“Cải cách” người lớn – Góc nhìn từ một Tiến sĩ giáo dục

Chính chúng ta với những kỳ vọng, áp lực và giá trị của "người lớn" mà mình đặt ra, đã định hình cách trẻ em học, cách các em sống và cả cách các em nhìn nhận để lựa chọn điều gì làm nên "thành công" hay "hạnh phúc" cho bản thân.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Theo dõi

Tôi cũng như nhiều phụ huynh khác, đôi khi tự hỏi: “Tại sao ngày nay con trẻ phải học nhiều đến vậy, học để con mình thành công hay để con hạnh phúc?”.

Và trong gần ba mươi năm gắn bó với nghề giáo, tôi luôn trăn trở: giáo dục, rốt cuộc, là vì ai và để làm gì?

Những câu hỏi này đều không đơn giản, nhưng càng đào sâu, tôi càng nhận ra câu trả lời không nằm ở lý thuyết cao siêu hay các chính sách giáo dục liên tục đổi mới, mà ở cách người lớn - những ông bố, bà mẹ, thầy cô, và cả xã hội - nhìn nhận và thực hành giáo dục. Tìm ra triết lý giáo dục cho người lớn chính là xác định được la bàn để đi tới mục tiêu cuối cùng của giáo dục .

"Triết lý giáo dục cho người lớn" không phải là một khái niệm trừu tượng, mà là một mong đợi thức tỉnh. Người lớn - từ giáo viên, phụ huynh, đến những nhà hoạch định chính sách - đều là những kiến trúc sư của hệ thống giáo dục, dù vô tình hay hữu ý. Chính chúng ta với những kỳ vọng, áp lực và giá trị của "người lớn" mà mình đặt ra, đã định hình cách trẻ em học, cách các em sống và cả cách các em nhìn nhận để lựa chọn điều gì làm nên "thành công" hay "hạnh phúc" cho bản thân.

cai-cach-nguoi-lon-goc-nhin-tu-mot-tien-si-giao-duc-1-1706
Thông tin TS Trương Đình Thăng (VnExpress)

Thật nghịch lý khi trẻ em có lịch học dày đặc hơn cả người lớn đi làm, và điều đó lại được xã hội coi như chuyện bình thường. Đáng sợ hơn những giờ học kéo dài là sự vô cảm của người lớn trước tình trạng kiệt quệ về tinh thần và thể xác của trẻ trong những buổi học triền miên. Chúng ta bận rộn với "cơm áo gạo tiền", nhưng liệu có thể biện minh cho việc để con trẻ lớn lên trong vòng xoáy thành tích, nơi mà điểm số trở thành thước đo duy nhất?

Khi chỉ quan tâm đến điểm số mà quên mất cảm xúc, nhân cách, hay hạnh phúc của trẻ, người lớn đang vô tình gieo mầm cho một thế hệ biết tuân thủ nhưng thiếu sáng tạo, thích cạnh tranh nhưng không biết đồng cảm. Người lớn luôn thường trực câu hỏi "Hôm nay con được mấy điểm?" thay vì "Hôm nay con đã làm được điều gì tốt?".

Người lớn thường trách giới trẻ thiếu kỹ năng sống, thờ ơ, hoặc vô cảm. Nhưng ai đã thiết kế nên những "đường ray" để các em chạy theo? Ai đã cổ vũ cho việc coi trọng thành tích hơn giá trị con người? Dạy để thi là dạy để đối đầu - để vượt qua người khác, để giành lấy vị trí cao hơn trên bảng xếp hạng, là để ganh đua với đời. Dạy để sống là dạy để đối thoại - đối thoại với chính mình, với người khác, và với thế giới xung quanh. Một đồng nghiệp của tôi từng nói, đại ý: Một học sinh đoạt giải quốc gia có thể khiến cha mẹ tự hào, nhưng một đứa trẻ biết lắng nghe, biết xin lỗi, biết nhường ghế cho người già, hay biết chia sẻ niềm vui và nỗi buồn, sẽ là người góp phần xây dựng một xã hội tử tế.

Triết lý giáo dục phải chăng cần bắt đầu từ việc "cải cách" người lớn - thay đổi cách nhìn nhận về thành công? Thành công không phải là bảng điểm đỏ chót, không phải là tấm bằng danh giá, mà là khả năng sống một cuộc đời ý nghĩa, biết yêu thương, biết cống hiến, và biết đứng dậy sau những thất bại. Nếu người lớn tiếp tục đo lường trẻ bằng những con số, các em sẽ chỉ học để "lấy điểm" chứ không học để "thành người". Khi đó, giáo dục sẽ mãi luẩn quẩn trong một vòng tròn sai lệch, nơi mà mục tiêu không phải nuôi dưỡng con người, mà là sản xuất những cỗ máy thi cử.

Đổi mới giáo dục không chỉ nằm ở việc cải cách chương trình, thay đổi phương pháp giảng dạy hay cập nhật sách giáo khoa. Cốt lõi của đổi mới nằm ở sự chuyển biến trong tư duy và hành vi của người lớn - nơi giáo viên, cha mẹ và các nhà hoạch định chính sách phải là những người khởi xướng và tiên phong thực hành những sự thay đổi ấy. Tôi từng chứng kiến những giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn biết lắng nghe những nỗi buồn thầm kín của học trò. Tôi từng gặp những bậc phụ huynh không ép con học thêm, mà dành thời gian dạy con nấu một bữa cơm, sửa một chiếc xe đạp, hay đơn giản là trò chuyện về những giấc mơ của chúng. Đó mới chính là giáo dục - không bắt đầu từ sách vở, mà từ lòng tử tế, sự thấu hiểu, và sự đồng hành đầy trách nhiệm của người lớn.

Người lớn cần học cách buông bỏ những kỳ vọng áp đặt, học cách tôn trọng cá tính riêng của từng đứa trẻ, và học cách nhìn nhận giáo dục như một hành trình nuôi dưỡng tâm hồn, chứ không phải một cuộc đua thành tích. Một đứa trẻ hạnh phúc, tự tin và biết yêu thương sẽ mang lại giá trị cho xã hội nhiều hơn một đứa trẻ chỉ biết đạt điểm cao nhưng trống rỗng về cảm xúc.

Đi tìm triết lý giáo dục cho người lớn, rốt cuộc, là để trả lời một câu hỏi cốt lõi: Chúng ta muốn con trẻ lớn lên để trở thành ai? Là những cỗ máy thi cử, hay những con người tử tế, sáng tạo, và đầy trách nhiệm? Nếu câu trả lời còn mơ hồ, thì chính người lớn chúng ta cần phải học lại - học cách lắng nghe, học cách đồng hành, và học cách buông bỏ những định kiến cũ kỹ về thành công.

Giáo dục không phải là việc của riêng trẻ em. Giáo dục là lãnh địa của người lớn - nơi chúng ta phải đối diện với chính mình, với những lựa chọn và giá trị mà mình truyền tải. Một triết lý giáo dục đúng đắn không chỉ giúp trẻ em trưởng thành, mà còn giúp người lớn hoàn thiện bản thân, trở thành những tấm gương về lòng nhân ái, sự tỉnh thức và tinh thần trách nhiệm.

Giáo dục có lẽ nên trở thành một hành trình của sự đồng hành, nơi người lớn và trẻ em cùng nhau học cách sống, cách yêu thương và cách làm người. Vì cuối cùng, giáo dục không chỉ là định hướng cho thế hệ trẻ, mà là lời cam kết của người lớn với chính tương lai của nhân loại.

Trương Đình Thăng - nguồn VnExpress

Xem thêm: "Chú hổ" Al và những cơn "sóng ngầm"

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Tin liên quan

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đang phát triển nhanh chóng, ngành giáo dục đối mặt với những thách thức chưa từng có. Điều cần thiết lúc này không chỉ là những phản ứng đơn lẻ, tạm thời như rút phích cắm - ngắt kết nối internet, trở lại bài thi giấy, hay sử dụng phần mềm khóa trình duyệt, mà là một chiến lược tổng thể, được xây dựng trên sự đồng thuận và phối hợp giữa nhiều bên liên quan.

Thi giấy và nỗi sợ ChatGPT – Góc nhìn từ một giảng viên
0 Bình luận

Người mua vẫn đòi hỏi những điều trái tự nhiên, không chịu chấp nhận cọng giá có rễ, miếng thịt có mỡ, trái cây có vết xù xì, thì nông dân sẽ còn chạy đua dùng thuốc, chất tạo nạc, chạy theo những cuộc cạnh tranh bất lương…Ngồi đổ lỗi cho nhau hay chờ công an vào dọn dẹp, thì thực phẩm bẩn đến bao giờ mới hết.

Phá sản vì giá sạch, thực phẩm bẩn bao giờ mới hết?
0 Bình luận

Xá lợi không chỉ là một di vật cổ mà là sự hiện diện sống động của Đức Phật. Trong từng mảnh xá lợi là sự kết tinh của đời sống thanh tịnh, đại bi và trí tuệ viên mãn, là năng lực tỏa ra từ một tâm hoàn toàn thanh tịnh.

Hành trình khám phá và tôn vinh Xá lợi Đức Phật – Di sản thiêng liêng, nơi tụ hội của đức tin và trí tuệ
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

'Chú hổ' Al và những cơn 'sóng ngầm'

Chú hổ AI đang nằm sẵn trong từng chiếc điện thoại thông minh hay laptop cá nhân. Chúng có thể nuốt chửng tư duy, khả năng sáng tạo, dần dà khiến cho con người bị "thối não" trong khi vẫn tưởng mình đang lao động trí óc.

Hải An
Hải An 22/06
TS Phật học Khangser Rinpoche - tác giả 'Làm chủ cuộc đời, sống hạnh phúc' đến Việt Nam

Năm 2025, TS Phật học Khangser Rinpoche trở lại Việt Nam với chỗi Pháp hội quy mô lớn nhất từ trước đến nay nhằm lan tỏa về một hành trình tràn ngập tình yêu thương và hạnh phúc.

Ngài Khangser Rinpoche thăm và giảng pháp tại chùa Bái Đính và các địa phương

Pháp Hội 2025 do Tôn sư Khangser Rinpoche chủ trì sẽ diễn ra tại nhiều tỉnh thành trên cả nước từ tháng 3 đến đầu tháng 4/2025. Đây là cơ hội quý báu để Phật tử Việt Nam được tiếp cận và học hỏi giáo lý từ một bậc thầy uyên bác.

Hội Xuân Yên Tử vùng đất linh thiêng trong kí ức của người Việt từ xưa tới nay

Theo thông tin chính thức từ Ban tổ chức, Lễ hội Xuân Yên Tử 2025 được chính thức khai hội vào ngày 10, tháng Giêng, năm Ất Tỵ (tức ngày 07/02/2025) tại Trung tâm Văn hóa Trúc Lâm (xã Thượng Yên Công, TP Uông Bí) và kéo dài suốt ba tháng đầu năm.

Phật gia giảng 'tướng do tâm sinh': Tâm an thì đất bằng, không chấp cầu thì ung dung

Tướng tại tâm sinh, tâm an thì đất bằng, không chấp không cầu thì ung dung, tự tại. Đó là cái quy luật bất di bất dịch trong cuộc đời này...

Đức Phật giảng về 2 dạng người hiếm có khó tìm trên đời: Ai may mắn gặp nhất định phải học hỏi

Đức Phật nói "trên đời có hai hạng người tốt nhất. Một là hạng người không bao giờ lầm lỗi. Còn hạng thứ hai là biết mình lầm lỗi mà lo ăn năn, sám hối, tránh không tái phạm”.

Đức Phật dạy: Ngày nào tâm bình an ấy là ngày tốt

Nếu tin vào nhân quả thì ngày nào hội tụ đủ duyên lành thì đó là ngày tốt. Mỗi người luôn sống đạo đức, tạo phước thiện nhiều thì đó là ngày tốt. 

18 nhọt độc - Câu chuyện Phật giáo về luật nhân quả

Vì kiếp trước xem nhẹ mạng người vô tội nên kiếp này vị hòa thượng phải chịu nỗi đau đớn. Đó là luật nhân quả báo ứng.

Xin thầy hãy cởi trói cho con - Câu chuyện Phật giáo đáng suy ngẫm

Năm 12 tuổi, Tứ Tổ lên chùa nhờ Thiền sư Đạo Tín cởi trói. Khi nghe thiền sư nói một câu chí lý, Tứ Tổ lập tức thấy mình được giải thoát.

Đức Phật dạy: Phụ nữ só 5 nỗi khổ cần được thấu hiểu

Phụ nữ thân mang thiên chức làm mẹ nên có cấu trúc sinh lý đặc thù, làm phái yêu và dĩ nhiên có những nỗi khổ riêng khác biệt với phái mạnh.

Quy định về việc tấn phong Giáo phẩm Thượng tọa Giáo hội Phật giáo Việt Nam

Tấn phong hàng giáo phẩm Thượng tọa đối với các vị Đại đức có tuổi đời từ 45 tuổi trở lên, tuổi đạo từ 25 hạ lạp trở lên, có đạo hạnh tốt, có công đức với đạo pháp và dân tộc, có đóng góp cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

3 nguyên tắc nhẩm niệm khi đứng trước Bồ Tát Quan Thế Âm để được phù hộ độ trì một đời bình an

Bạn hãy ghi nhớ 3 nguyên tắc khấn niệm Bồ Tát Quán Thế Âm dưới đây để có thể được Ngài phù hộ độ trì cho tai qua nạn khỏi, một đời bình an.

PC Right 1 GIF
Đề xuất