Trần Nguyên Đán đã cố gắng giữ cơ nghiệp nhà Trần thế nào?

Trần Nguyên Đán là một trong những vị quan có tâm, có tầm. Khi nhà Trần bước vào thời kỳ suy vi, ông đã cố gắng vận dụng tài học và tài xem tử vi của mình để giữ cơ nghiệp. Thế nhưng, mọi sự không thành.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Trần Nguyên Đán thuộc dòng dõi Hoàng thân quốc thích nhà Trần, tổ 4 đời là Chiêu Minh Vương Trần Quang Khải (con vua Trần Thái Tông); ông nội là Văn Túc Vương Trần Đạo Tái học giỏi nổi tiếng.

Vào năm 14 tuổi, ông đỗ Bảng nhãn; thân phụ ông là Uy Túc công Trần Văn Bích giữ chức Nhập nội Thái bảo. Ông thích tìm hiểu về Đạo gia. Đặc biệt có tài xem tử vi. Tài này được truyền từ thời Huệ túc phu nhân. Ông cũng là người đặt nền móng sơ khai đầu tiên cho ngành thiên văn Việt Nam.

Tác phẩm "Bách thế thông kỉ thư" của Trần Nguyên Đán có ghi chép những nghiên cứu về thiên văn, chuyển động của các hành tinh cũng như các hiện tượng thiên văn dẫn đến những biến chuyển ở nhân loại từ cổ đại đến tận thời nhà Trần. Tiếc rằng, sau khi quân Minh đánh bại nhà Hồ đã hủy mất quyển sách quý giá này.

Sách "Nam ông mộng lục" của Hồ Nguyên Trừng có viết rằng: "Ông thông hiểu lịch pháp, thường xem sách thông kỷ trăm đời, ngược lên khảo đến Giáp Thìn vua Nghêu, vua Thuấn xuống nhà Tống, nhà Nguyên, vạch ra vận hành tiền độ của Mặt trăng, Mặt trời giao dung so với thời xưa rất phù hợp".

Tran-Nguyen-Dan-da-co-gang-giu-co-nghiep-nha-Tran-the-nao-0
Trần Nguyên Đán là vị quan am hiểu thời thế

Ông còn tự đặt hiệu cho mình là "Băng Hồ Tử" mang ý nghĩa là người có tấm lòng trắng như tuyết. Ông làm quan đến Ngự sử Đại phu, là chức quan chuyên can gián vua.

Trần Nguyên Đán được biết đến là vị quan hết mực vì dân vì nước. Sinh thời, ông luôn cố gắng làm những việc có lợi nhất để giữ vững cơ nghiệp nhà Trần. 

Sử chép, thời vua Dụ Tông, ông là người ham ăn chơi, không lo lắng cho xã tắc, cũng không có con nối dõi. Năm 1368, vua mất, cháu là Trần Nhật Lễ lên ngôi. Đây là con của Cung Túc vương Trần Nguyên Dục.

Về xuất thân của Trần Nhật Lễ, sử sách có chép rằng: Khi Trần Nguyên Dục lấy mẹ của Nhật Lễ thì bà đang mang thai với người họ Dương và sau này sinh ra Nhật Lễ.

Trong Đại Việt sử ký toàn thư có ghi chép: Nhật Lễ là "con người phường chèo tên là Dương Khương, mẹ của Nhật Lễ hiệu là Vương mẫu (khi ra làm trò có bản tuồng 'Vương mẫu hiến bàn đào', mẹ Nhật Lễ đóng vai Vương mẫu cho nên gọi thế) đương có thai, Dục ham sắc đẹp lấy làm vợ". "Ngày Vua, vì không có con, xuống chiếu đón NHật Lễ vào nối đại thống... Ngày 16 (tháng 6 năm Kỷ Dậu), Hiến Từ hoàng thái hậu sai người đón Nhật Lễ lên ngôi".

Khi ấy trong triều hầu như không ai đồng ý Nhật Lê đăng cơ. Vì không phải là con ruột của Cung Túc vương Trần Nguyên Dục. Song Hiến Từ Thái hậu lại muốn thực hiện theo đúng ý của vua Trần Dụ Tông.

sau khi lên ngôi, Trần Nhật Lễ rượu chè bê tha, ham chơi bỏ bê triều chính. Không chỉ thế Nhật Lễ còn muốn lấy lại họ Dương, gọi là Dương Nhật Lễ, khiến nhà Trần nguy cơ bị mất.

Tran-Nguyen-Dan-da-co-gang-giu-co-nghiep-nha-Tran-the-nao-8
Bà Hoàng truyền lệnh lập vua mới (Hình minh họa)

Trong Khâm định Việt sử thông giám cương mục có chép rằng: Nhật Lễ "ngày ngày rượu chè, dâm dật, trăm sự chơi bời, hay bày ra các trò tạp kỹ, thân cận suồng sã với lũ tiểu nhân, muốn đổi lại họ là Dương. Người tôn thất và các quan đều thất vọng". 

Biết chuyện, Trần Nguyên Đán nhiều lần khuyên can Nhật Lễ, gửi cả tấu trình nhưng Nhật Lễ đều không đoái hoài. Biết nếu tiếp tục nhà Trần sẽ mất, Trần Nguyên Đán liền từ quan giúp Cung Định Đại Vương Trần Phủ (tức vua Trần Nghệ Tông sau này) tập hợp lực lượng.

Thái hậu Hiến Từ sau này cũng hối hận vì đã để Nhật Lễ lên ngôi. Bà tìm nhiều cách để thay người khác. Biết chuyện Nhật Lễ bèn hạ độc giết chết Thái hậu ở trong cung.

Lúc này, tôn thất nhà Trần không ai ngồi yên được. Tháng 9 Âm lịch năm 1370, một số Hoàng thân làm cuộc binh biến nhằm lật đổ Nhật Lễ nhưng bất thành. Nhật Lễ đưa quân đi truy bắt phản loạn nhà Trần ở khắp nơi, nhiều Hoàng thân bị xử tử khiến người người sợ hãi.

Lúc này, Trần Phủ có con gái được làm Hoàng hậu nên có ý không tham gia. Nhưng được Trần Nguyên Đán cùng Thiên Ninh công chúa (con vua Minh Tông) thuyết phục nên đồng ý tiếp tục xây dựng lực lượng. Cuối cùng, Trần Nguyên Đán cùng Thiên Ninh công chúa tập hợp các Hoàng thân nhà Trần thành một khối thống nhất.

Vào tháng 11 Âm lịch năm 1370, quân của các Tôn thất nhà Trần đánh vào kinh thành, bắt được Nhật Lễ, đưa Cung Định vương Trần Phủ lên ngôi, hiệu là Nghệ Tông.

Khi nhà Trần đã ổn định hơn, công chúa Thiên Ninh không màng danh lợi về Thái ấp của mình. Trần Nguyên Đán lập công lớn được phong làm Tư đồ phụ chính tương đương với Tể tướng. Đến đời vua Duệ Tông, ông được ban tước Chương Túc Quốc Thượng hầu.

Trong bối cảnh nhà Trần suy vi, Trần Nguyên Đán đã cố gắng chống giữ. Nguyễn Trãi đã mô tả tằng: "Vững tay lái trong cơn sóng gió, chống nhà siêu giữa lúc phong ba. Chỉ trong ít năm mà trong nước bình trị. Người trong nước đều khen là hiền tướng, từ đứa trẻ thơ đến người lính tốt cũng đều biết tiếng”.

Xem thêm: Loạt tiên đoán ứng nghiệm của vị tể tướng cố giữ cơ nghiệp nhà Trần [Kỳ 1]: Nhìn thấu dã tâm của Hồ Quý Ly

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Thời phong kiến, bề tôi, thần dân gọi vua là "bệ hạ", nhưng ở thời nhà Trần, vua xuống chiếu cho thiên hạ gọi mình với danh xưng lạ thường là "quốc gia".

Nhà Trần - triều đại duy nhất trong sử Việt có cách gọi vua khác thường
0 Bình luận

Công chúa Thiên Ninh (Ngọc Tha) là người có công cứu nhà Trần khỏi bờ vực diệt vong. Nhưng khi được ghi công, ban chức, ban thưởng thì nàng không màng, chỉ xin về thái ấp ở ẩn.

Sử Việt có nàng công chúa 'to gan lớn mật' dám khởi binh giết chết kẻ cướp ngôi nhà Trần
0 Bình luận

Sử gia phong kiến thường chỉ trích vua Trần thất tín khi bắt Ô Mã Nhi đền tội bất chấp yêu cầu của triều Nguyên. Thậm chí còn đem so sánh việc Lê Thái Tổ tha cho quân Minh về nước sau này.

Vì sao sử gia phong kiến không tiếc lời chê trách vua Trần thất tín?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Danh sách 14 nhóm học sinh, sinh viên được miễn học phí

Từ ngày 3/9, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông trong trường công lập sẽ được miễn học phí.

Hải An
Hải An 9 giờ trước
Lễ khai giảng đặc biệt của những “chiến binh nhí” tại Bệnh viện Ung bướu

Buổi khai giảng đặc biệt tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã gây xúc động mạnh cho những người dõi theo các bé. Học sinh trong lớp học là những bệnh nhi đang điều trị tại Bệnh viện Ung bướu. Có nhiều em vừa truyền dịch vừa học.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Góp áo cờ đỏ sao vàng gửi tặng trẻ em vùng cao sau Quốc khánh

Chỉ sau vài giờ đăng bài trên mạng xã hội, Hoàng Dũng đã nhận về gần 300 chiếc áo in hình cờ đỏ sao vàng để gửi tặng các bạn nhỏ vùng cao.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Cán bộ xã vượt vùng sạt lở trao quà Quốc khánh cho người dân vui Tết Độc lập

Hơn 2.500 người dân xã biên giới Yên Nhân (Thanh Hóa) đang bị cô lập, sơ tán do lũ quét, các cán bộ xã đã nỗ lực vượt sạt lở để phát quà 2/9 đúng hẹn cho bà con vui Tết Độc lập.

Thanh Tú
Thanh Tú 4 ngày trước
Lan toả điều tử tế: Ở lại nhặt rác sau buổi tổng duyệt diễu binh

Sáng 30/8, sau buổi tổng duyệt diễu binh, mẹ con chị Thu Hoài cùng nhiều tình nguyện viên ở lại thu gom rác trên phố Kim Mã, Giảng Võ, góp phần giữ gìn môi trường xanh sạch trong ngày lễ lớn.

Đăng Dương
Đăng Dương 6 ngày trước
Ấm lòng khoảnh khắc bà con cùng nhau nấu cháo, tiếp tế cho người dân ở chung cư ngập nước, mất điện

Thấy cư dân toàn Ecohome 1, phường Đông Ngạc (Hà Nội) bị cô lập do ngập nước, mất điện, người dân ở những tòa nhà xung quanh đã tổ chức nấu cháo, tiếp nước, sẻ chia khó khăn với những người hàng xóm.

Hải An
Hải An 28/08
Danh sách 40 điểm phát bánh, nước miễn phí cho người dân xem diễu binh, diễu hành

Người dân theo dõi các buổi hợp luyện và lễ diễu binh, diễu hành 2/9 sẽ được cấp phát bánh, nước và nhu yếu phẩm miễn phí tại 40 điểm dọc các tuyến trung tâm.

Hải An
Hải An 27/08
Công an Hà Tĩnh xuyên đêm giúp dân ứng phó bão số 5, sẵn sàng khắc phục sau bão

Trong khi bão số 5 đổ bộ trực tiếp vào tỉnh Hà Tĩnh với mưa lớn, gió giật dữ dội, lực lượng Công an các địa phương đã không quản hiểm nguy, kịp thời có mặt tại những điểm nóng, cứu giúp người dân trong hoạn nạn.

Thanh Tú
Thanh Tú 26/08
Hà Tĩnh: Nhiều khách sạn mở cửa miễn phí chung tay giúp bà con tránh bão

Để hỗ trợ người dân tránh trú an toàn, nhiều khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú ở các phường, xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã mở cửa miễn phí để đón người dân sơ tán. 

Thanh Tú
Thanh Tú 25/08
Ấm lòng Hà Nội: Sẵn sàng cho người lạ ngủ nhờ, mượn “view triệu đô” xem diễu binh 2/9

Hòa cùng bầu không khí hân hoan của ngày hội lớn, nhiều người dân Thủ đô sẵn sàng mở cửa nhà, cho người lạ “mượn view”, ngủ nhờ để được theo dõi lễ diễu binh, diễu hành 2/9.

Hải An
Hải An 22/08
Anh tài xế nhanh trí chặt cây đổ do mưa dông, giải tỏa ùn tắc trên phố Hà Nội

Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.

Chân dung 2 người Việt nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao cứu sống 2 trẻ nhỏ chới với giữa biển ở Nhật

Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.

Hải An
Hải An 14/08
Phó trưởng công an xã ở Nghệ An quyên tiền xây tặng 2 căn nhà kiên cố giúp gia đình nghèo có chỗ ở ấm cúng

Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.

Hải An
Hải An 13/08
Đường sạt lở, người dân trong làng dùng võng gánh cụ bà băng rừng đi cấp cứu

Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.

Hải An
Hải An 12/08
Chân dung tài xế taxi cứu sống bé trai bị cát vùi ở Côn Đảo: “Việc mình cứu người là tự nhiên, ai gặp tình huống đó cũng sẽ làm như vậy thôi!”

Bé trai bị vùi trong hố cát sâu ở đặc khu Côn Đảo khi chơi cùng nhóm bạn đã may mắn được tài xế taxi Lê Văn Tý Hon và du khách hợp sức đào bới, đưa ra an toàn.

Hải An
Hải An 09/08
4 mẹ con bị gió dông quật ngã cảm thấy ấm lòng trước sự giúp đỡ của người đàn ông xa lạ

Gặp 4 mẹ con bị gió dông quật ngã giữa đoạn đường vắng vẻ, người đàn ông ở Ninh Bình đã ngay lập tức dừng xe giúp đỡ, hỗ trợ đưa các cháu nhỏ về đến tận nhà. Câu chuyện ấm lòng được chia sẻ trên mạng xã hội đang thu hút sự chú ý của nhiều người.

PC Right 1 GIF
Đề xuất