Hiệu ứng kiến lười: Không biết tư duy, càng cố gắng làm việc càng trở nên tầm thường

Hiệu ứng kiến lười là gì?

Một nhóm nghiên cứu ở trường đại học Hokkaido (Nhật Bản) đã tiến hành thí nghiệm nghiên cứu sự tiến hóa cảu sinh vật. Bọn họ phân 30 con kiến đen thành 3 nhóm, quan sát chúng mỗi ngày. Họ phát hiện đa số con kiến đều rất chăm chỉ, làm nhiều việc từ dọp dẹp tổ kiến, vận chuyển đồ ăn đến chăm sóc kiến con. Thế nhưng, có một số con kiến lại chẳng làm gì, chỉ nhìn ngang nhìn dọc. Các nhà sinh vật học gọi đây là kiến lười và đánh dấu lên chúng.

Tuy nhiên, sau khi nhóm nghiên cứu cắt nguồn lương thực của đàn kiến, mọi chuyện đã hoàn toàn thay đổi. Những con kiến chăm chỉ lập tức chạy toán loạn, trong khi đó những con kiến lười lại sục sạo xung quanh. Chính chúng đã phát hiện và dẫn bầy kiến đi tới nơi có nguồn thức ăn mới. 

Thì ra, những con kiến lười không hề lười biếng, mà chúng đang dùng phần lớn thời gian để quan sát xung quanh. Tuy thoạt nhìn có vẻ nhàn nhã, nhưng trong đầu chúng đang không ngừng suy nghĩ. Đó chính là cơ sở của hiệu ứng kiến lười. 

Chăm chỉ bên ngoài, lười biếng tư duy

Trong cuốn sách "Tốc độ của tư duy" của Bill Gates và Collins Hemingway có một câu chuyện như sau: 

Ở một thị trấn nhỏ tại Canada, có một người thanh niên cực kì thích viết truyện. Mỗi ngày anh ấy đều không ngừng sáng tác, rồi cuốn sách cũng được xuất bản. Nhưng không hiểu sao cuốn tiểu thuyết mà anh ấy viết ra đều không bán chạy, không ai quan tâm. 

Anh ấy rất buồn phiền nên đã đi hỏi thầy của mình, mong thầy cho biết nguyên do. Nghe anh tâm sự xong, người thầy liền hỏi: "Mỗi sáng sớm con đã làm những gì?".

Anh chàng đáp: "Con viết tiểu thuyết".

Thầy lại hỏi: "Vậy buổi trưa thì sao?"

Anh ấy trả lời: "Cũng viết tiểu thuyết"

Thầy lại tiếp tục hỏi: "Buổi chiều thì sao?".

Nghe tới đây, người thanh niên gắt gỏng đáp: "Mỗi ngày, ngoại trừ ăn cơm và ngủ nghỉ ra, thời gian còn lại con đều viết tiểu thuyết! Con không hiểu vì sao thầy lại hỏi con những điều này...".

Lúc này người thầy mới hỏi: "Vậy khi nào thì con suy nghĩ". Không thấy học trò đáp, vị thầy giáo bèn nói: "Sự chăm chỉ của con chẳng qua chỉ là bận rộn không ngừng trong khoảng thời gian dài, nó chẳng có gì là khó làm cả. Chỉ cần điều kiện cho phép, ai cũng có thể làm được. Điều khó làm chính là suy nghĩ, không có suy nghĩ thì tiểu thuyết của con sẽ không có linh hồn, không có suy nghĩ thì sự cần cù của con chẳng có ý nghĩa gì cả".

Trong một bài báo từng gây xôn xao dư luận Trung Quốc, có một đoạn viết rằng: "Hầu hết mọi người đều có vẻ siêng năng, nhưng nhiều trong số đó là lười biếng trong suy nghĩ. Việc thức đêm đọc sách, mỗi ngày chỉ ngủ vài tiếng, chẳng có thời gian nghỉ ngơi... chẳng có gì đáng khoe bởi việc này ai cũng có thể nỗ lực hơn bạn gấp trăm lần".

Có thể hiểu là, quả thực có những người bề ngoài nhìn chăm chỉ đó, nhưng thực tế học lại chẳng hề tư duy. Chăm chỉ là điều tốt, nhưng đó không phải là chìa khóa để thành công. Một người không chịu suy nghĩ, học hỏi thì chắc chắn sẽ rất dễ thụt lùi. Một người lười suy nghĩ thường sẽ khiến bản thân trở nên tầm thường. Nếu loại bỏ được sự siêng năng chất lượng thấp và hình thành thói quen suy nghĩ, ta đã đặt được viên gạch đầu tiên trên con đường thành công.

Dám đi ngược đám đông

Giáo sư người Mỹ về Khoa học hành vi và tính toán tại Trường Kinh doanh Booth thuộc Đại học Chicago Sendhi Muainathan từng nhận định: "Với bất kì một tổ chức nào, giữ lại một khoảng thời gian nghỉ ngơi là điều rất quan trọng, nó không phải là sự lãng phí tài nguyên mà là đang khiến hệ thống có năng suất cao hơn. Với cá nhân cũng như vậy, chúng ta cần phải cho bản thân thời gian nghỉ ngơi, dùng thời gian đó để suy nghĩ, nạp lại năng lượng, nâng cao bản thân".

Không phải lúc nào cố gắng và làm việc quá sức cũng có hiệu quả, mà trái lại còn có tác dụng ngược. Một trong những nhà văn trẻ có sức ảnh hưởng nhất tại Trung Quốc là Lý Thượng Long từng nói rằng: "Dù bận đến đâu, bạn cũng phải dành cho mình khoảng thời gian rảnh rỗi. Những lúc này, bạn có thể suy nghĩ xem có hướng đi nào tốt hơn không và có cách nào tốt hơn không".

Trước kia, Lý từng là một giáo viên. Đến năm cuối cùng làm việc tại trường, anh đề đạt nguyện vọng với hiệu trưởng rằng không muốn làm việc cuối tuần. Một người đồng nghiệp biết chuyện, khuyên anh nghĩ lại bởi như vậy sẽ mất một khoản thù lao kha khá. 

Thế nhưng, Lý Thượng Long vẫn kiên quyết làm theo ý mình, cuối tuần nghỉ ngơi. Anh ở nhà đọc sách, xzem phim, viết những gì mình thích vào sổ; trong khi đó đồng nghiệp đang bận rộn dạy thêm. Không lâu sau, nhà trường bất ngờ giảm biên chế, không ít giáo viên đã thất nghiệp. Duy chỉ có Lý lúc này đã trở thành một nhà văn nổi tiếng, thu nhập mỗi năm lên tới vài triệu tệ. Anh nói: "Cũng giống như trong một đội, luôn có một hoặc hai người lãnh đạo đang rảnh rỗi, bởi vì họ có trách nhiệm suy nghĩ và đưa ra định hướng tốt hơn cho mọi người".

Tư duy là điểm khác biệt giữa người giàu và người nghèo, người nào có khả năng sáng tạo, họ sẽ có cuộc đời khác biệt. Nhà tư tưởng người Pháp Blaise Pascal từng viết trong tác phẩm The Caprice rằng: "Con người chỉ là một cây sậy, một thứ mỏng manh nhất trong tự nhiên, nhưng anh ta là một cây sậy có thể suy nghĩ. Mức độ suy nghĩ, tư duy quyết định chỗ đứng của một người trong xã hội". Đừng chỉ là một con kiến chăm chỉ, hãy là một con kiến "lười" nhưng khôn ngoan.

Theo Aboluowang

Xem thêm: Nghèo không phải là cái tội, nhưng người nghèo mãi mang hai tâm lý này thì khó đổi đời