Nhờ lễ tang trực tuyến và thiền online, các ngôi đền ở Nhật Bản "sống khỏe" thời COVID-19

Chật vật tồn tại vì COVID-19

Tại Nhật Bản, những ngôi đền, chùa đóng vai trò quan trọng tới cảnh quan đất nước, với số lượng hơn 70.000 ngôi đền, cao hơn cả số các cửa hàng tiện lợi ở quốc gia này. Dù vậy, đại dịch COVID-19 lây lan cùng với việc giới trẻ Nhật dần ít quan tâm đến tôn giáo đã khiến các nhóm Phật giáo ở nước này phải chật vật thích nghi để tồn tại.

Ước tính tổng thu nhập của các ngôi đền đã giảm còn một nửa trong vòng 5 năm, theo số liệu tính đến năm 2020. Vì dịch bệnh, các tín đồ buộc phải ở nhà giãn cách, khiến các khoản quyên góp mà họ thực hiện cho các dịch vụ như lễ tang, tưởng niệm người đã khuất giảm mạnh. 

Tuy các ngôi đền Phật giáo tại Nhật Bản đã phát triển mạnh trong khoảng 1.000 năm qua, nay họ vẫn cần những sáng kiến mới để có thể tồn tại và hoạt động. Và cũng giống như các ngành công nghiệp trên thế giới, từ ăn uống, du lịch đến bán lẻ, bất động sản, các ngôi đền phải ứng biến trước ảnh hưởng của đại dịch bằng cách cho ra những hình thức dịch vụ mới mẻ.

Ngồi thiền trên mây và lễ tang trực tuyến

Theo thống kê từ ông Kenji Ishii, giáo sư nghiên cứu tôn giáo tại Đại học Kokugakuin ở Tokyo, 1/3 số ngôi đền tại Nhật Bản có thể biến mất vào năm 2040 khi dân số tiếp tục già đi. Thầy tu Hidenori Ukai, đền Shokakuji (Kyoto) nhận định, thu nhập của các đền đã giảm khoảng 50% kể từ năm 2015 xuống còn 263 tỷ yên vào năm 2020. Có thể nói, kể từ khi xuất hiện ở Nhật Bản từ thế kỷ thứ 6 đến nay, đây là thời kỳ hiếm hoi mà Phật giáo nước này phải đối mặt với nhiều thách thức như vậy.

Đại dịch khiến người dân Nhật Bản liên tục gặp khó khăn trong tài chính, ngay cả khi nền kinh tế đang có dấu hiệu phục hồi. Các doanh nghiệp dịch vụ như thương hiệu bán lẻ đã bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng, dẫn đến loạt khách sạn, nhà hàng phá sản vì không có khách. Điều này cũng đang xảy ra với các ngôi đền ở Nhật Bản, khiến họ phải có lối đi mới để sống sót được hậu đại dịch.

Trước tình hình này, ngồi đền có gần 700 năm lịch sử Ryosokuin, Kyoto đã quyết định đẩy mạnh các hoạt động trực tuyến. Khi thấy sự sụt giảm của các dịch vụ tại chùa cũng như giảm mạnh lượt khách tham quan, ngôi đền này đẫ phát triển một ứng dụng thiền online mới. Họ xây dựng một cộng đồng thiền trực tuyến tên UnXe - "Ngồi thiền trên mây", thu hút hơn 15.000 lượt tải về và là nguồn thu nhập mới cho đền.

Thầy tu Toryo Ito tại đền Ryosokuin cho biết: "Khi chúng tôi mất đi du khách và tiền quyên góp giảm xuống, chúng tôi nhận ra rằng các hoạt động dịch vụ truyền thống của chúng tôi không còn hiệu quả nữa. Chúng tôi cần phải thích ứng với một phong cách quản lý phù hợp với thời đại".

Tương tự như Ryosokuin, đền Tsukiji Hongwanji với tuổi đời 400 năm gần chợ cá cũ của Tokyo cũng đang cố gắng thích nghi. Tại đây, họ bắt đầu triển khai dịch vụ tưởng niệm trực tuyến từ tháng 5/2020 cho những gia đình không muốn tụ tập đông đúc. Được biết, đền đã thực hiện được khoảng 70 sự kiện như vậy. 

Yugen Yasunaga, một giám đốc đại diện và thầy tu tại ngôi đền cho hay: "Giống như Amazon.com đáp ứng các nhu cầu khác nhau của khách hàng trực tuyến, một ngôi đền cũng có thể làm như vậy". Bên cạnh dịch vụ tưởng niệm trực tuyến, ngôi đền cũng đang thử sức trong các lĩnh vực mới mẻ khác như mai mối, cà phê hoặc các lớp yoga trực tuyến.

Bên cạnh việc phát triển các dịch vụ mới, các tổ chức tôn giáo Nhật Bản đang quan tâm đầu tư theo xu hướng ESG (môi trường, xã hội và quản trị". Đền Tokuunin ở Tokyo đã chi tiền mua trái phiếu xã hội 40 năm do ĐH Tokyo phát hành. Đại diện của đền cho hay: "Vào thời điểm mà hầu như không thể nhận được bất kỳ khoản lợi nhuận nào từ khoản tiết kiệm dài hạn, chúng tôi rất vui vì có thể góp sức giúp đỡ xã hội trong khi kiếm đủ lợi nhuận để trang trải lạm phát".

Bất ngờ với ý tưởng phóng ngôi chùa lên vũ trụ của Nhật Bản