Đại thi hào Nguyễn Du chết trong đại dịch nào?

Theo nhiều nhà nghiên cứu hiện nay, có thể đại thi hào Nguyễn Du chết do dịch tả xuất hiện vào năm 1820 dù nhà Nguyễn không có ghi chép rõ về tên dịch bệnh này.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Nguyễn Du (3/1/1765 - 1820), tên tự là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, biệt hiệu là Hồng Sơn lạp hộ, Nam Hải điếu đồ. Ông là nhà thơ, nhà văn hóa lớn Lê mạt Nguyễn sơ. 

Ông được người đời sau kính trọng tôn xưng là "Đại thi hào dân tộc" (Đại thi hào Nguyễn Du). Ông được UNESCO vinh danh là "Danh nhân văn hóa thế giới". Truyện Kiều do ông sáng tác được xem là kiệt tác văn học, một trong những thành tựu tiêu biểu nhất trong nền văn học trung đại Việt Nam.

dai-thi-hao-nguyen-du-chet-trong-dai-dich-nao-7

Một trong những câu chuyện về đời tư của đại thi hào Nguyễn Du được quan tâm nhất chính là cái chết của ông. Theo sử sách, nơi an nghỉ của ông ở làng Tiên Điền, xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Theo các sử gia, Nguyễn Du là nạn nhân của dịch bệnh.

Theo bối cảnh lịch sử, cái chết của đại thi hào Nguyễn Du xảy ra vào năm đầu của triều Minh Mạng (1820). Khi đó một trận dịch đã bùng phát từ mùa thu sang mùa đông, từ phía Nam lan dần ra phía Bắc Việt Nam. 

Bộ chính sử Đại Nam thực lục ăm ắp những thông tin gây rùng mình về dịch bệnh, khi thì nổ ra ở Quảng Ngãi, Bình Hòa, Hải Dương, Phú Yên, khi tràn về Hưng Yên, Sơn Tây, Nghệ An, Nam Định, Hà Nội... Mỗi đợt dịch ít thì làm vài ngàn người chết, nhiều thì lên đến vài vạn. Cá biệt, năm  1850 dưới thời Tự Đức, bộ Hộ xác nhận các hạt Bắc, Nam có 589.460 người chết vì dịch bệnh; năm Đồng Khánh thứ ba (1888), chỉ riêng dịch bệnh đậu mùa bùng phát ở Quảng Ngãi đã làm chết 13.934 người, khiến vua phải mời cả quan thầy thuốc Pháp giúp đỡ.

dai-thi-hao-nguyen-du-chet-trong-dai-dich-nao-9
Phần mộ của đại thi hào Nguyễn Du

Ngay cả vua Minh Mạng khi ấy cũng chưa chắc được lên ngôi nếu người anh trai - hoàng tử Cảnh, vốn được Nguyễn Ánh chọn làm người kế vị chính thức không mất vì bệnh đậu mùa năm 1801. 

Sử cũ có chép, từ khi Bình Thuận trở ra đến Quảng Bình có tin báo dịch bệnh, vua đã lấy bạch đậu khấu trong kho và phương thuốc chữa bệnh dịch sai người ban cấp, sắc cho các địa phương mỗi nơi đặt một đàn tế lễ; lại sai bố thí cho các chùa, làm đàn cầu trai cầu đảo...    

Theo Đại Nam thực lục, "dịch bệnh ở Hà Tiên rồi lan ra toàn quốc" và vua Minh Mạng dường như đã có lúc trở nên hoảng loạn, nói với các quan rằng: "Theo sách vở chép thì bệnh dịch chẳng qua chỉ một châu một huyện, chưa có bao giờ theo mặt đất lan khắp như ngày nay”.

dai-thi-hao-nguyen-du-chet-trong-dai-dich-nao-8
Đồ uống rượu Nguyễn Du dùng khi ở Tiên Điền

Một chỉ dụ của vua Minh Mạng ban bố trong thời điểm này được Đại Nam thực lục ghi chép đã cung cấp những chi tiết đáng chú ý về tình hình dịch bệnh và cái chết của đại thi hào Nguyễn Du. Chỉ dụ có viết về dịch bệnh như sau:  "Gần đây lệ khí lan tràn từ Gia Định trở ra đến Quảng Bình nhiều người ốm chết, trẫm nghe thấy rất lấy làm thương”... “Trẫm từ khi lên ngôi đến giờ, nau náu nơm nớp, chỉ sợ chưa hợp ý trời, nay đại hạn và ôn dịch làm tai vạ, có lẽ là trời răn ta bất đức chăng?”.

Về cái chết của đại thi hào Nguyễn Du: "Hữu Tham tri Lễ bộ là Nguyễn Du chết. Du là người Nghệ An rộng học giỏi thơ, càng giỏi về quốc ngữ. Đến bây giờ có mệnh sai sang nước Thanh, chưa đi thì chết. Vua thương tiếc, cho 20 lạng bạc, 1 cây gấm Tống...". 

Các tư liệu không chỉ rõ đây là dịch bệnh gì, nhưng qua ghi chép "Vua lấy bạch đậu khấu trong kho và phương thuốc chữa dịch sai người ban cấp”, thì khi đó triều đình nhận thức rằng đây là trận dịch tả.

dai-thi-hao-nguyen-du-chet-trong-dai-dich-nao-6
Nhà trưng bày hiện vật của đại thi hào Nguyễn Du ở làng Tiên Điền

Trên bình diện quốc tế, trận dịch năm 1820 trùng với thời điểm dịch tả càn quét nhiều nước ở khu vực châu Á. Trận dịch này bùng phát từ Ấn Độ vào năm 1816 và tràn sang Đông Nam Á những năm sau đó, khiến hàng trăm nghìn người chết với các triệu chứng sốt xuất huyết, nôn ra máu đen.

Trong Đại Nam thực lục cũng nêu ra mối liên hệ giữa trận dịch ở Việt Nam năm 1820 với đại dịch ở châu Á lúc đó, qua lời tâu của quan đại thần Phạm Đăng Hưng rằng “thần nghe dịch bệnh từ Tây dương sang”. Thời đó, có nhiều thuyền buôn từ phía Tây đến các hải cảng của Việt Nam.

Khi xâu chuỗi các tư liệu lịch sử, không khó để hình dung ra bức tranh chết chóc của một đại dịch bao trùm châu Á ở thế kỷ 19, mà Việt Nam chỉ là 1 trong rất nhiều quốc gia bị ảnh hưởng. Và đại thi hào Nguyễn Du chỉ là 1 trong vô số nạn nhân.  Sau 200 năm, thảm kịch đã may mắn không lặp lại với Việt Nam.

Xem thêm: 3 bí ẩn lịch sử Việt Nam đến giờ vẫn chưa có lời giải chính xác

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.
PC Right 1 GIF

Bài mới

Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về

Thấy các cán bộ Kon Tum mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 15 giờ trước
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Bé gái bị co giật trên chuyến bay được bác sĩ cấp cứu kịp thời

Trên chuyến bay từ TP.HCM đến Hà Nội, một bé gái xuất hiện tình trạng co giật do hạ canxi máu - một rối loạn điện giải nguy hiểm, đã được các bác sĩ có mặt tái đó hỗ trợ cấp cứu thành công.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Lớp học bơi miễn phí suốt gần một thập kỷ giữa lòng Cần Thơ

Cứ vào dịp hè các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại Cần Thơ lại rủ nhau đến lớp học bơi miễn phí của cô Quý tại hồ bơi Nhiệt điện Trà Nóc.

Đăng Dương
Đăng Dương 5 ngày trước
Ấm lòng 900 suất ăn mời thí sinh, phụ huynh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Hội phụ nữ xã Trung Giã, Xuân Giang, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã nấu gần 900 suất ăn miễn phí để mời thí sinh và phụ huynh trong ngày diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Hải An
Hải An 27/06
Chủ quán Bạc Liêu miễn phí bữa sáng và trưa cho các sĩ tử thi tốt nghiệp THPT

Trong những diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, anh Trương Nguyễn Minh Tuấn (50 tuổi, TP.Bạc Liêu) – chủ quán chay đã miễn phí bữa sáng, trưa kèm chè đậu đỏ để tiếp sức các thí sinh.

Hải An
Hải An 27/06
Trường học ở Hà Nội thuê xe khách đưa hơn 500 thí sinh đến điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Vì muốn đảm bảo an toàn cho hơn 500 sĩ tử tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, một trường học ở Hà Nội đã thuê 12 xe khách 16 chỗ đưa đến điểm thi. Bên cạnh đó trường còn bố trí cho các bữa ăn sáng, ăn trưa cho các thí sinh tại điểm thi.

Hải An
Hải An 26/06
Bức tâm thư xúc động người cha viết gửi 2 ân nhân ngày con gái đậu trường chuyên

Sau khi đăng tải bức tâm thư với tiêu đề “Lời cảm ơn đến những người tốt lặng lẽ” lên mạng xã hội, bài viết của người cha vừa có con thi lớp 10 đã nhận về hàng ngàn lượt tương tác.

Hải An
Hải An 25/06
Xuống Hà Nội khám bệnh, người phụ nữ bị lừa nhẵn túi bởi “người quen” may thay lại nhận được phép màu từ những người xa lạ

Bị lừa hết tiền trong túi khi xuống Hà Nội khám bệnh bởi một người phụ nữ tự xưng là “quen người nhà của chị”, may mắn thay chị H.T.Trang (41 tuổi, dân tộc Tày, quê Bắc Kạn) đã được bệnh viện và nhiều người giúp đỡ.

Hải An
Hải An 25/06
Mát lòng “bát cháo hành” tại góc phố nghĩa tình giữa mùa hè Hà Nội

Trong cái nắng chói chang của Hà Nội, tại một góc phố nhỏ tình người được lan tỏa từ nồi cháo thiện nguyện, từ những tấm lòng thảo thơm.

Hải An
Hải An 24/06
Những lời nhắn nhủ “đáng yêu” từ các cụ ông, cụ bà gửi đến giới trẻ: “Sống cho tốt, giúp đỡ mọi người”

Tấm bảng với những lời nhắn nhủ được các cụ ông, cụ bà nhắn gửi đến giới trẻ không chỉ đáng yêu mà còn vô cùng cảm động. Những lời nhắn ngủ ấy tuy đơn giản nhưng hàm chứa rất nhiều sự yêu thương và trao gửi.

Hải An
Hải An 24/06
Chàng trai Gia Lai vượt 500km về ở rể, cưới cô gái khiếm khuyết sau 3 lần gặp gỡ

Ngay từ những ngày đầu nhắn tin trò chuyện, chàng trai ở Gia Lai và cô gái ở Đồng Nai đã có sự đồng cảm, thấu hiểu kỳ lạ. Họ chia sẻ mọi thứ với nhau, về hoàn cảnh gia đình và cả những khiếm khuyết trên cơ thể.

Hải An
Hải An 23/06
PC Right 1 GIF
Đề xuất