Bất ngờ với kết quả nghiên cứu: Người Việt Nam học giỏi tới mức "không thể lí giải được"

Mới đây, cư dân mạng không khỏi xôn xao trước bài viết trên một trang về giáo dục nói về khả năng học tập phi thường của người Việt Nam. Theo đó, người Việt có khả năng học rất giỏi, thậm chí tới mức "không thể lí giải được".

Thành tích giáo dục nổi trội

Việt Nam là quốc gia có thu nhập thấp duy nhất có kết quả kiểm tra tương đương với thành tích của các nước giàu dựa trên các bài kiểm tra quốc tế. Chúng ta là một trường hợp ngoại lệ đặc biệt, khi kết quả từ các bài kiểm tra  có kết quả tốt hơn rất nhiều so với kì vọng đối với một quốc gia ở mức thu nhập này.

Tiêu chí để so sánh là bài kiểm tra PISA, còn được biết đến là Chương trình Đánh giá Học sinh Quốc tế (PISA). Đây là nghiên cứu trên toàn thế giới của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) tại nhiều quốc gia, nhằm đánh giá hệ thống giáo dục thông qua việc đánh giá kết quả học tập của học sinh 15 tuổi về toán học, khoa học và đọc hiểu.

PISA được tổ chức lần đầu vào năm 2000, sau đó kéo dài đến hiện nay với chu kì 3 năm/lần. Đây là bài kiểm tra nhằm cung cấp dữ liệu so sánh được với mục tiêu cho phép các quốc gia cải thiện chính sách và kết quả giáo dục, thông qua đo lường khả năng giải quyết vấn đề và nhận thức của học sinh.

Trong bài kiểm tra toán của PISA, Việt Nam có kết quả tương đương Phần Lan và Thuỵ Sĩ dù GDP thấp hơn nhiều. Đáng chú ý, nước ta còn có kết quả cao hơn 100 điểm so với mức trung bình của các nước có thu nhập thấp.

Học giỏi đến mức "không thể lý giải được"

Được biết, đây không phải là lần đầu tiên các nhà nghiên cứu đưa ra kết luận như vậy. Một nghiên cứu khác của tác giả Abhijeet Singh đã tổng kết cuộc khảo sát của Oxford Young Lives với bài kiểm tra TIMMS quốc tế cũng đưa ra kết quả tương tự. Theo đó, kết quả bài kiểm tra của Việt Nam vượt trội hơn hẳn các quốc gia có thu nhập thấp khác.

Theo nghiên cứu này, học sinh Việt Nam có lợi thế từ sớm. Các em có kết quả tốt hơn một chút so với trẻ em ở các nước đang phát triển khác trước cả khi bắt đầu đi học tiểu học, và khoảng cách liên tục tăng lên. Nghiên cứu chỉ ra rằng, 1 năm học tiểu học ở Việt Nam có "hiệu quả" hơn so với 1 năm học ở Ấn Độ hoặc Peru.

Bài test TIMSS (Xu hướng trong Học tập Khoa học và Toán học Quốc tế) thuộc chương trình nghiên cứu của Hiệp hội Đánh giá Thành tựu Giáo dục Quốc tế (IEA). Theo đó, kết quả bài kiểm tra này của học sinh  Việt Nam có kết quả vượt trội so với các quốc gia có mức GDP tương đương. Thậm chí, Việt Nam còn có kết quả xấp xỉ so với các nước có thu nhập cao như Mỹ và Canada.

Câu hỏi mà các nhà nghiên cứu đưa ra là: "Tại sao ở một số quốc gia, kết quả học tập mỗi năm lại lớn hơn nhiều so với các quốc gia khác? Hay nói một cách đơn giản hơn, tại sao trường học ở một số quốc gia lại tốt hơn nước khác rất nhiều?". Một số chuyên gia nhận xét, rất khó để lý giải "hiện tượng Việt Nam".

Bằng cách phân tích thống kê sử dụng các yếu tố đo lường có sẵn, dưới đây là một trong những lý do mà các nhà nghiên cứu đưa ra:

Chú trọng đầu tư giáo dục

- Học sinh được đi học từ sớm, có nhiều cơ hội học ở trường mầm non hơn.

- Trường học được đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đặc biệt là ở thành phố lớn hoặc thị trấn nhỏ.

Văn hóa học tập

- Học sinh Việt Nam chăm chỉ hơn: Ít nghỉ học, dành  thời gian tương đương hoặc nhiều hơn ở trường, cộng với thời gian học thêm đáng kể sau giờ học.

- Học sinh có kỷ luật và tập trung vào việc học. Gia đình và nhà trường theo sát hoạt động giáo dục của các giáo viên.

- Cha mẹ đóng một vai trò quan trọng thông qua việc tích cực tham gia vào việc học của con cái.

Tất nhiên, đây chỉ là một trong những lý giải được đưa ra để giải thích "hiện tượng học giỏi ở Việt Nam". Câu trả lời sau cuối vẫn còn là một bí ẩn, hy vọng các nhà nghiên cứu có thể làm sáng tỏ và đưa ra câu trả lời rõ ràng.

Trên đây là bài đăng của trang Chương trình Nghiên cứu Cải thiện Hệ thống Giáo dục (RISE), về một điều "kỳ lạ" về khả năng học tập của người Việt Nam. Bài viết được dựa trên dữ liệu từ năm 2012 cũng như những bài kiểm tra tiêu chuẩn trên thế giới đã được nhắc đến.

RISE tập trung vào nghiên cứu toàn cầu nhằm tìm hiểu cách hệ thống giáo dục ở các nước đang phát triển có thể vượt qua các vấn đề trong giáo dục. RISE nhận được tài trợ từ Văn phòng Đối ngoại, Khối thịnh vượng chung và Phát triển của Vương quốc Anh (FCDO), từ Bộ Ngoại giao và Thương mại (DFAT) của Chính phủ Úc và từ Quỹ Bill & Melinda Gates của tỉ phú Mỹ Bill Gates.

Theo Tổ quốc

Xem thêm: Chân dung những người Việt Nam đạt 9.0 IELTS