Từ khoá: "Đàng Trong"
Thời chúa Nguyễn trị vì Đàng Trong có nhiều bậc quan tài danh hết lòng phụng sự, trong số đó không thể không nhắc đến Khâm sai tuần hành ngũ phủ Thỏa Lộc hầu Đặng Đại Độ.
Sau khi đọc sách Quốc ngữ, vị chúa Nguyễn thứ 4 nhận ra mình đang vướng vào vòng nữ sắc. Thế nhưng, ông không đủ dũng khí tự mình vứt bỏ mỹ nhân mà phải mượn tay người khác.
Trong cái thế chính sự rối ren, vị quân chủ cần giữ một cái đầu lạnh, có quyết sách thâm sâu... Ấy thế mà, chúa Nguyễn lại tin vào lời tình báo vớ vẩn của kẻ này để rồi nhận về thất bại thảm hại.
Nguyễn Cư Trinh là vị công thần gìn giữ cơ nghiệp 8 đời chúa Nguyễn và nổi tiếng thương dân. Từ việc doanh điền đến dẹp loạn biên cương, ông đều lấy việc thu phục nhân tâm làm đầu.
Tống Thị quả là người phụ nữ nguy hiểm bậc nhất trong lịch sử Việt Nam. Ả khiến triều đình chúa Nguyễn chao đảo, suýt dẫn đến sụp đổ.
Đầu thế kỷ 17, Công ty Đông Ấn Hà Lan nổi lên như một thế lực hùng mạnh trong công cuộc khai thác thuộc địa. Thế nhưng, dàn pháo hạm của Hà Lan đã phải đại bại trước thủy quân chúa Nguyễn khi xâm lược Việt Nam.
"Miêu tả lịch sử xứ Đàng Trong" có lẽ là tác phẩm đầu tiên hé lộ những chi tiết thú vị về đời sống thường nhật cũng như những dịp đặc biệt trong phủ Chúa. Đó là những điều không có trong chính sử hoặc có nhưng được miêu tả qua.
Quyền thần Trương Phúc Loan khiến cơ nghiệp 8 đời chúa Nguyễn sụp đổ trong phút chốc. Hắn vơ vét của cải nhiều đến nỗi vàng phơi lấp lánh cả sân; ruộng vườn, trâu ngựa nhiều không đếm xuể.
Chúa Tiên Nguyễn Hoàng - đấng minh quân sáng lập xứ Đàng Trong. Nhờ công của Chúa mà mảnh đất nghèo nàn, lạc hậu đã trở thành xứ phồn vinh bậc nhất châu Á thời đó.
Trong di huấn, Đào Quang Nhiêu dặn con cháu đời sau: Người ta ở đời phải lấy đạo đức làm chủ, lấy hiếu lễ, trung thứ làm đầu. Không có những cái ấy thì làm gì có công danh sự nghiệp; không có những cái ấy thì làm gì có nền móng, gốc rễ; không có những thứ ấy thì làm sao rạng rỡ được ông cha...
