Chứng khoán vỡ lòng: Margin là gì và khi nào cần dùng tới margin?

Thời gian gần đây, ngày càng có nhiều người tham gia vào lĩnh vực đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, ta không nên tham gia đầu tư khi không nắm vững kiến thức, rất dễ bị thua lỗ. Vì vậy, hãy tìm hiểu và vận dụng các thuật ngữ, khái niệm trong lĩnh vực này.

Margin là gì?

Margin hay giao dịch ký quỹ là thuật ngữ trong chứng khoán, đề cập tới việc nhà đầu tư có thể sử dụng khoản vay từ công ty chứng khoán (CTCK), thế chấp khoản vay bằng chính cổ phiếu mình đã mua. Nói một cách đơn giản hơn, margin là vay tiền CTCK để đầu tư. 

Lợi ích khi dùng margin là nhà đầu tư có thể mua được nhiều cổ phiếu hơn so với việc dùng vốn tự có. Đó là cách để tối ưu hiệu suất đầu tư, bởi margin là một đòn bẩy tài chính tạo ra cơ hội tăng lợi nhuận nhiều hơn khi thị giá cổ phiếu tăng cao hơn lãi suất vay. Dù vậy, nếu dự báo sai xu hướng giá cổ phiếu, điều này có thể làm trầm trọng khoản lỗ mà nhà đầu tư phải chịu.

Nhà đầu tư được vay bao nhiêu?

Có 4 vấn đề lớn khi sử dụng margin:

- Mã chứng khoán ta muốn mua có được cấp margin không?

- Tỷ lệ cho vay là bao nhiêu?

- Hạn mức cho vay (room margin) mà CTCK cấp cho mã cổ phiếu.

- Lãi suất vay margin.

Về cơ bản, số tiền nhà đầu tư vay tùy thuộc vào cổ phiếu họ đang nắm giữ vào từng thời điểm, từng CTCK. Điều đó có nghĩa là tỷ lệ đòn bẩy cũng sẽ khác nhau. 

Ví dụ, nhà đầu tư đang có tài sản 100 triệu gồm cả tiền và cổ phiếu, còn CTCK cho họ mua đến 150 triệu. Như vậy, tỉ lệ đòn bẩy là 1:1:5. Nếu CTCK cho phép nhà đầu tư mua đến 200 triệu, tỷ lệ đòn bẩy là 1:2,... 

Tuy nhiên, với những cổ phiếu tốt nhất trên thị trường hiện nay, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng chỉ cho phép CTCK cho nhà đầu tư vay với tỉ lệ 50%, có nghĩa là NĐT có thể sử dụng tỷ lệ đòn bẩy tối đa là 1:2. Dù vậy, đôi khi một số CTCK có thể cho nhà đầu tư vay với tỷ lệ cao hơn tùy theo khẩu vị rủi ro. 

Hiện nay, lãi suất cho vay ký quỹ (margin) dao động từ 9-14% tùy công ty và chương trình khuyến mãi. Nếu cổ phiếu giảm hoặc tỷ lệ lợi nhuận trên vốn đầu tư của nhà đầu tư không lớn hơn tỷ lệ lãi suất vay, họ có thể bị thua lỗ.

Trong trường hợp giá trị tài sản ròng giảm quá tỷ lệ an toàn, nhà đầu tư sẽ nhận được yêu cầu từ CTCK bổ sung thêm tài sản đảm bảo là tiền hoặc cổ phiếu. Nếu nhà đầu tư không thể bổ sung tài sản đảm bảo, họ phải bán bớt cổ phiếu để giảm tiền vay và đưa đòn bẩy về đúng quy định. Đó chính là khái niệm Margin Call.

Dưới đây là công thức tình bổ sung:

Giá trị chứng khoán ký quỹ bổ sung = (Tỷ lệ ký quỹ – Tỷ lệ ký quỹ duy trì ) / (1 – Tỷ lệ ký quỹ duy trì) x Tổng giá trị tài sản trên tài khoản giao dịch ký quỹ tính theo giá thị trường.

Hoặc:

Số tiền ký quỹ bổ sung= (Tỷ lệ ký quỹ – Tỷ lệ ký quỹ duy trì) x Tổng giá trị tài sản trên tài khoản giao dịch ký quỹ tính theo giá thị trường.

Trong thực tế, khi margin call xảy ra, CTCK có thể bắt đầu bán bất kỳ chứng khoán nào trong danh mục đầu tư của khách hàng mà không bắt buộc phải hỏi ý kiến trước. Đối với những nhà đầu tư mới tham gia thị trường, tốt hơn hết là hạn chế dùng margin khi giao dịch. Chỉ khi đã vào thị trường được từ 3-5 năm thì mới nên sử dụng với tỷ lệ nhỏ và phải có chiến lược quản lý vốn hợp lý trước khi vào lệnh.

Khi nào nên sử dụng margin?

Hãy lưu ý rằng việc sử dụng margin giống như một con dao hai lưỡi, chỉ khi thực sự dày dặn kinh nghiệm mới nên ứng dụng. Dưới đây là thời điểm ta nên dùng margin:

- Là một người có kinh nghiệm đầu tư lâu năm, nếu là nhà đầu tư F0 thì không nên sử dụng.

- Dùng margin khi thị trường có dấu hiệu tăng trưởng rõ ràng.

- Dùng margin trong giao dịch ngắn hạn, nếu đầu tư lâu dài thì đây không phải là lựa chọn khôn ngoan.

- Dùng margin khi đầu tư vào các cổ phiếu có tính thanh khoản tốt như cổ phiếu cơ bản, cổ phiếu Bluechip. Nếu cổ phiếu có lợi nhuận quá thấp, ta không nên dùng margin.

Sử dụng margin tiềm ẩn không ít rủi ro, nhất là khi giá cổ phiếu không biến động như dự báo. Do đó, các CTCK và chuyên gia chứng khoán thường khuyên nhà đầu tư nên cân nhắc trước khi sử dụng, đồng thời phải có biện pháp kiểm soát rủi ro.

Theo VnExpress

Xem thêm: Chứng khoán vỡ lòng: Đường MA là gì?