"Cây cỏ không vô tình": 4 phẩm giá cao quý mà ta nên học từ chúng

Từ lâu, các nhà khoa học nhận định rằng, cỏ cây cũng có thần kinh và cảm giác giống như con người. Xét đến cùng, cỏ cây cũng là một loại sinh mệnh. Con người thường cho rằng cỏ cây là vô tri vô giác nhưng thứ sinh mệnh ấy lại mang những phẩm chất mà ta phải học hỏi.

Kiên cường bất khuất

Sức mạnh của cây cỏ được ví như những câu ca trong một bài hát: "Gió lớn thổi, lắc lắc đầu. Gió ngừng rồi, lại dừng lắc, ngước đầu lên, đứng thẳng chân. Không sợ gió, không sợ mưa, lập chí phải cao xa, cỏ nhỏ nhưng quả thực không hề nhỏ".

Quả thực, cây cỏ dù yếu đuối, mềm mại nhưng lại có sức mạnh không gì có thể khuất phục được.

Bạch Cư Dị có câu thơ rằng: "Dã hỏa thiêu bất tận, Xuân phong xúy hựu sinh", nghĩa là: Lửa hoang thiêu không tận diệt, gió xuân thổi cỏ lại mọc lên.

Sức mạnh bất khuất đó của cây cỏ quả là khiến con người phải nể phục. Tăng Củng trong bài "Thành Nam" viết: "Nhất phiên đào lê hoa khai tận, duy hữu thanh thanh thảo sắc tề", nghĩa là: Một lượt hoa đào hoa hoa lê đã nở hết, duy chỉ có cỏ xanh vẫn biếc một màu.

Cỏ còn khiến người ta xúc động sâu sắc, Tô Thức viết: "Chi thượng liễu miên xúy hựu thiểu, thiên nhai hà xứ vô phương thảo", ý nghĩa rằng: Trên cành liễu rủ khẽ đung đưa, chân trời nơi nào mà chẳng có hương cỏ thơm.

Không có dục vọng

Dù mọc ở đâu, nơi đồng không mông quạnh hay trên sườn núi, ở bờ biển hay thung lũng, dù ở bên nhành hoa hay núp dưới bóng cây, dù có người chiêm ngưỡng hay không ai biết đến thì cỏ cây vẫn luôn mang tâm thái an nhiên tự tại.

Cỏ ngước đầu nhìn mặt trời mọc, cúi đầu nghe mưa rơi thì thầm, thư thái nhìn sắc mây, nhảy múa cùng thần gió, vui đùa cùng tiếng chim kêu, sống đời hạnh phúc, bởi "cỏ không thơm cũng tụ lại với nhau".

Mỗi ngày trôi qua, cỏ không bao giờ biết tới cô đơn, hay âu lo, quanh năm suốt tháng cũng không biết thế nào là phiền não hay so đo được mất.

Sự kiên định

Kiên định chính là phẩm chất của cỏ cây mà con người nên học hỏi. Bởi cỏ dù sống nơi đất màu hay ruộng cạn, dù mọc thẳng bờ tường hay cắm rễ nơi đỉnh núi, đất tốt cũng là đất của cỏ, mà đất cằn cũng là đất của cỏ. Dù đất phì nhiêu hay bạc màu, dù nhiều hay ít, lúc nào cỏ cũng không rời xa đất, vẫn mãi kiên trì từng phút từng giây.

Cỏ luôn bám chặt rễ của mình, không lay chuyển, kiên định chí hướng, không hề đổi thay. Dù thần gió có mời cỏ đi ngao du, cỏ cũng chỉ lắc đầu, dù cho mưa khuyên ngăn, cỏ cũng mặc cho mưa vùi dập. 

Cây cỏ còn thể hiện sự kiên định ở màu sắc của mình. Dù là buổi bình minh hay thời khắc hoàng hôn thì cỏ cũng chẳng đổi thay màu. Màu sắc ấy không tàn phai dù trời trong nắng đẹp hay biển trời mù mịt, dù được chiêm ngưỡng hay bị chà đạp. Thậm chí dẫu chỉ còn một cọng cỏ, còn nửa chiếc lá, cỏ cũng vẫn không đổi màu.

Chữ Tín

Cỏ vẫn im lặng đứng đó nhưng luôn giữ chữ Tín, nguyện làm hoa tiêu, báo hiệu trong thầm lặng. Khi trăm cỏ mượt mà, tươi tốt chính là lúc báo hiệu mùa Xuân đang tới. Khi "Cỏ xanh rì không nơi nào không nghe tiếng ếch kêu" (Thảo thâm vô sở bất minh oa - Lăng Du), cỏ lại báo hiệu mùa Hè sắp đến.

Khi "Cỏ cây rơi rụng sương bám thành giọt" (Thảo mộc diêu lạc lộ vi sương - Tào Phi) cỏ báo hiệu gió Thu về. Khi "Cây cỏ gầy xáс xơ" (Thảo mộc tận kiên sấu - Tô Thức) cỏ lại báo hiệu mùa Đông sắp tới. Nếu ở sa mạc thì cỏ báo hiệu có nước cứu mạng, nếu ở núi cao, biết đâu cỏ lại báo hiệu nơi ấy có thôn làng.

Dù thế nào, cỏ vẫn đối đãi với bạn bằng một tấm lòng lương thiện, nâng bước chân bạn, làm đệm để bạn ngả lưng. Đó gọi là "Với kẻ thiện ta thiện đãi họ, với kẻ bất thiện ta cũng thiện đãi họ, đó gọi là đức thiện" (Thiện giả ngô thiện chi, bất thiện giả ngô diệc thiện chi, thiện dã - Đạo Đức Kinh, Lão Tử).

Đức hạnh ấy của loài cây cỏ thực khiến cho con người phải suy ngẫm. Nhà thơ nổi tiếng đời Đường, Trương Cửu Linh có một câu thơ rằng: "Cây cỏ cũng có thiện tâm, há chi phải cầu bậc mỹ nhân tới hái" (Thảo mộc hữu bổn tâm, hà cầu mỹ nhân chiết).

Cổ nhân đã đúc rút được nhiều bài học sâu sắc từ loài cây cỏ vốn tưởng như vô tri, lạc loài ấy. Khổng Tử nói: "Gió trên đầu ngọn cỏ, ắt phải dừng" (Thảo thượng chi phong, ắt yển).

Khổng Tử cho rằng, đức hạnh của người bề trên giống như gió, còn đức hạnh kẻ dưới lại giống như cỏ. Gió thổi hướng nào thì cỏ rạp theo hướng ấy. Vì thế, người bề trên phải có một phong thái cao, phải biết tu dưỡng đức hạnh của mình để dẫn dắt, làm gương cho kẻ dưới, làm sáng tỏ đạo lớn cho thiên hạ.

Trong "Đạo Đức Kinh", Lão Tử cũng nói rằng: "Trong vạn vật cây cỏ sinh ra đã mềm yếu, chết đi lại khô cứng" (Vạn vật thảo mộc chy sinh dã nhu thúy, kỳ sử dã khô cảo). Đạo lý mà ông đã để lại cho hậu thế đó là: Yếu có thể thắng mạnh, nhu có thể thắng cương.

Chính vì thế, người trên cao cũng phải có tâm thái của kẻ "dưới thấp", biết nhìn xuống dưới, biết quan tâm tới kẻ "yếu mềm", lại càng biết coi trọng hơn và yêu mến hơn những kẻ "yếu".

Xem thêm: Đời người vốn ngắn ngủi, đừng sống theo cảm xúc của người khác để rồi làm tổn thương chính mình