Câu chuyện về chữ "Hiếu" của cô bé vùng cao
Hôm nay, mình đi vào một quán cơm bình dân gần bệnh viện Yên Bái, gọi một suất cơm với đầy đủ những gì được gọi là “sang nhất”. Ngồi xuống bàn ăn, nhìn đĩa cơm đầy ụ, mình đang nghĩ ăn sao cho hết …

Bỗng một cậu bé cũng bưng một đĩa cơm bước tới ngồi cùng. Gương mặt em hốc hác, làn da ngăm đen. Chiếc áo thổ cẩm mỏng tanh, đôi dép tổ ong chỉ còn chút xíu nữa là đứt hết. Qua cách ăn mặc của em, mình đoán được em là người dân tộc vùng cao.
Mình càng xót xa hơn khi nhìn đĩa cơm chỉ có rau bắp cải luộc, lèo tèo một hai miếng đậu phụ lẫn trong màu trắng của chút xíu cơm.
– Em ăn ít thế?
– Dạ, chỉ 5 nghìn tiền cơm nên được bấy nhiêu thôi anh.
Bất giác, mình nhìn xuống đĩa cơm của mình, đĩa cơm 40 nghìn.
– Em ở đâu, xuống thành phố làm gì?
– Nhà em ở Mù Cang Chải, em xuống chăm mẹ em bệnh trong viện. Bố em đi nương trong rừng sâu, chăm rẫy ngô để bán lấy tiền chữa bệnh cho mẹ.

– Nhưng em ăn ít vậy sao trông nổi mẹ?
– Mỗi bữa em chỉ dám ăn thế này thôi, còn để tiền lo cho mẹ, em ra đây ăn rồi tiện mua cháo cho mẹ luôn.
Vừa nói cậu bé vừa chỉ tay vào chiếc âu nhựa đựng cháo.
– Mẹ em bệnh nặng lắm, người ta bảo phải xuống viện mới chữa được, ở nhà uống thuốc lá cây không khỏi được đâu, nhà em phải bán con trâu rồi, năm nay ngô cũng không được mùa, cái mưa, cái lạnh làm cho cả bản em khổ. Mỗi ngày em chỉ dám tiêu 14 nghìn thôi. 5 nghìn mua cơm ăn bữa trưa này, 2 nghìn cháo sáng cho mẹ, 2 nghìn cháo trưa với 5 nghìn cháo chiều hai mẹ con cùng ăn.
Tự nhiên mình thấy cay sống mũi quá, chẳng lẽ trên đời này nhiều người khổ thế, kẻ ăn không hết người lần chẳng ra. Mình gắp vội mấy miếng thịt sang đĩa cơm cậu bé:
– Em ăn đi, anh không ăn hết được, em cứ ăn tự nhiên, đừng ngại.
Liền tay, mình san phân nửa đĩa cơm sang, mắt cứ nhòa theo đĩa cơm trắng.
– Em cứ ăn hết đi, hết anh lại gọi.
– Em cảm ơn anh, em không ăn hết được, để lát em mang vào cho mẹ ăn cùng.
Đến lúc này, chỉ còn biết trước mặt mình, đĩa cơm đã hóa long lanh. Em còn lo cho cả mẹ trong những lúc đói khát. Em đáng mặt hơn hàng trăm, hàng vạn người ngoài xã hội kia coi cha mẹ chẳng ra gì, mắng chửi, dọa nạt, hay nói đúng hơn là bất hiếu.
– Em còn đi học không, học lớp mấy rồi?
– Em không, em học hết lớp 3 thôi, rồi phải nghỉ, nếu còn đi học thì năm nay em học lớp 6 rồi đấy. Cô giáo ở bản cũng đến nhà khuyên em đi học, nhưng nếu em đi, mẹ em biết làm thế nào, tiền đâu mà đi học. Em thèm cái chữ lắm, muốn đi học lắm, nhưng thôi để khi nào em không nghèo nữa.
Có lẽ thế em ạ, “nghèo” không phải là cái tội, em nghèo tiền bạc, nhưng tấm lòng thì em có dư, anh cũng mong em thoát nghèo, mẹ em sớm khỏi bệnh, chỉ thế thôi, để em được sống đúng với tuổi thơ của mình. Đời còn nhiều mảnh đời cơ cực quá, ai cũng phải bon chen, nhưng ít nhất nhìn vào bản thân mình còn quá may mắn. Cậu bé nhanh chóng ăn và vội đứng dậy:
– Em phải vào đây không mẹ chờ.
Thấy cậu bé vội vàng, mình dúi vào tay cậu một trăm nghìn: “Đây, anh không có nhiều, em cầm lấy mua cháo cho mẹ”. Cậu bé khước từ và không dám nhận. “Không sao đâu, anh cho, coi như anh cho mượn, sau này em giàu, mà có duyên gặp lại thì trả anh cũng được”. Tôi nhanh tay giành chiếc âu đựng cháo của cậu vào bảo bà chủ quán múc đầy một âu rồi đưa cho cậu bé.
– Em cứ vào với mẹ đi, anh thanh toán cho.
Mắt cậu bé rưng rưng, rồi em nhẹ nhàng nói: “Em cảm ơn, cảm ơn anh đã cho em một bữa no bụng, cảm ơn anh!”.
Không em ạ, anh mới phải cảm ơn em, cảm ơn em đã cho anh một cái nhìn về những mảnh đời cơ cực trên bản cao. Hy vọng mọi điều tốt lành sẽ đến với em và gia đình. Sống mũi mình vẫn còn cay khi nghe những gì em nói. Dắt xe khỏi quán, đầu mình còn vương vấn hình ảnh em, một người con hiếu thảo. Mình tự hỏi: “Đến khi nào, mình mới bằng một nửa của em?”.
Xem thêm: Cho con nhà rồi chị ở đâu - Câu chuyện nhân văn sâu sắc
Đọc thêm
Lấy con gái nhà giàu, tôi nghĩ sính lễ không thể qua loa, ít nhất phải có nhẫn kim cương. Thế nhưng, tiền tích góp của bố mẹ chẳng thấm vào đâu, tôi đành giục mẹ đi vay nóng.
Đêm khuya tôi đưa em gái mình vào viện đợi sinh. Ngồi phía trước phòng cấp cứu, tôi thấy một người đàn ông ngoài 60 với vẻ mặt khắc khổ, lo lắng và luôn thấp thỏm nhìn vào trong.
Sau 7 năm ở rể, nuôi con một mình, tôi đau đớn phát hiện đứa bé không cùng huyết thống, là kết quả của việc vợ ngoại tình với người đàn ông khác trước khi qua đời.
Bài mới

Trong Đạo Đức Kinh, Lão Tử đã để lại một câu nói tưởng như nhẹ nhàng, nhưng chứa đựng cả một thế giới quan sâu xa và một cái nhìn thấu suốt về nhân tình thế thái: “Đạo của Trời lấy chỗ dư bù chỗ thiếu, đạo của Người lấy chỗ thiếu bù chỗ dư.” Càng đọc, càng ngẫm, càng thấy rõ nỗi buồn của người xưa khi chứng kiến sự chênh lệch giữa quy luật hài hòa của tự nhiên và cách hành xử đầy thiên lệch của con ngư

Lão Tử nói: “Thượng thiện nhược thủy. Thủy thiện lợi vạn vật nhi bất tranh”. Người có lòng thiện cao nhất thì như nước. Nước khéo làm lợi cho muôn loài mà không tranh giành với ai. Một lời dạy giản dị, nhưng ẩn chứa minh triết sâu sắc về cách sống hài hòa với vạn vật, thuận theo tự nhiên, và giữ mình khiêm nhường mà vẫn vững mạnh.

Cổ nhân xưa có câu: “Kẻ trí chọn bạn như chọn cây để trú, người dại chọn bạn như nhặt củi giữa rừng thấy gì cũng ôm vào, rồi có ngày bị đâm ngược trở lại”. Vậy nên, người khôn ngoan không chỉ học cách tiến tới, mà còn biết khi nào nên rút lui. Dưới đây là ba kiểu người mà bậc trí giả xưa nay luôn tìm cách tránh xa, trong khi kẻ dại lại dễ bị cuốn vào, chuốc lấy khổ đau.

Người xưa nói: “Không mắc kẹt trong sự oán giận là đã đạt được một nửa hạnh phúc” không phải một lời sáo rỗng khuyên người ta “buông bỏ cho nhẹ lòng”, mà là một minh triết sâu sắc về bản chất của hạnh phúc: Hạnh phúc không chỉ đến từ những gì ta có, mà còn đến từ những gì ta không để tâm mình bị trói buộc.

Cổ nhân răn dạy: “Người nuôi dưỡng cây, cây giúp người thịnh vượng” không chỉ là lời nhắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, mà còn là chân lý về sự bền vững, sự trao đi và nhận lại trong cuộc đời.