận lúc đó còn quá trẻ, suy nghĩ và đạo đức kinh doanh còn nhiều khiếm khuyết, lại thêm không có tiền để hoàn. Sai lầm này kéo đến sai lầm khác, khiến quá trình startup liên tục gặp vấn đề.

Duy Tuấn tâm sự: "Suốt 2 năm sau, mình sống trong một nỗi lo nơm nớp - nỗi sợ bị bóc phốt. Nhưng càng trưởng thành thì khi nhận ra cái sai, người ta sẽ phải càng tìm cách giải quyết tốt nhất. Đến năm 2020, mình mới đủ can đảm để giải quyết sai lầm này. Mình quay lại xin lỗi chị khách nọ rồi hoàn lại tiền, gồm 100% tiền sản phẩm (5 triệu đồng) và 5 triệu đồng như một khoản đền bù cho người ta vì mình có lỗi. Chị khách cũng rất tử tế, nhận lời xin lỗi và số tiền được bù mà không trách móc hay gì khác".

Chưa kể, khi lập ra công ty khởi nghiệp này, Tuấn còn liên tục gặp nhiều sai lầm khác vì không có kinh nghiệp. Khi startup, 9x chỉ nghĩ tới việc vui mừng vì được làm chủ, chứ không để tâm tới những vấn đề khác. Cậu bạn chia sẻ, cảm giác đăng ký doanh nghiệp là một thứ gì đó rất "to bự", vừa là để cậu chứng tỏ với gia đình rằng mình đã lớn, vừa để thể hiện với bạn bè. 

Tuấn nói thêm: "Nhưng sau 1 thời gian mình thấy việc đó vô nghĩa. Được mọi người ca tụng, gọi vốn thành công, chứng tỏ bản thân,... mọi thứ rất vô nghĩa đối với một doanh nhân. Bởi khi là doanh nhân, việc đầu tiên, mục đích đầu tiên chỉ là kiếm tiền, tất cả những việc khác đều phục vụ cho việc này. 'Kiếm tiền là trên hết, làm sao để kiếm được tiền để trả lương cho người khác, để mình sống' là cái mà sau này mình mới ngộ ra được".

Những lần khởi nghiệp thất bại liên tiếp

Đầu năm 2020, startup của Tuấn hết tiền, cậu bạn bắt đầu đi gọi vốn đầu tư. Khi vừa đi gọi vốn thành công, chắc mẩm sẽ có tiền hoạt động thêm 2 năm nữa thì mọi thứ bỗng sụp đổ. Đại dịch COVID-19 bất ngờ lây lan ở Việt Nam, chỉ sau 3 ngày toàn bộ 100 đơn hàng đã bị hủy. Nguyên do là vì homestay đóng cửa, chưa cần lắp các thiết bị tiết kiệm điện, lại thêm quỹ đầu tư đánh giá portfolio của công ty quá mới. Startup đầu tiên của 9x Sài Gòn đã "bay màu" chỉ sau 1 đêm.

Tuấn tâm sự: "Thật ra sự kiện bệnh nhân số 17 chỉ là cú chốt cho sự thất bại của mình thôi còn thực tế, quá trình đã bắt đầu từ 1 năm trước. Lý do là mình không nhanh, tức là không quyết liệt để triển khai plan và khai thác hết nguồn lực mà mình có. Trong 1 năm (2019 - 2020), mình rất bình thản, không có động lực thúc đẩy phát triển công ty hơn nữa vì thấy quá sướng rồi, thấy mọi thứ đã đâu vào đấy và chỉ cần làm tà tà là đủ. Sau này mình mới nhận ra đó là lý do chính khiến công ty của mình fail".

Thời điểm đó, nhiều đồng nghiệp và nhân viên đã làm việc không lương 2-3 tháng. Chán nản với thất bại, lại thêm tương lai không rõ ràng, cả team đường ai nấy đi, Tuấn quyết định với startup thứ 2. Thấy nhiều người dân phàn nàn giá điện tăng cao khó hiểu, Tuấn cùng một người khác cùng khảo sát và tìm hiểu vấn đề. Thì ra, nguyên do là vì mọi người không quản lý được việc tiêu thụ điện của các thiết bị trong nhà.

Từ đó, hai người nghĩ ra việc làm một thiết bị gắn vào cầu dao tổng, cho biết thông tin tiêu thụ điện và gửi về app riêng. Sau 2 tháng, team đã vận động được khoảng 70-80 đơn hàng. Nhưng lúc này, Tuấn tiếp tục vấp phải sai lầm, khi không chạy tiếp để giao sản phẩm cho khách mà hủy đơn, trả lại tiền rồi nhảy qua tệp khách hàng doanh nghiệp.

Bước đi sai lầm này đã khiến startup thứ 2 của 9x lâm vào cảnh khó khăn. Tuấn kể lại: "Nếu người tiêu dùng thích thì họ mua cái bộp và trả tiền là xong thì doanh nghiệp phải trải qua các phòng ban, các level rồi chờ duyệt rất lâu mới có kết quả. Cuối cùng đến tháng 1/2021, sau 8 tháng làm với doanh nghiệp và gần 1 năm kể từ khi bắt đầu, mình thấy không thể chạy tiếp được nữa nên stop dự án này".

Startp thứ 3 và cú chững vì giãn cách

Sau khi dừng dự án khởi nghiệp thứ 2, Duy Tuấn về làm cho Foodmap - trang thương mại điện tử về nông sản. 6 tháng sau, khi nảy ra ý tưởng mới, anh bạn cùng những thành viên cũ từ startup đầu tiên thử nghiệm sản phẩm có ích cho môi trường. Đó là Coolbrace -  vòng tay có thể làm lạnh hoặc làm ấm cơ thể. 

Tuấn giải thích về sản phẩm như sau: "Đôi khi cơ thể chúng ta cảm thấy quá nóng hoặc quá lạnh thì vấn đề chính mà chiếc vòng tay này giải quyết là giúp cơ thể dễ chịu hơn. Nếu dùng vòng tay này ở một số trường hợp không quá nóng thì nó sẽ giảm thiểu việc sử dụng điều hoà, tức là giảm lượng khí nhà kính thải ra môi trường và tiết kiệm điện".

Ngay trước giãn cách, Tuấn cùng các đồng đội đã chạy thành công chiến dịch gọi vốn cộng đồng, nhận được khoảng 100 sản phẩm pre-order. Vừa chạy dự án khoảng 1 tháng thì đợt dịch tiếp theo bùng ở TP.HCM, phải dừng đến hiện tại. Hiện tại, họ đang chờ hết lockdown để tiếp tục chiến dịch, lấy tiền đặt hàng để sản xuất sản phẩm.

Duy Tuấn tâm sự: "Mình bắt đầu startup với mong muốn kiếm tiền để trả lời cho câu hỏi: 'Nếu 5-10 năm nữa, lỡ ba mẹ bị gì thì mình có tiền lo cho họ không? Mình có tiền làm đám ma cho họ không?'. Hơi tiêu cực nhưng đó là suy nghĩ thật của mình. Và khi bắt đầu dự án đầu tiên mình nghĩ sau 5 năm, mình sẽ thành triệu phú tự thân ở Việt Nam. Nhưng khi gần đạt được cái ngưỡng đó thì mình lại té xuống vực sâu và đến giờ vẫn chưa ngóc đầu lên được. Hiện tại mình đã startup được hơn 4 năm rồi mà mọi việc vẫn chưa đâu vào đâu".

9x cho biết gia đình cậu vốn xuất thân bình thường, thậm chí còn khó khăn. Bố cậu là thợ sơn, mẹ từng làm nghệ sĩ cải lương. Dù mẹ Tuấn khá có tiếng, nhưng bà lại khó tính, không phải ai mời diễn cũng đi. Vì thế, Tuấn mong muốn đi làm từ sớm để có thể tự mua cho ba mẹ 1 ngôi nhà, 1 cái xe và 1 mảnh vườn trồng rau nuôi cá, nuôi chó nuôi mèo. 

Về những sản phẩm của mình, 9x cho biết mình luôn hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường. Từ khi còn bé, khi gặp người vô gia cư hay chó mèo bỏ hoang, cậu đã tự nhủ sẽ xây dựng một nơi để chăm nuôi những con vật đó, cho người vô gia cư chỗ ở, việc làm. Duy Tuấn tâm sự: "Về quyết định bỏ học, nếu được quay ngược thời gian, mình vẫn sẽ bỏ, kể cả là nhà mình có tiền. Bởi chuyện không có tiền chỉ là lý do phụ, cái chính là mình học tệ và không thích đi học". Nói về dự định tương lai, Tuấn hé lộ rằng sẽ đăng kí đi Shark Tank khi chương trình tiếp tục tổ chức, với hi vọng gây quỹ và phát triển dự án.

Những thành tích đáng nể của 9x Sài Gòn Trần Nguyễn Duy Tuấn:

- Founder dự án công nghệ - Coolbrace.

- Giải nhất Vietnam Startup Wheel 2019.

- Chiến thắng 2020 Asia-Pacific Low Carbon Lifestyles Challenge (Lối sống Carbon thấp khu vực châu Á - Thái Bình Dương 2020).

Xem thêm: Ngô Quý Đăng: Chàng trai vàng biết làm tính từ năm 4 tuổi, giành huy chương vàng Olympic toán quốc tế