Gia Cát Lượng chịu thua "kỳ phùng địch thủ" Tư Mã Ý ở điểm nào?

Vào cuối thời Đông Hán, thiện hạ đại loạn, chư hầu khắp nơi nổi dậy tranh cứ. Sau cùng, có ba thế lực hùng mạnh nhất lập nên thế chân vạc nổi tiếng thời Tam Quốc, đó là Tào Ngụy, Thục Hán và Đông Ngô. Để thực hiện giấc mơ giành quyền bá chủ thiên hạ, mỗi thế lực này đều cố gắng chiêu mộ được không ít anh hùng, hào kiệt, mưu sĩ tài danh lúc bấy giờ.

Đặc biệt, trong những cuộc chiến gay cấn giữa Tào Ngụy và Thục Hán, không thể không nhắc đến hai vị quân sư là Tư Mã Ý và Gia Cát Lượng.

Hai người được coi là kỳ phùng địch thủ, đấu với nhau suốt mười mấy năm trời mà chưa phân thắng bại.

Gia Cát Lượng mưu lược hơn người, tính toán khôn khéo, liệu việc như thần, đoán trước được đường đi của đối phương. Còn Tư Mã Ý cũng không phải chỉ đơn thuần là một mưu sĩ, nhà quân sự tầm thường. Ông đã sống sót qua 3 đời Tào gia, nổi danh bởi chữ "nhẫn" và sau cùng là người đặt nền móng cho nhà Tấn thay thế nhà Ngụy.

Có thể nói rằng, Gia Cát Lượng và Tư Mã Ý đều là những nhân tài hiếm có thời Tam Quốc, từng là trụ cột chèo lái hai tập đoàn chính trị nổi danh lúc bấy giờ.

Đáng tiếc, khi cuộc so tài trí vẫn chưa đến hồi ngã ngũ thì Gia Cát Lượng lại bất ngờ qua đời vì bệnh. Điều này khiến nhiều người cảm thấy tiếc nuối.

Sau cùng, thứ để so tài thắng, thua giữa hai người rốt cục chỉ có hậu duệ.

Hậu duệ của Gia Cát Lượng có phải là đối thủ hậu duệ Tư Mã Ý?

Không phải quá tài giỏi hơn người như sư phụ Gia Cát Lượng, hậu duệ của ông lúc này chỉ đang dưới trướng của hoàng đế Lưu Thiện là con trai của Lưu Bị. Vào giai đoạn cuối thời kỳ Tam Quốc, hậu duệ của Tư Mã Ý lại có bước đột phá đáng ngờ.

Họ nắm mọi quyền lực và lập nên nhà Tấn thay cho nhà Ngụy. Đồng thời thống nhất Tam Quốc, khép lại một thời kỳ Tam Quốc loạn lạc, chìm trong biển máu bấy lâu. Có thể nói đây là bước thay đổi rõ rệt nhất của hậu duệ Tư Mã Ý đem đến một thời đại mới cho nhân loại.

Về phương diện cầm quân, Gia Cát Lượng và Tư Mã Ý được người đời sau đánh giá là khá ngang tài, ngang sức. Vậy, đâu là nguyên nhân tạo ra sự khác biệt ở hậu duệ của hai nhân tài này?

Câu trả lời đó là do cách dạy con cái.

Xét về phương diện dạy con, Gia Cát Lượng dường như lép vế hơn so với đối thủ là Tư Mã Ý.

Tư Mã Ý có cách dạy con khác biệt

Vấn đề thứ nhất là do Gia Cát Lượng không có nhiều con trai như Tư Mã Ý. Ông chỉ có con trai là Gia Cát Chiêm và một con trai nuôi là Gia Cát Kiều (con trai của Gia Cát Cẩn, anh của Gia Cát Lượng). Do Gia Cát Lượng qua đời trước Tư Mã Ý nên con trai là Gia Cát Chiêm sau này chỉ được là tướng của Thục Hán, sự nghiệp cũng không có gì nổi bật.

Năm 263, Gia Cát Chiêm tiến hành thống lĩnh quân Thục Hán chặn đánh quân Tào do Đặng Ngải và Chung Hội chỉ huy. Nhưng kết quả lại thất bại, Gia Cát Chiêm và con trai là Gia Cát Thượng tử trận.

Về Tư Mã Ý, ông có đến 9 người con trai, vì vậy mà không quá bất ngờ khi con trai của Tư Mã Ý đều có sự nghiệp đáng ngưỡng mộ. Những người con của Tư Mã Ý đều được cha rèn giũa từ nhỏ, không những vậy họ còn được Tư Mã Ý dạy võ nghệ, truyền đạt kinh nghiệm chiến đấu từ cha nên con trai của ông đều có tố chất lãnh đạo, tiêu biểu là Tư Mã Chiêu và Tư Mã Siêu.

Vấn đề thứ hai là cách giáo dục mà các con của Gia Cát Lượng và Tư Mã Ý tiếp nhận là khác nhau.

Tư Mã Ý năm xưa luôn bị nhà Tào Ngụy đề phòng nên hành sự luôn kiên nhẫn, không hề lung lay ý chí. Tư Mã Sư và Tư Mã Chiêu lớn lên trong môi trường này, hơn nữa nhiều lần được cùng cha tham gia vào các chiến trận. Do đó, hai người đã học hỏi được rất nhiều, xuất sắc về nhiều mặt, đặc biệt là biết hướng tầm nhìn đến đại cục.

Ngược lại, do là bậc trung thần hết lòng "cúc cung tận tụy" phục vụ cho nhà Thục Hán, nên cách giáo dục con cái của Gia Cát Lượng cũng chịu ảnh hưởng phần nào. Hơn nữa, dù thường xuyên viễn chinh nhưng Gia Cát Lượng lại không tạo điều kiện cho con trai có cơ hội trải nghiệm, học hỏi. Do không được cha dành nhiều thời gian chỉ bảo nên Gia Cát Chiêm không có nhiều kinh nghiệm thực chiến.

Không những vậy, ngay từ đầu tập đoàn chính trị Thục Hán vốn đã không mạnh bằng Đông Ngô và Tào Ngụy. Gia Cát Lượng lại qυα đờι khá sớm khiến cho đại cục của Thục Hán biến động lớn, chưa kịp tìm người thay thế.

Ngược lại Tư Mã Ý lại sống thọ hơn Gia Cát Lượng rất nhiều, đồng thời cũng nắm mọi quyền hành trong tay, tạo nền móng vững chắc cho con cháu sau này.

Năm 265, Tấn Vương Tư Mã Viêm (tức cháu nội của Tư Mã Ý) đã phế truất Tào Hoán, chính thức lên ngôi hoàng đế, lập ra nhà Tấn, sử gọi là Tấn Vũ Đế.

Ông đã truy tôn thụy hiệu cho ông nội Tư Mã Ý là Tuyên hoàng đế, miếu hiệu là Cao Tổ, hoàng đế khai quốc của nhà Tấn; đồng thời truy tôn cha Tư Mã Chiêu là Văn hoàng đế, miếu hiệu là Thái Tổ.

Từ kết cục này rõ ràng có thể thấy được sự vượt trội của hậu duệ Tư Mã Ý so với hậu duệ của Gia Cát Lượng. Đối với ván cờ hậu duệ này, đúng là Gia Cát Lượng đã thua kém so với Tư Mã Ý.

Đọc thêm: Tài trí ngang cơ Gia Cát Lượng, vì sao Bàng Thống dễ dàng tử trận trên sa trường?