Danh thần Nguyễn Duy - Được đặc cách phong chức nhờ những lời khen

Nguyễn Duy là một danh thần thời trung nghĩa thời Nguyễn. Cả cuộc đời làm quan, làm tướng của ông đều hết mình phò vua, giúp nước và sống vì nhân dân.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Vị quan được đặc cách phong chức vì những lời khen

Nguyễn Duy tên chữ là Nhữ Hiền, người làng Chí Long, tổng Chính Lộc, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên. Ông là em ruột danh tướng Nguyễn Tri Phương.

Nguyễn Duy sinh ngày 21 tháng 12 năm Kỷ Tỵ (1809), tại làng Đường Long tức Chí Long, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Thời còn nhỏ, ông thông minh, hiếu học, năm Đinh Dậu (1837) đỗ tú tài, năm Thiệu trị nguyên niên đậu cử nhân khoa Tân Sửu 1841. Năm sau (Nhâm Dần 1842) thi Đình đậu Đệ tam giáp tiến sĩ xuất thân.

Danh-than-Nguyen-Duy-thoi-nha-Nguyen-la-ai-0
Nguyễn Duy là em trai Nguyễn Tri Phương

Sử chép, năm 1843, ông được bổ dụng làm Biên tu ở Nội các, năm sau thăng Tu Soạn. Năm 1845 được bổ nhiệm làm Tri phủ Tân An ở Gia Định. Năm 1847 chuyển về làm Tri phủ Quảng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Cùng năm này, thân phụ của ông mất, ông phải về đội tang. 

Năm Tự Đức thứ 2, Kỷ Dậu (1849), Nguyễn Duy được điều ra làm tri phủ Quảng Ninh thuộc tỉnh Quảng Bình. Quan Bố chính Quảng Bình là Trương Đăng Đệ phụng chỉ sát hạch các quan lại tỉnh Quảng Bình có ghi vào lý lịch của Nguyễn Duy những lời khen ngợi: "Ở với dân thì khoan hoà, làm việc rất thanh liêm, gìn giữ..." và đệ tên lên triều đình đặc cách thăng Nguyễn Duy lên chức biện lý (tức án sát). Vua Tự Đức tiếp nhận được sớ tâu ấy, cho đòi ông về kinh, khen ngợi và cho thăng chức Thị độc ở Nội các.

Vị tướng anh dũng của nhà Nguyễn

Sử chép, năm Nhâm Tý (1852), ông lại được thăng Thị giảng học sĩ và được cử đi sứ Trung Quốc.  Khi ấy ngoài khơi có giặc Tàu cướp phá thuyền bè ở dọc bờ biển, do đó, thuyền của sứ bộ Nguyễn Duy không về được.

Đến năm Ất Mão (1855) ông mới về phụng mạng. Vua Tự Đức nói: "Khanh đi muôn dặm xa xôi, ba năm khó nhọc, trở về được bình yên, đã làm trọn được việc nước". Rồi nhà vua thưởng một cái trung hạng kim khánh, 50 lạng bạc và ban cho một bài thơ khen tặng uý lạo. Sau khi đi sứ về, Nguyễn Duy lại được thăng hàm Đại lý tự khanh lĩnh biện lý bộ Lại.

Năm Tự Đức thứ 9 (1856) tàu chiến Pháp đến cửa biển Đà Nẵng, Nguyễn Duy được cử cùng với ông Đào Trí nghĩ cách đắp đồn lũy để phòng giữ tàu chiến Pháp. Hoàn thành xong công việc ông lại về Kinh phụng chỉ.

Danh-than-Nguyen-Duy-thoi-nha-Nguyen-la-ai
Ảnh tư liệu về quân Pháp đánh chiếm thành Gia Định

Đến năm Tự Đức thứ 13 (1860), Nguyễn Duy được sung Gia Định quân thứ Tán lý đại thần trông coi việc quân sự. Năm sau (1861), quân Pháp đánh đồn Chí Hoà, bắn phá cướp bóc của cải của nhân dân. Ông ra chống cự. Quân Pháp dùng súng liên thanh bắn vào đội quân của ông, Nguyễn Duy bị trúng đạn chết tại trận. Ông hy sinh khi 53 tuổi.

Cái chết của ông khiến vua Tự Đức vô cùng xót thương. Vua truy tặng ông Binh bộ tả tham tri, ban cho 500 quan tiền tuất để mai táng và sắc cho con cháu bao giờ đến tuổi trưởng thành sẽ do bộ tâu lên được để được bổ dụng. Năm Nhâm Tuất (1862), Nguyễn Duy được tùng tự vào miếu công thần và được thờ tại đền Trung hiếu trong làng Chí Long, tổng Chính Lộc, huyện Phong Điền cùng anh là Nguyễn Tri Phương.

Khu lăng mộ (Nguyễn Tri Phương, Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm) và Nhà thờ Nguyễn Tri Phương nay thuộc xã Phong Chương, huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế. Ngày 14 tháng 7 năm 1990, toàn thể khu đền mộ này được công nhận là di tích cấp quốc gia theo quyết định số 575-QĐ/VH của Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin Việt Nam. Ngày 21 tháng 3 năm 2010, tại xã Phong Chương đã diễn ra lễ khánh thành công trình phục hồi, tôn tạo khu di tích trên.

Ngoài đền thờ họ Nguyễn Tri ở Phong Điền, Thừa Thiên Huế, tại phường Bửu Hòa, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai cũng có một đền thờ Tam công mà trong đó Nguyễn Tri Phương được xem là thành hoàng của địa phương. Bên tả và hữu chánh điện thờ hai vị Tán lý quân vụ Nguyễn Duy (em ruột Nguyễn Tri Phương) và phò mã Nguyễn Lâm (con Nguyễn Tri Phương). Hằng năm tổ chức lễ Kỳ yên long trọng vào ngày 16, 17 tháng 10 âm lịch. Lễ kéo dài trong hai ngày với những nghi thức tiến thần, diễn hành lễ bộ, tống phong... Đền thờ Tam công đã được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1992.

Hay tin Nguyễn Duy hy sinh tại trận, danh sĩ cùng thời là Nguyễn Thông (1827-1884) đã làm thơ điếu ông như sau:

Phiên âm Hán-Việt:

Vãn Nguyễn Duy, Định Biên Tán lý

Tây phong phiêu đại thụ.

Nhất tịch ế viên môn.

Mãn địa mai hùng lược,

Tâm quân khấp cựu ân.

Đồ tích không y táng

Na tri hạo khí tồn.

Niên niên hư trủng thượng,

Di lão loại phương tôn.

Dịch nghĩa:

Điếu ông Nguyễn Duy làm chức Tán lý Định Biên

Một đêm gió tây thổi mạnh,

Cây đại thụ ngã che cửa đồn.

Đất chôn vùi người anh hùng có mưu lược,

Ba quân than khóc vì nhớ ơn đức của ông xưa.

Luống tiếc chỉ nhận được dấu áo, thu hài cốt về mai táng,

Hay đâu chí khí lớn lao hãy còn.

Hàng năm trên chỗ mộ phần cũ,

Các bạn già sống sót rưới rượu lên mấy ngọn cỏ thơm.

Xem thêm: Lưu Nhân Chú - danh tướng xuất chúng của nghĩa quân Lam Sơn: Tài năng như cây tùng, cây bách; chất người như ngọc

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Thuở ấu thơ, Đinh Điền cùng bạn lấy hoa lau làm cờ, khoanh tay làm kiệu, suy tôn và rước Đinh Bộ Lĩnh làm chúa. Lớn lên, ông phò tá bạn dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất giang sơn.

Đinh Điền - bạn nối khố, danh tướng phò tá vua Đinh dẹp loạn 12 sứ quân: Sống phụng sự, chết trung nghĩa
0 Bình luận

Dù là danh tướng trụ cột 2 triều đại đối địch (nhà Nguyễn - Tây Sơn) nhưng hai người này vẫn bất chấp tất cả cãi lệnh vua, nhận giáng chức để tránh những cuộc "sống mái" trên chiến trường.

Chuyện hy hữu 1000 năm có 1: Danh tướng cãi lệnh vua để tránh 'sống mái' với bạn thân trên sa trường
0 Bình luận

Danh tướng Đinh Liệt là 1 trong những khai quốc công thần sống lâu nhất sau khi nhà Hậu Lê thành lập. Không chỉ là một danh tướng cầm quân giỏi, ông còn là một danh thần có công lớn trong công cuộc xây dựng đất nước thái bình, thịnh trị, đặc biệt dưới triều vua Lê Thánh Tông.

Đinh Liệt - danh tướng khai quốc duy nhất được vua Lê tặng 8 chữ vàng “tứ đại kỳ công, vĩnh thùy bất hủ'
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Nam sinh 18 tuổi bỏ thi để cứu bạn bị đau tim: “Thi cử có thể chờ, mạng sống thì không”

Câu chuyện nam sinh Trung Quốc bỏ lỡ kỳ thi quan trọng vì cứu bạn học bị đau tim đang gây sốt mạng xã hội vì hành động dũng cảm và phẩm chất tốt đẹp.

Hải An
Hải An 6 giờ trước
TP.HCM mở lớp học bơi miễn phí cho người dân

Bắt đầu từ tháng 5 này, Trung tâm Thể thao dưới nước TP.HCM sẽ bắt đầu mở các lớp học bơi cơ bản miễn phí cho người dân thành phố.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Học sinh Việt Nam xuất sắc giành huy chương vàng tại 'kỳ thi Hóa học khó nhất hành tinh”

Cả 4 học sinh Việt Nam tham dự Kỳ thi Olympic Hóa học Quốc tế Mendeleev năm nay đều đạt huy chương, gồm 2 huy chương Vàng và 2 huy chương Bạc.

Thanh Tú
Thanh Tú 5 ngày trước
Không nhà, không người thân cụ bà 30 năm sống dưới gầm cầu thang vẫn dang tay với người lạ

Suốt 3 thập kỷ sống dưới gầm cầu thang, cụ bà Nguyễn Thị Sang (79 tuổi, TPHCM) vẫn sẵn sàng mở lòng, cưu mang người xa lạ. Giữa phố thị tấp nập, đâu đó vẫn có những mảnh đời nương tựa nhau bằng nghĩa tình vô giá!

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Hành động ấm lòng của hai thực tập sinh khi thấy bà cụ U80 đưa em gái 69 tuổi vào viện khám

“Gặp tôi, bà Húng giọng run run, hai hàng nước mắt chực trào nói “bác ơi, bác cứu lấy em tôi. Nó khó thở. Tôi thương nó quá”. Giây phút ấy tôi rất xúc động”, nam thực tập sinh chia sẻ.

Thanh Tú
Thanh Tú 6 ngày trước
Cụ bà U90 11 năm miệt mài nấu cháo tặng cho bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn

Hơn 10 năm nay, đã có hàng ngàn suất cháo được cụ Chu Thị Lương (81 tuổi, ngụ TT.Cẩm Xuyên, H.Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) trao đến tay những người có hoàn cảnh khó khăn.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Ấm lòng nghĩa đồng bào với hơn 1.700 “bữa cơm đoàn kết” mừng ngày giải phóng Hải Phòng

Những ngày này, khắp các thôn, tổ dân phố, đâu đâu cũng rộn ràng “bữa cơm đoàn kết” được người dân Hải Phòng tổ chức để chào mừng 70 năm ngày giải phóng thành phố.

Thanh Tú
Thanh Tú 6 ngày trước
Người hùng giữa đời thực: Bác sĩ kịp thời cứu cô gái bị tai nạn, nằm co giật trên đường

Trên đường về nhà, bác sĩ Phạm Tiến Mạnh vô tình nhìn thấy một cô gái bị tai nạn giao thông, nằm trên đường trong tình trạng tay chân co quắp, sùi bọt mép nên vội vã xuống hỗ trợ.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Kịp thời cứu người phụ nữ mang thai 8 tháng rơi xuống giếng sâu 20m

Người phụ nữ mang thai ở tháng 8 thai kỳ không may rơi xuống giếng sâu 20m trong khi đi mua đồ cho gia đình, may mắn được Công an tỉnh Tây Ninh ứng cứu kịp thời.

“10 năm cõng bạn” – khoảnh khắc đẹp nhất tại lễ tốt nghiệp Đại học Bách Khoa

Ngô Văn Hiếu- nhân vật chính trong câu chuyện từng gây xúc động "10 năm cõng bạn" đến trường, tiếp tục lay động nhiều người khi vượt gần 100km, từ Thái Bình lên Hà Nội để cõng người bạn thân lên sân khấu ĐH Bách khoa nhận bằng tốt nghiệp.

Hải An
Hải An 12/05
Chiếc ốp điện thoại đẹp nhất của bố: “Con yêu bố lắm”

Chiếc ốp ấy có thể không phải là món đồ đắt tiền, không hợp thời hay sang trọng. Nhưng chắc chắn, với người bố ấy đó là chiếc ốp điện thoại đẹp nhất trên đời.

Người dân Nghệ An chung tay “giải cứu” hỗ trợ xe chở dưa hấu bị lật

Sáng ngày 10/5, tại TP Vinh (Nghệ An) người dân cùng nhau hỗ trợ, mua giúp dưa hấu cho tài xế xe tải sau va chạm với ô tô khách, khiến một tấn dưa hấu đổ tràn ra đường.

Cựu chiến binh Đà Nẵng tự nguyện hiến gần 700m2 đất để mở đường

Ông Bùi Văn Tượng - cựu chiến binh tại TP. Đà Nẵng đã tự nguyện hiến gần 700m² đất để mở rộng con đường xóm nhỏ, góp phần thay đổi diện mạo khu dân cư, dựng xây quê hương.

Hải An
Hải An 10/05
Quân đội Nhân dân Việt Nam hào hùng tham gia lễ duyệt binh trên Quảng trường Đỏ

68 quân nhân đại diện cho Quân đội nhân dân Việt Nam đã tham gia Lễ duyệt binh kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, diễn ra trên Quảng trường Đỏ Matxcơva (Nga).

Thanh Tú
Thanh Tú 09/05
Vinmec ghép gan thành công cho bệnh nhi 8 tháng tuổi

Vinmec vừa thực hiện thành công ca ghép gan đặc biệt cho bệnh nhi N.L.T 8 tháng tuổi, chỉ nặng 6.5kg từ nguồn tạng hiến của bệnh nhân chết não.

PC Right 1 GIF
Đề xuất