Trần Nguyên Đán đã cố gắng giữ cơ nghiệp nhà Trần thế nào?

Trần Nguyên Đán là một trong những vị quan có tâm, có tầm. Khi nhà Trần bước vào thời kỳ suy vi, ông đã cố gắng vận dụng tài học và tài xem tử vi của mình để giữ cơ nghiệp. Thế nhưng, mọi sự không thành.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Trần Nguyên Đán thuộc dòng dõi Hoàng thân quốc thích nhà Trần, tổ 4 đời là Chiêu Minh Vương Trần Quang Khải (con vua Trần Thái Tông); ông nội là Văn Túc Vương Trần Đạo Tái học giỏi nổi tiếng.

Vào năm 14 tuổi, ông đỗ Bảng nhãn; thân phụ ông là Uy Túc công Trần Văn Bích giữ chức Nhập nội Thái bảo. Ông thích tìm hiểu về Đạo gia. Đặc biệt có tài xem tử vi. Tài này được truyền từ thời Huệ túc phu nhân. Ông cũng là người đặt nền móng sơ khai đầu tiên cho ngành thiên văn Việt Nam.

Tác phẩm "Bách thế thông kỉ thư" của Trần Nguyên Đán có ghi chép những nghiên cứu về thiên văn, chuyển động của các hành tinh cũng như các hiện tượng thiên văn dẫn đến những biến chuyển ở nhân loại từ cổ đại đến tận thời nhà Trần. Tiếc rằng, sau khi quân Minh đánh bại nhà Hồ đã hủy mất quyển sách quý giá này.

Sách "Nam ông mộng lục" của Hồ Nguyên Trừng có viết rằng: "Ông thông hiểu lịch pháp, thường xem sách thông kỷ trăm đời, ngược lên khảo đến Giáp Thìn vua Nghêu, vua Thuấn xuống nhà Tống, nhà Nguyên, vạch ra vận hành tiền độ của Mặt trăng, Mặt trời giao dung so với thời xưa rất phù hợp".

Tran-Nguyen-Dan-da-co-gang-giu-co-nghiep-nha-Tran-the-nao-0
Trần Nguyên Đán là vị quan am hiểu thời thế

Ông còn tự đặt hiệu cho mình là "Băng Hồ Tử" mang ý nghĩa là người có tấm lòng trắng như tuyết. Ông làm quan đến Ngự sử Đại phu, là chức quan chuyên can gián vua.

Trần Nguyên Đán được biết đến là vị quan hết mực vì dân vì nước. Sinh thời, ông luôn cố gắng làm những việc có lợi nhất để giữ vững cơ nghiệp nhà Trần. 

Sử chép, thời vua Dụ Tông, ông là người ham ăn chơi, không lo lắng cho xã tắc, cũng không có con nối dõi. Năm 1368, vua mất, cháu là Trần Nhật Lễ lên ngôi. Đây là con của Cung Túc vương Trần Nguyên Dục.

Về xuất thân của Trần Nhật Lễ, sử sách có chép rằng: Khi Trần Nguyên Dục lấy mẹ của Nhật Lễ thì bà đang mang thai với người họ Dương và sau này sinh ra Nhật Lễ.

Trong Đại Việt sử ký toàn thư có ghi chép: Nhật Lễ là "con người phường chèo tên là Dương Khương, mẹ của Nhật Lễ hiệu là Vương mẫu (khi ra làm trò có bản tuồng 'Vương mẫu hiến bàn đào', mẹ Nhật Lễ đóng vai Vương mẫu cho nên gọi thế) đương có thai, Dục ham sắc đẹp lấy làm vợ". "Ngày Vua, vì không có con, xuống chiếu đón NHật Lễ vào nối đại thống... Ngày 16 (tháng 6 năm Kỷ Dậu), Hiến Từ hoàng thái hậu sai người đón Nhật Lễ lên ngôi".

Khi ấy trong triều hầu như không ai đồng ý Nhật Lê đăng cơ. Vì không phải là con ruột của Cung Túc vương Trần Nguyên Dục. Song Hiến Từ Thái hậu lại muốn thực hiện theo đúng ý của vua Trần Dụ Tông.

sau khi lên ngôi, Trần Nhật Lễ rượu chè bê tha, ham chơi bỏ bê triều chính. Không chỉ thế Nhật Lễ còn muốn lấy lại họ Dương, gọi là Dương Nhật Lễ, khiến nhà Trần nguy cơ bị mất.

Tran-Nguyen-Dan-da-co-gang-giu-co-nghiep-nha-Tran-the-nao-8
Bà Hoàng truyền lệnh lập vua mới (Hình minh họa)

Trong Khâm định Việt sử thông giám cương mục có chép rằng: Nhật Lễ "ngày ngày rượu chè, dâm dật, trăm sự chơi bời, hay bày ra các trò tạp kỹ, thân cận suồng sã với lũ tiểu nhân, muốn đổi lại họ là Dương. Người tôn thất và các quan đều thất vọng". 

Biết chuyện, Trần Nguyên Đán nhiều lần khuyên can Nhật Lễ, gửi cả tấu trình nhưng Nhật Lễ đều không đoái hoài. Biết nếu tiếp tục nhà Trần sẽ mất, Trần Nguyên Đán liền từ quan giúp Cung Định Đại Vương Trần Phủ (tức vua Trần Nghệ Tông sau này) tập hợp lực lượng.

Thái hậu Hiến Từ sau này cũng hối hận vì đã để Nhật Lễ lên ngôi. Bà tìm nhiều cách để thay người khác. Biết chuyện Nhật Lễ bèn hạ độc giết chết Thái hậu ở trong cung.

Lúc này, tôn thất nhà Trần không ai ngồi yên được. Tháng 9 Âm lịch năm 1370, một số Hoàng thân làm cuộc binh biến nhằm lật đổ Nhật Lễ nhưng bất thành. Nhật Lễ đưa quân đi truy bắt phản loạn nhà Trần ở khắp nơi, nhiều Hoàng thân bị xử tử khiến người người sợ hãi.

Lúc này, Trần Phủ có con gái được làm Hoàng hậu nên có ý không tham gia. Nhưng được Trần Nguyên Đán cùng Thiên Ninh công chúa (con vua Minh Tông) thuyết phục nên đồng ý tiếp tục xây dựng lực lượng. Cuối cùng, Trần Nguyên Đán cùng Thiên Ninh công chúa tập hợp các Hoàng thân nhà Trần thành một khối thống nhất.

Vào tháng 11 Âm lịch năm 1370, quân của các Tôn thất nhà Trần đánh vào kinh thành, bắt được Nhật Lễ, đưa Cung Định vương Trần Phủ lên ngôi, hiệu là Nghệ Tông.

Khi nhà Trần đã ổn định hơn, công chúa Thiên Ninh không màng danh lợi về Thái ấp của mình. Trần Nguyên Đán lập công lớn được phong làm Tư đồ phụ chính tương đương với Tể tướng. Đến đời vua Duệ Tông, ông được ban tước Chương Túc Quốc Thượng hầu.

Trong bối cảnh nhà Trần suy vi, Trần Nguyên Đán đã cố gắng chống giữ. Nguyễn Trãi đã mô tả tằng: "Vững tay lái trong cơn sóng gió, chống nhà siêu giữa lúc phong ba. Chỉ trong ít năm mà trong nước bình trị. Người trong nước đều khen là hiền tướng, từ đứa trẻ thơ đến người lính tốt cũng đều biết tiếng”.

Xem thêm: Loạt tiên đoán ứng nghiệm của vị tể tướng cố giữ cơ nghiệp nhà Trần [Kỳ 1]: Nhìn thấu dã tâm của Hồ Quý Ly

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Thời phong kiến, bề tôi, thần dân gọi vua là "bệ hạ", nhưng ở thời nhà Trần, vua xuống chiếu cho thiên hạ gọi mình với danh xưng lạ thường là "quốc gia".

Nhà Trần - triều đại duy nhất trong sử Việt có cách gọi vua khác thường
0 Bình luận

Công chúa Thiên Ninh (Ngọc Tha) là người có công cứu nhà Trần khỏi bờ vực diệt vong. Nhưng khi được ghi công, ban chức, ban thưởng thì nàng không màng, chỉ xin về thái ấp ở ẩn.

Sử Việt có nàng công chúa 'to gan lớn mật' dám khởi binh giết chết kẻ cướp ngôi nhà Trần
0 Bình luận

Sử gia phong kiến thường chỉ trích vua Trần thất tín khi bắt Ô Mã Nhi đền tội bất chấp yêu cầu của triều Nguyên. Thậm chí còn đem so sánh việc Lê Thái Tổ tha cho quân Minh về nước sau này.

Vì sao sử gia phong kiến không tiếc lời chê trách vua Trần thất tín?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Khoảnh khắc ấm lòng: CSGT kịp thời hỗ đưa tài xế đột quỵ trên cao tốc đi cấp cứu

Phát hiện tài xế xe cẩu bất tỉnh trong cabin trên cao tốc Pháp Vân – Cầu GIẽ, CSGT đã ngay lập tức mở đường, hỗ trợ đưa nạn nhân tới bệnh viện cấp cứu.

Đăng Dương
Đăng Dương 24 giờ trước
Không chờ đủ thủ tục, bác sĩ quyết định phẫu thuật khẩn cấp cho chàng trai “vô danh, ví rỗng”

Chàng trai 20 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, không giấy tờ, không người thân. Không chờ đủ thủ tục, các bác sĩ quyết định mổ khẩn cầu để cứu người trong thời gian vàng.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về

Thấy các cán bộ Kon Tum mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 4 ngày trước
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Bé gái bị co giật trên chuyến bay được bác sĩ cấp cứu kịp thời

Trên chuyến bay từ TP.HCM đến Hà Nội, một bé gái xuất hiện tình trạng co giật do hạ canxi máu - một rối loạn điện giải nguy hiểm, đã được các bác sĩ có mặt tái đó hỗ trợ cấp cứu thành công.

Hải An
Hải An 30/06
Lớp học bơi miễn phí suốt gần một thập kỷ giữa lòng Cần Thơ

Cứ vào dịp hè các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại Cần Thơ lại rủ nhau đến lớp học bơi miễn phí của cô Quý tại hồ bơi Nhiệt điện Trà Nóc.

Ấm lòng 900 suất ăn mời thí sinh, phụ huynh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Hội phụ nữ xã Trung Giã, Xuân Giang, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã nấu gần 900 suất ăn miễn phí để mời thí sinh và phụ huynh trong ngày diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Hải An
Hải An 27/06
Chủ quán Bạc Liêu miễn phí bữa sáng và trưa cho các sĩ tử thi tốt nghiệp THPT

Trong những diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, anh Trương Nguyễn Minh Tuấn (50 tuổi, TP.Bạc Liêu) – chủ quán chay đã miễn phí bữa sáng, trưa kèm chè đậu đỏ để tiếp sức các thí sinh.

Hải An
Hải An 27/06
Trường học ở Hà Nội thuê xe khách đưa hơn 500 thí sinh đến điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Vì muốn đảm bảo an toàn cho hơn 500 sĩ tử tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, một trường học ở Hà Nội đã thuê 12 xe khách 16 chỗ đưa đến điểm thi. Bên cạnh đó trường còn bố trí cho các bữa ăn sáng, ăn trưa cho các thí sinh tại điểm thi.

Hải An
Hải An 26/06
Bức tâm thư xúc động người cha viết gửi 2 ân nhân ngày con gái đậu trường chuyên

Sau khi đăng tải bức tâm thư với tiêu đề “Lời cảm ơn đến những người tốt lặng lẽ” lên mạng xã hội, bài viết của người cha vừa có con thi lớp 10 đã nhận về hàng ngàn lượt tương tác.

Hải An
Hải An 25/06
Xuống Hà Nội khám bệnh, người phụ nữ bị lừa nhẵn túi bởi “người quen” may thay lại nhận được phép màu từ những người xa lạ

Bị lừa hết tiền trong túi khi xuống Hà Nội khám bệnh bởi một người phụ nữ tự xưng là “quen người nhà của chị”, may mắn thay chị H.T.Trang (41 tuổi, dân tộc Tày, quê Bắc Kạn) đã được bệnh viện và nhiều người giúp đỡ.

Hải An
Hải An 25/06
PC Right 1 GIF
Đề xuất